نفتی ها /حاشیه نخست این هفته "نفتی‌ها" به موضوع فعال شدن مکانیسم ماشه و تأثیر مستقیم آن بر نفت ایران می‌پردازد. سه کشور اروپایی پس از سال‌ها تهدید و مذاکره، سرانجام این مکانیسم را فعال کردند؛ اقدامی که اگر در یک ماه آینده توافقی حاصل نشود، به بازگشت تحریم‌های شش‌گانه شورای امنیت منجر خواهد شد. تحریم‌هایی که در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ تجربه شد، بار دیگر می‌تواند فروش نفت ایران را به حداقل برساند و معادلات انرژی کشور را پیچیده‌تر کند.
این بار اما شرایط سخت‌تر از گذشته است. ایران هم‌اکنون تحت شدیدترین تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا قرار دارد و بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت یعنی چند برابر شدن فشارها، مسدود شدن مسیرهای دور زدن تحریم و افزایش هزینه‌های مالی و حقوقی برای مشتریان نفت ایران. به بیان ساده‌تر، صادراتی که امروز با هزار دشواری ادامه دارد، در معرض خطر کاهش دوباره و حتی توقف نسبی قرار می‌گیرد.
سناریوی «تقابل» که برخی با شعارهایی مانند بستن تنگه هرمز یا خروج از NPT مطرح می‌کنند، نه تنها دستاوردی ندارد بلکه بهانه‌ای برای اقدام نظامی شورای امنیت خواهد بود؛ اقدامی که می‌تواند جایگاه ژئوپلیتیک ایران در خلیج فارس را تضعیف کرده و حتی امنیت صادرات نفت سایر کشورهای منطقه را به خطر بیندازد. چنین مسیری نه امتیازی برای تهران به همراه دارد و نه بازار نفت را به سود ایران تغییر خواهد داد.
در مقابل، مسیر «تفاهم» هرچند پرهزینه و همراه با محدودیت‌های تازه است، اما همچنان می‌تواند بخشی از درآمدهای نفتی ایران را حفظ کند. همکاری با آژانس، شفاف‌سازی فعالیت‌های هسته‌ای و بازگشت به میز مذاکره شاید امتیازاتی محدود اما حیاتی در حوزه نفت و دسترسی مالی به همراه داشته باشد. واقعیت آن است که امتیازاتی که ایران می‌تواند امروز در این یک ماه بگیرد، به مراتب بیشتر از آن چیزی است که پس از بازگشت تحریم‌های شش‌گانه باقی خواهد ماند./اقتصاد نیوز
حاشیه دوم اما به ماجرای هواپیماهای قشم ایر، رهاشده در بیابان می‌پردازد؛ تصاویر تازه از بیابان‌های کیش نشان می‌دهد تعدادی از هواپیماهای قشم ایر ـ که به دلیل بدهی بابک زنجانی به وزارت نفت مصادره شده بودند ـ اکنون به حال خود رها شده و حتی به شکل حیرت‌انگیزی بدون محافظت و پوشش، زیر آفتاب می‌سوزند. این ایرلاین که در اوایل دهه ۹۰ با ۲۲ هواپیمای نسبتاً نو فعالیت می‌کرد، پس از بازداشت زنجانی به دلیل بدهی ۲ میلیارد یورویی، بخشی از طلب شرکت ملی نفت را تشکیل داد و به وزارت نفت واگذار شد.
از سال ۱۳۹۳ تاکنون، قشم ایر روزهای عجیبی را پشت سر گذاشته است؛ اکنون از ۲۲ هواپیما تنها ۶ فروند فعال است و باقی به تدریج زمین‌گیر و رها شده‌اند. کارشناسان حوزه هوایی بر این باورند که ارزش این ایرلاین در آن دوران بیش از ۲۴۰ میلیون دلار بوده، اما امروز با مدیریت ضعیف و سود ناچیز، ارزش آن به کمتر از ۴۰ میلیون دلار رسیده است.
تصاویر بیابان‌های کیش اکنون سندی آشکار از سوءمدیریت طولانی‌مدت وزارت نفت و بی‌توجهی به اموال ملی است. هواپیماهایی که روزگاری نماد توسعه ناوگان هوایی کشور و سرمایه ملی بودند، اکنون بی‌استفاده و متروکه، زیر آفتاب و باد بیابان، به فراموشی سپرده شده‌اند؛ و در حالی که میلیاردها تومان سرمایه و دارایی کشور در معرض نابودی است، هیچ مسئول مستقیمی پاسخگو نیست./میز نفت
حاشیه سوم اما به معامله نفتی اخیر چین با ایران می‌پردازد، یعنی جایی که پکن به تهران پشت کرد؛ ایران اکنون سومین منبع بزرگ واردات نفت چین است و تقریباً ۹۰ درصد صادرات نفت خود را به این کشور می‌فروشد. این وابستگی شدید، تهران را در مقابل تحریم‌های احتمالی سازمان ملل و فشارهای واشنگتن به شدت آسیب‌پذیر کرده است و نشان می‌دهد که نفت ایران به جای ابزار قدرت‌آفرینی، تبدیل به یک نقطه ضعف استراتژیک شده است.
نفت ایران با تخفیف‌های قابل توجه به چین فروخته می‌شود و بخش زیادی از تجارت به صورت غیررسمی و از طریق نفتکش‌های «سایه» انجام می‌شود که مبدا واقعی نفت را مخفی نگه می‌دارند. توقف ناگهانی این جریان صادراتی، علاوه بر اینکه امنیت انرژی پکن را تحت فشار قرار می‌دهد و هزینه‌های واردات آن را افزایش می‌دهد، برای تهران پیامدهای شدید مالی و ارزی به همراه خواهد داشت. کاهش درآمدهای نفتی، فشار بر بازار ارز و وابستگی بیشتر به شبکه‌های غیرقانونی، نمونه‌ای از این پیامدهاست.
اقتصاد چین هم در این میان با شوک مواجه خواهد شد: افزایش هزینه انرژی و کاهش حاشیه سود تولیدکنندگان پتروشیمی و صنایع سنگین، تأثیر مستقیم بر رشد اقتصادی دارد و برای پالایشگاه‌های مستقل که حول نفت ارزان ایران ساخته شده‌اند، تهدیدی جدی است.
با این حال، تهران گزینه‌های محدودی برای کاهش فشار خود دارد. اتکا به چین، بدون تنوع‌بخشی مشتریان و بدون استراتژی مشخص برای دور زدن تحریم‌ها، نه تنها درآمد نفتی را تهدید می‌کند، بلکه نفوذ سیاسی و استراتژیک ایران را نیز در منطقه کاهش می‌دهد. این وضعیت نشان می‌دهد که سیاست نفتی ایران در دهه اخیر، بیش از آنکه قدرت‌آفرین باشد، نقطه ضعف ژئوپلیتیک ایجاد کرده است و در مواجهه با فشارهای بین‌المللی، کشور را در معرض آسیب‌های بزرگ قرار داده است.
"لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتی‌ها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری می‌باشد."
