ماجرای کربن‌‌‌زدایی پرهزینه صنعت پتروشیمی چیست؟

بلومبرگ ان‌‌‌ای‌‌‌اف می‌‌‌گوید تعهدات اقلیمی دولت‌‌‌ها و شرکت‌های بزرگ، صنعت پتروشیمی را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای خود تا سال ۲۰۵۰ تحت فشار قرار می‌دهد. این گزارش همچنین می‌‌‌گوید به‌‌‌رغم مواجهه با مسیر کربن‌‌‌زدایی پیچیده‌‌‌تری نسبت به بخش‌‌‌های دیگر، اهداف مربوط به انتشار کربن خالص صفر بازیگران صنعت پتروشیمی بیش از سایر تولیدکنندگان سنگین گازهای گلخانه‌‌‌ای مانند صنعت فولاد و سیمان، ظرفیت جهانی را پوشش می‌دهد. بلومبرگ تخمین زده است ایجاد ظرفیت جدید پاک و بهسازی برای کاهش میزان انتشار کربن، برای صنعت پتروشیمی ۷۵۹میلیارد دلار بیشتر از رشد ظرفیت معمول هزینه خواهد داشت. طبق داده‌‌‌های گزارش، این رقم تقریبا یک‌درصد از ۱۷۲تریلیون دلاری است که برای کربن‌‌‌زدایی بخش انرژی جهانی تا سال ۲۰۵۰ موردنیاز است. در این گزارش تاکید شده که کربن‌‌‌زدایی صنایع و مواد شیمیایی هزینه بالایی خواهد داشت؛ اما برای جلوگیری از خطر سرگردانی دارایی‌‌‌ها در طولانی‌مدت، ضروری و بسیار مهم است که تمام ظرفیت‌‌‌ها و بهسازی‌‌‌های جدید پس از سال ۲۰۳۰ دارای نرخ انتشار صفر خالص باشند.

بلومبرگ ان‌‌‌ای‌‌‌اف همچنین عنوان کرده که جذب و ذخیره‌‌‌سازی کربن تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند ارزان‌‌‌ترین گزینه برای پتروشیمی‌‌‌ها برای رسیدن به هدف انتشار صفر خالص باشد و ۴۰‌درصد از نرخ انتشار تولید مواد شیمیایی باارزش را کاهش می‌دهد. همچنین برآورد می‌شود که ۳۵‌درصد فرآیند خردایش یا کراکینگ نیز به طراحی‌‌‌های جدید کراکرهای برقی تکیه کنند که می‌تواند تنها مسیر تولید با انتشار خالص صفر در رقابت کراکرهای بخار معمولی را فراهم کند. زیست‌‌‌پلاستیک‌ها (Bioplastics) که امروزه تنها به صورت تجاری برای حرکت به سوی انتشار کربن صفر خالص در دسترس هستند، به دلیل هزینه‌‌‌های بالا و کمبود زیست‌‌‌توده (Biomass) پایدار، تا سال ۲۰۵۰ تنها ۵/ ۲‌درصد از بازار را به خود اختصاص خواهند داد. بازوی تحقیقات بازار بلومبرگ همچنین معتقد است که پروسه جذب و ذخیره‌‌‌سازی کربن احتمالا نقشی کلیدی در مسیر کربن‌‌‌زدایی از صنعت پتروشیمی ایفا خواهد کرد.

از این رو، در حال حاضر فرصتی طلایی و منحصربه‌فرد برای غول‌‌‌های نفتی که در این فناوری تخصص بالایی دارند، به وجود آمده تا با ورود به این حوزه در بخش پتروشیمی، کاهش هزینه‌‌‌ها را تسریع ببخشند. در این گزارش آمده است که شرکت‌های نفتی به‌‌‌عنوان پوشش ریسکی در برابر کاهش تقاضای سوخت، به دنبال ردپای بیشتری در حوزه پتروشیمی خواهند بود. اگر این شرکت‌ها تمرکز سرمایه‌گذاری‌‌‌های مربوط به جذب و ذخیره‌‌‌سازی کربن خود را به دارایی‌‌‌های پایین‌دستی معطوف کنند، می‌توانند با توسعه تولید با انتشار صفر خالص در صنعت پتروشیمی و کاهش هزینه‌‌‌ها برای کل این بخش، فرآیند انتقال و کربن‌‌‌زدایی صنعت پتروشیمی را هدایت کنند. بازوی تحقیقات بازار بلومبرگ همچنین می‌‌‌گوید که زنجیره تامین صنعت پتروشیمی، بدون کمک پالایشگاه‌‌‌ها نمی‌تواند دست به کربن‌‌‌زدایی بزند. در حال حاضر، بیشتر عرضه آروماتیک‌‌‌ها در جهان ــ ماده شیمیایی کلیدی در محصولاتی مانند بطری‌‌‌های پت (PET Bottles)  ــ به عنوان محصول جانبی تولید سوخت از پالایشگاه‌‌‌ها تامین می‌شود. در سناریوی انتشار صفر خالص، بازنشستگی پالایشگاه‌‌‌ها در سال ۲۰۳۰ با به اوج رسیدن تقاضا برای سوخت بخش حمل‌ونقل آغاز می‌شود و سپس به دلیل برقی شدن خودروهای سواری شروع به کاهش می‌کند.

این مساله شکافی در عرضه آروماتیک‌‌‌ها ایجاد می‌کند که در حال حاضر تنها با استفاده از خوراک متانول سبز قابل‌رفع است. البته استفاده از متانول سبز، راهی بسیار گران است که قیمت بخش اعظم مواد شیمیایی را ۳ برابر افزایش می‌دهد. این پروسه قرار است در آینده ۲۰‌درصد از تولید مواد شیمیایی را به خود اختصاص دهد، در حالی که اکنون این رقم تقریبا برابر با صفر‌ درصد است. تنها شانس رخ ندادن چنین اتفاقی، در سناریویی ممکن است که در آن، پالایشگاه‌‌‌ها در چرخشی آشکار بر تولید مواد شیمیایی تمرکز کنند و همزمان فعالیت‌‌‌های خود را نیز کربن‌‌‌زدایی کنند. تحقیقات بلومبرگ ان‌‌‌ای‌‌‌اف نشان می‌دهد که حتی با وجود اینکه هزینه‌‌‌ها در سال ۲۰۵۰ کاهش زیادی خواهند داشت، مسیرهای کم‌کربن صنعت پتروشیمی گران‌‌‌تر از هزینه‌‌‌های تولید امروزی خواهند بود. این امر می‌تواند منجر به امتیازهای سبز پایدار و ایجاد مشوق‌‌‌های قوی برای جایگزینی یا کاهش استفاده از پلاستیک و مواد شیمیایی در بازارهایی باشد که انتشار صفر خالص را اجباری کرده‌‌‌اند./دنیای اقتصاد