نفتی ها /حاشیه نخست این هفته پایگاه تحلیلی‌خبری ”نفتی‌ها” را با یکی از عجیب‌ترین معماهای نفتی ماه‌های اخیر آغاز می‌کنیم؛ معمایی که توجه ناظران بین‌المللی را به خود جلب کرده است: چرا ده‌ها نفتکش ایرانی ناگهان موقعیت خود را آشکار کردند؟
نشریه اقتصادی «مِیس» در گزارشی تازه، این رفتار کم‌سابقه را بررسی کرده است. ایران در سال‌های اخیر با وجود تحریم‌ها توانسته میلیون‌ها بشکه نفت صادر کند؛ موفقیتی که بر ناوگانی ۵۵ تا ۶۵ فروندی تکیه دارد. کشتی‌های ایرانی برای دور زدن تحریم‌ها معمولاً سیستم موقعیت‌یاب خود را خاموش نگه می‌دارند، اما در ۱۲ اکتبر حدود ۷۵ درصد این ناوگان به‌طور هماهنگ سیستم‌های خود را روشن کردند و یک روز بعد دوباره خاموش شدند و یک هفته بعد نیز این رفتار تکرار شد.
این اقدام، که از سال ۲۰۱۸ تاکنون سابقه نداشته، موجی از تحلیل‌ها را به‌دنبال داشت. برخی آن را پیام ایران به جامعه جهانی می‌دانند مبنی بر اینکه صادرات نفت این کشور مشروع است و چیزی برای پنهان کردن وجود ندارد. برخی دیگر این رفتار را به تحولات اخیر در روابط چین و آمریکا و تحریم یک ترمینال نفتی چینی مرتبط می‌دانند.
در کنار این گمانه‌ها، نظریه هک یا اختلال فنی مطرح شده اما کارشناسان می‌گویند چنین هماهنگی گسترده بعید است. «مِیس» در جمع‌بندی می‌نویسد: منطقی‌ترین توضیح فعلاً این است که ایران می‌خواهد نشان دهد حماسه دور زدن تحریم‌ها همچنان زنده است و ادامه دارد./تسنیم
حاشیه دوم هم به یکی از جنجالی‌ترین ادعاهای روزهای اخیر اختصاص دارد؛ اینکه ایران در هفت ماه نخست سال، ۶ میلیارد دلار بنزین وارد کرده است. ادعایی که از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه در جلسه علنی ۲۰ آبان مطرح شد و پرسش‌های جدی درباره واقعیت تراز بنزین کشور ایجاد کرد.
بر اساس محاسبات کارشناسان، اگر قیمت بنزین خلیج‌فارس را حدود ۰.۵ دلار به‌ازای هر لیتر در نظر بگیریم، چنین رقمی معادل واردات روزانه ۵۴ میلیون لیتر بنزین است؛ یعنی تقریباً نیمی از مصرف کشور. اما داده‌های رسمی نشان می‌دهد پالایشگاه‌ها روزانه ۱۱۰ تا ۱۱۵ میلیون لیتر تولید می‌کنند و مصرف نیز ۱۲۵ تا ۱۳۰ میلیون لیتر است. بنابراین کسری واقعی کشور ۱۵ تا ۲۰ میلیون لیتر است، نه ۵۴ میلیون لیتر.
این تناقض در حالی مطرح می‌شود که برخی مقامات از جمله الیاس حضرتی، رقم واردات سال گذشته را ۴ میلیارد دلار عنوان کرده بودند و هشدار داده‌اند که امسال ممکن است به ۶ میلیارد دلار برسد. با این حال، اینکه چگونه چنین حجم عظیمی وارد شده، آن هم در شرایطی که تولید داخلی نزدیک به سقف ظرفیت است، همچنان بی‌پاسخ مانده است.
در بخش دیگری از این بحث، برخی مسئولان افزایش قیمت بنزین را راهکاری برای کاهش مصرف و پایین آوردن واردات معرفی می‌کنند؛ اما تجربه نشان داده که کشش قیمتی بنزین در ایران بسیار پایین است. نبود حمل‌ونقل عمومی کارآمد باعث شده افزایش قیمت تنها فشار مالی ایجاد کند، نه کاهش واقعی مصرف. نمونه روشن آن، افزایش قیمت آبان ۹۸ است که کاهش موقتی مصرف، تنها یک ماه دوام آورد.
در نبود گزینه‌های جایگزین، مردم مجبور به استفاده از خودروی شخصی هستند و الگوی مصرف تغییر نمی‌کند. بنابراین کاهش وابستگی به واردات تنها با اصلاح زیرساخت حمل‌ونقل، توسعه ناوگان عمومی و ارتقای بهره‌وری پالایشگاه‌ها ممکن است، نه صرفاً با تکرار سیاست‌های قیمتی./تجارت نیوز
حاشیه بعدی هم به جلسه هماهنگی شرکت‌های واردکننده و توزیع‌کننده بنزین سوپر که امروز برگزار شد می‌پردازد؛ با نزدیک شدن به ورود بنزین سوپر وارداتی به چرخه سوخت کشور، ۲۴ شرکت دارای مجوز واردات و توزیع این فرآورده جلسه‌ای برگزار کردند تا سازوکار عرضه و کیفیت محصول را یکپارچه کنند. این جلسه، فراتر از یک نشست معمولی، نشان‌دهنده تلاش بازیگران بخش خصوصی و دولتی برای هماهنگی و مدیریت بازار بنزین سوپر است.
به گزارش «میز نفت»، در این جلسه تصمیم گرفته شد که تصمیم‌گیری‌ها به صورت شورایی و با نگاه بلندمدت به سودآوری شرکت‌ها و منافع ملی انجام شود. کارشناسان حوزه انرژی معتقدند چنین جلساتی، نقش مهمی در جلوگیری از تشتت قیمت و اختلاف کیفیت میان جایگاه‌ها دارد؛ مسائلی که در گذشته باعث کاهش اعتماد مصرف‌کننده و افزایش ریسک نوسان بازار شده است.
یکی از نکات کلیدی این جلسه، استفاده همزمان از ظرفیت جایگاه‌های موجود و جایگاه‌های سیار است. این رویکرد، علاوه بر افزایش دسترسی مصرف‌کنندگان، می‌تواند فشار تقاضا بر نقاط محدود توزیع را کاهش دهد و از ایجاد صف و اختلال در عرضه جلوگیری کند. از سوی دیگر، به‌کارگیری جایگاه‌های سیار، امکان توزیع هدفمند در مناطق کم‌برخوردار یا پرترافیک را فراهم می‌کند و می‌تواند به بهینه‌سازی لجستیک در بازار سوخت منجر شود.
با توجه به تجربه سال‌های گذشته، هماهنگی میان شرکت‌های واردکننده و توزیع‌کننده، به ویژه در محصولات ویژه مانند بنزین سوپر، عوامل کلیدی در کنترل قیمت، کیفیت و روانی بازار است. کارشناسان معتقدند اجرای موفق این سیاست‌ها می‌تواند نمونه‌ای از همکاری بخش خصوصی و دولت در مدیریت بازار انرژی باشد و تجربه‌ای برای سایر فرآورده‌های حساس انرژی ارائه دهد.
در مجموع، این جلسه نشانه‌ای از تمرکز بر کیفیت، هماهنگی و شفافیت در بازار بنزین سوپر وارداتی است و می‌تواند به کاهش مشکلات گذشته در عرضه این نوع سوخت و ایجاد اعتماد بیشتر مصرف‌کننده منجر شود
حاشیه آخر هم به جایگزینی سوخت LPG در تولید برق حرارتی برای نخستین بار پرداخته است؛ این اقدام با هماهنگی وزارت نفت و در قالب پروژه پایلوت در یکی از نیروگاه‌ها آغاز شده است و می‌تواند یک نقطه عطف در مدیریت بحران انرژی ایران باشد.
ناصر اسکندری، معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی، تأکید کرد که همه نیروگاه‌ها برای گاز طبیعی طراحی شده‌اند و گاز طبیعی همچنان سوخت اصلی است. با این حال، فشار فزاینده بر شبکه گاز در فصل سرد و محدودیت عرضه به صنایع و نیروگاه‌ها، نیاز به جایگزین‌های مطمئن را آشکار کرده است. پیش از این، سوخت‌های جایگزین محدود به مازوت در ۱۴ نیروگاه و گازوئیل در سایر واحدها بود؛ اما ورود LPG می‌تواند این معادله را به نفع انعطاف‌پذیری شبکه تغییر دهد.
تحلیل کارشناسان انرژی نشان می‌دهد که استفاده از LPG دو پیامد کلیدی دارد:
کاهش فشار بر منابع گاز طبیعی و جلوگیری از خاموشی احتمالی در پیک زمستانی، که پیش‌تر بارها باعث مشکلات جدی در صنایع و تأمین برق شده است.
افزایش امنیت انرژی و متنوع‌سازی سوخت‌ها، به‌ویژه در شرایطی که وابستگی شدید به یک سوخت خاص، شبکه را آسیب‌پذیر کرده است.
اسکندری همچنین اعلام کرد که ۹۱ درصد ظرفیت مخازن سوخت مایع پر شده است و ضریب آمادگی نیروگاه‌ها ۹۸ درصد است؛ رقمی که حتی از استاندارد جهانی (۹۵ درصد) نیز بالاتر است و نشان‌دهنده مدیریت حرفه‌ای و فشار عملیاتی بالای نیروگاه‌های حرارتی کشور است.
با وجود این، برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که ورود LPG به شبکه، در صورت عدم زیرساخت مناسب و آموزش نیروگاه‌ها، می‌تواند ریسک فنی و اقتصادی به همراه داشته باشد. سیستم‌های احتراق طراحی شده برای گاز طبیعی ممکن است نیازمند اصلاحات جدی باشند و هزینه‌های سرمایه‌ای و عملیاتی غیرمنتظره‌ای ایجاد کنند.
در نهایت، این تجربه می‌تواند آغازی برای تغییر رویکرد کشور به سوخت‌های جایگزین و متنوع در تولید برق باشد. اما در عین حال، زنگ هشداری است برای سیاستگذاران انرژی: بدون برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری در سوخت‌های جایگزین ممکن است علاوه بر مزیت‌های کوتاه‌مدت، شبکه برق را در بلندمدت دچار پیچیدگی و ریسک‌های پنهان کند./تسنیم
"لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتی‌ها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری می‌باشد."
