نفتی ها /حاشیه نخست این هفته را با بخشی از صجبتهای سیدهاشم اورعی یکی از اساتید دانشگاه شریف در خصوص بازار نفت ایران و افزایش بی اغتمادی در سطح جهانی آغاز می‌کنیم؛ ایران در صنعت نفت و گاز خود با بحران اعتماد جهانی روبه‌روست؛ بحرانی که به عقیده سیدهاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی شریف، بیش از تحریم‌ها عامل اصلی مشکلات کنونی این صنعت است. او با صراحت اعلام می‌کند که ایران همچنان به دلیل ساختارهای ناکارآمد، عدم شفافیت و مشکلات مدیریتی نمی‌تواند در بازار جهانی نفت نقش آفرینی کند. اورعی می‌گوید: «ما یک ساختمان را یک‌شبه خراب کردیم و اکنون باید آجر به آجر آن را بازسازی کنیم»، و این بازسازی به زمان، سرمایه‌گذاری و اصلاحات اساسی نیاز دارد. در شرایطی که کشورهایی مانند عربستان، امارات و عراق توانسته‌اند ظرفیت‌های نفتی خود را به سرعت گسترش دهند، ایران در سایه مشکلات داخلی و ناتوانی در جذب سرمایه‌های خارجی همچنان در وضعیت مبهمی به سر می‌برد.
اورعی با اشاره به قراردادهای ۲۰ میلیارد دلاری که دولت سیزدهم با شرکت‌های داخلی برای فشارافزایی پارس جنوبی بسته بود، تأکید می‌کند که این قراردادها تنها روی کاغذ باقی مانده و در عمل هیچ پروژه‌ای در این زمینه اجرایی نشده است. به گفته او، شرکت‌های داخلی نه سرمایه، نه فناوری و نه تجربه مدیریت لازم برای پیشبرد این پروژه‌ها را دارند و بدون دسترسی به تجارب بین‌المللی نمی‌توانند صنعت نفت ایران را به جایگاه پیشین خود بازگردانند.
موضوع دیگری که اورعی به آن اشاره می‌کند، تأثیر عدم شفافیت در اقتصاد ایران است. او می‌گوید: «حتی اگر تحریم‌ها برداشته شوند، سرمایه‌گذاران خارجی به ایران نمی‌آیند». مشکلاتی چون فقدان ثبات سیاسی، ضعف در قوانین تجاری و عدم شفافیت مالکیتی باعث می‌شود که هیچ شرکتی ریسک ورود به پروژه‌های نفتی ایران را نپذیرد. علاوه بر این، شبکه بانکی ایران پس از بیش از دو دهه تحریم، کاملاً از استانداردهای جهانی جدا شده و به گفته اورعی، حتی نرم‌افزارهای بانکی نیز به‌روز نیستند.
این استاد دانشگاه در پایان تأکید می‌کند که حل مشکلات صنعت نفت ایران به سادگی ممکن نیست و در صورتی که ایران نتواند ساختارهای خود را اصلاح کرده و به دنیای تجارت جهانی بازگردد، سال‌ها و شاید دهه‌ها طول خواهد کشید تا اعتماد جهانی به ایران بازگردد و نفت این کشور بتواند دوباره در بازار جهانی رقابت کند./ایلنا
حاشیه دوم هم به ماجرای شوک جدید به بازار بنزین و تصویب واردات بنزین سوپر در وزارت اقتصاد می‌پردازد؛ در یک حرکت غیرمنتظره و جنجالی، کاربرگ واردات بنزین سوپر در نشست کمیته تخصصی هیأت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب‌وکار وزارت اقتصاد تصویب شد. این تصمیم، که می‌تواند تاثیرات مهمی بر بازار سوخت کشور داشته باشد، با حضور نمایندگان دستگاه‌های تخصصی و اتاق‌های سه‌گانه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در نشست فوق‌العاده‌ای که به‌طور پیوسته در دو نوبت صبح و بعدازظهر برگزار شد، جزئیات شرایط، مدارک و هزینه‌های واردات بنزین ویژه (سوپر) به تفصیل ارزیابی گردید. تصویب این مصوبه که بر فرآیند صدور، تمدید و اصلاح مجوز واردات بنزین سوپر متمرکز است، نشان‌دهنده تغییرات جدی در سیاست‌های سوخت‌رسانی کشور به شمار می‌رود.
این تصمیم حالا برای تأیید نهایی در جلسه آتی هیأت مقررات‌زدایی قرار خواهد گرفت، اما باید دید که این تغییرات چه تبعاتی برای بازار بنزین و اقتصاد کشور به دنبال خواهد داشت زیرا بازار سوخت ایران تحت نظارت شدید دولت استولی اما ورود بخش خصوصی به واردات بنزین سوپر می‌تواند نقشه راهی برای کاهش دخالت دولتی و تقویت رقابت باشد. البته این تغییرات، ریسک‌های اقتصادی و ارزی نیز به همراه خواهد داشت. افزایش تقاضا برای دلار و فشار بر نرخ ارز ممکن است کشور را با بحران‌های جدیدی مواجه کند.
هرچند این تصمیم می‌تواند به بهبود کیفیت سوخت کمک کند، اما در شرایط بحرانی اقتصاد ایران، نیاز به نظارت دقیق‌تر و مدیریت هوشمندانه‌تری دارد تا واردات بنزین سوپر به تهدیدی برای اقتصاد ملی تبدیل نشود./تسنیم
حاشیه سوم هم به گلایه فعالان صنعت سیمان از احتمال اعمال محدودیت گاز اختصاص دارد، بحران انرژی به‌طور جدی صنعت سیمان ایران را تهدید می‌کند. علی اکبر الوندیان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، هشدار می‌دهد که از نیمه فروردین محدودیت‌های برق به‌شدت تولید سیمان را تحت تأثیر قرار داده و حالا هشدار محدودیت گاز به این بحران افزوده شده است. کارخانه‌های سیمان مجبور به استفاده از سوخت مازوت می‌شوند، اما ظرفیت ذخیره سوخت به دلیل بحران گاز در زمستان، خالی است.
این محدودیت‌ها در حالی رخ می‌دهد که تقاضا برای سیمان افزایش یافته و صنعت به‌شدت در معرض خطر کمبود سیمان قرار دارد. در حالی که وزارت نیرو سهمیه برق کارخانه‌ها را به‌طور غیرکارشناسی کاهش داده است، تولید سیمان با اختلال مواجه شده و به گفته الوندیان، این سیاست‌ها اگر تغییر نکند، به بحران کمبود سیمان در بازار منجر خواهد شد.
اگرچه برخی کارخانه‌ها به دنبال راهکارهایی همچون احداث نیروگاه‌های خورشیدی هستند، اما این اقدامات نمی‌تواند جوابگوی بحران انرژی کنونی باشد. الوندیان از وزارت نیرو خواسته است تا به این وضعیت بحرانی توجه کند و سهمیه برق کارخانه‌ها را مطابق با نیاز واقعی تولید سیمان تنظیم کند. اگر این مشکلات ادامه یابد، صنعت سیمان ایران ممکن است به زودی با فروپاشی روبرو شود./ایرنا
حاشیه بعدی هم به ماجرای عقب‌ماندگی ایران در پروژه فشارافزایی گاز پارس جنوبی می‌پردازد؛ در شرایطی که قطر با همکاری غول‌های انرژی جهان و سرمایه‌گذاری کلان، پروژه فشارافزایی پارس جنوبی را با سرعت بالا به پیش می‌برد، ایران همچنان درگیر کاغذبازی و تعلل تصمیم‌گیران است. این تأخیر در حالی اتفاق می‌افتد که میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین منبع گاز طبیعی جهان، برای اقتصاد ایران نقش حیاتی در تأمین انرژی و درآمد ارزی دارد. با این حال، در پی ورود مخزن به فاز افت فشار طبیعی، ایران با چالش جدی مواجه است و اکنون این چالش به یک بحران اقتصادی تبدیل شده است.
قطر با برنامه‌ریزی دقیق و بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های خارجی، نه تنها توانسته تولید گاز خود را حفظ کند بلکه سهم بیشتری از میدان مشترک پارس جنوبی را از آن خود کرده است. این استراتژی بازی جمع صفر را به وضوح نشان می‌دهد: هر مترمکعب گاز که ایران استخراج نمی‌کند، به نفع قطر تمام می‌شود. در حالی که ایران تنها به امضای قراردادهای داخلی بسنده کرده و به دلیل مشکلات مالی و کمبود مصوبات لازم، هیچ‌گونه حرکت اجرایی مؤثری انجام نداده است.
این تأخیر در پروژه فشارافزایی پیامدهای اقتصادی سنگینی برای ایران به همراه دارد. هر سال تأخیر در این پروژه به معنای کاهش میلیاردها دلار درآمد بالقوه است که در شرایط بحرانی اقتصادی و تحت تحریم، این موضوع می‌تواند بحران ارزی و تورم ساختاری کشور را تشدید کند. علاوه بر این، تأخیر در پروژه‌ها موجب افزایش هزینه‌ها به دلیل تورم داخلی و تغییرات بازار جهانی می‌شود، که در آینده ایران را با هزینه‌های بالاتری برای جبران مواجه خواهد کرد.
بیشتر از همه، این تأخیر می‌تواند امنیت انرژی داخلی ایران را به خطر بیندازد. صنایع مختلف کشور از جمله تولید برق و پتروشیمی‌ها به شدت به گاز پارس جنوبی وابسته‌اند. کاهش تولید گاز می‌تواند به افزایش قیمت انرژی، سهمیه‌بندی و فشار بر تولید و اشتغال منجر شود. به این ترتیب، ایران نه تنها از منابع طبیعی خود بهره‌برداری کافی نمی‌کند، بلکه توسعه صنعتی و اقتصادی خود را نیز به خطر می‌اندازد.
این تأخیرها نشان‌دهنده ضعف در مدیریت منابع طبیعی و عدم توانایی در تبدیل «رانت انرژی» به توسعه پایدار است. اگر ایران نتواند به سرعت پروژه فشارافزایی را به مرحله اجرایی برساند، قطر و دیگر کشورها از فرصت بهره‌برداری بیشتر از میدان مشترک پارس جنوبی استفاده خواهند کرد و ایران به تدریج توان رقابت در این عرصه را از دست خواهد داد.
در نهایت، پارس جنوبی فراتر از یک میدان گازی است. آینده اقتصادی و ژئوپلیتیک ایران به آن گره خورده است. شکست در اجرای پروژه فشارافزایی می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های استراتژیک کشور در حوزه انرژی باشد. اکنون زمان آن است که دولت با نگاه واقع‌بینانه و بررسی دقیق هزینه-فایده، این پروژه را در اولویت قرار دهد و از فرصت‌های از دست‌رفته جلوگیری کند. /مهر
"لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتی‌ها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری می‌باشد."
