نفتی ها /فائزه پناهی، اخبار اخیر حاکی از از حضور گسترده شرکت‌های مستقل چینی در عراق است که حتی بازیگران کوچک و غیردولتی چین هم توانسته‌اند پروژه‌های میلیاردی در حوزه نفت و گاز این کشور به دست آورند؛ شرکت‌هایی مانند Geo-Jade، United Energy، Zhongman و Anton نه تنها مجوز بهره‌برداری و توسعه می‌گیرند، بلکه به سمت پروژه‌های یکپارچه شامل اکتشاف، تولید و حتی پالایش هم رفته‌اند.
اما این تحولات یک پرسش مهم برای ایران ایجاد می‌کند؛ چرا چین در عراق این‌چنین سرمایه‌گذاری می‌کند، اما در ایران همکاری‌هایش محدود، پرابهام و اغلب ناموفق بوده است؟
عراق طی سال‌های اخیر با اصلاح مدل قراردادهای نفتی خود، سودآوری بیشتری برای سرمایه‌گذار خارجی ایجاد کرده است، در حالی که ایران همچنان گرفتار قراردادهای پیچیده، پرریسک و بعضاً فاقد جذابیت اقتصادی است، مانند تفاهم‌نامه‌های متعدد با شرکت‌های چینی که به مرحله اجرا نرسیدند و باعث شد اعتماد متقابل شکل نگیرد.
افزون بر این چین به‌طور سنتی با شرکت‌های دولتی خود وارد ایران شد، اما با دیوارهای بلند بروکراسی، اختلافات مالیاتی، نوسانات نرخ ارز و تغییرات مداوم مقررات، بسیاری از پروژه‌ها در نیمه‌راه متوقف شدند. در مقابل، عراق مسیر سرمایه‌گذاری را هموارتر کرد و حتی به شرکت‌های مستقل و کوچک اجازه ورود داد. در واع میتوان گفت شکل رابطه ایران و چین که «شریک سیاسی» بود باعث شد قراردادها بیشتر نمایشی و تاکتیکی باشند تا یک همکاری اقتصادی پایدار. در عراق اما دولت تلاش کرده پروژه‌ها را صرفاً با منطق اقتصادی پیش ببرد، بدون آنکه بیش از حد به ملاحظات سیاسی گره بخورد.
هر چند در این میان تحریم‌ها عامل اصلی محدودیت هستند، اما بی‌ثباتی داخلی، از قیمت‌گذاری دستوری تا نبود تضمین بازگشت سرمایه، نقش پررنگ‌تری در این عدم حضور داشته است، در عراق، هرچند ناامنی و فساد وجود دارد، اما بازدهی بالای قراردادها ریسک را جبران کرده است و امروز حتی شرکت‌های کوچک و کمترشناخته‌شده چینی حاضرند در عراق میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کنند،
این اما در حالی است که در ایران شرکت‌های بزرگ‌تر هم یا عقب کشیده‌اند یا صرفاً در حد واردکننده تجهیزات باقی مانده‌اند، که این واقعیت نشان می‌دهد که مشکل ایران فقط تحریم نیست؛ بلکه بی‌اعتمادی به سیاست‌گذاری نفتی و قراردادهای غیرشفاف و غیرجذاب باعث شده حتی شریک نزدیکش، چین، ایران را به‌عنوان مقصد اصلی سرمایه‌گذاری کنار بگذارد.
ایران بارها همکاری با چین را «تضمین‌شده» و «استراتژیک» معرفی کرده است، اما تجربه نشان می‌دهد که وقتی قراردادها کارشناسی و پایدار نباشند، هیچ کشوری حتی نزدیک‌ترین شرکاحاضر به ریسک جدی در ایران نمی‌شود و از سویی دیگر عراق با همه بی‌ثباتی‌هایش، با قراردادهای روشن‌تر و جذاب‌تر توانسته چین را جذب کند... بر گرفته ازreuters
