نفتی ها /اکثر نفتکش‌های با پرچم ایران اکنون پس از حدود هفت سال و نیم، از امروز موقعیت خود را از طریق سامانه AIS به صورت واقعی و بدون جعل مخابره می‌کنند. مشخص نیست دلیل این موضوع چیست اما باید پرسید آیا این موضوع می‌تواند گامی در راستای شفافیت تلقی شود؟
نکته قابل توجه آن است که گرچه نفتکش‌ها سیستم ردیاب خود را روشن کرده و قابل شناسایی هستند، اما همان‌طور که از تصاویر بالا پیداست، مقصد آنها به طور دقیق مشخص نیست، در حالی که مسیر نفتکش‌های دیگر کشورها مشخص است. همچنین لازم به ذکر است که در سایت‌های ردیاب کشتی مشخص است که برخی از نفتکش‌های ایرانی که ردیاب خود را روشن کرده‌اند، تحت تحریم آمریکا هستند.
ناوگان سایه اصطلاحی است که برای توصیف مجموعه‌ای از نفتکش‌ها به‌کار می‌رود که برای دور زدن تحریم‌ها، از دید سامانه‌های ردیابی بین‌المللی پنهان می‌مانند. این نفتکش‌ها به طور معمول متعلق به کشورهایی مانند ایران، روسیه یا ونزوئلا هستند که با محدودیت‌های صادراتی مواجه‌اند. این کشورها با روش‌هایی پیچیده تلاش می‌کنند مسیر واقعی حمل‌ونقل نفت خود را مخفی کنند.
روش‌های معمول ناوگان سایه شامل خاموش‌کردن سیستم موقعیت‌یابی خودکار (AIS)، جعل اطلاعات مسیر یا پرچم، انتقال محموله از کشتی به کشتی در آب‌های آزاد و استفاده از شرکت‌های صوری در کشورهایی با نظارت ضعیف است. هدف اصلی از این اقدامات، فروش نفت در بازار جهانی بدون رهگیری و شناسایی توسط نهادهای تحریم‌کننده است.
در سال‌های اخیر، ایران بخش بزرگی از صادرات نفت خود را از طریق این ناوگان انجام داده است. نفتکش‌های ایرانی اغلب با پرچم کشورهای ثالث حرکت می‌کردند، موقعیت جغرافیایی خود را جعل می‌کردند یا در مناطق خاصی مانند خلیج عمان، دریای چین جنوبی و تنگه مالاکا اقدام به انتقال نفت به کشتی‌های دیگر می‌کردند.
اما بر اساس گزارش جدید، امروز برای نخستین‌بار پس از حدود هفت سال و نیم، بیشتر نفتکش‌های با پرچم ایران دوباره به‌صورت رسمی و بدون جعل در سامانه AIS فعال شده‌اند. هنوز دلیل این تغییر مشخص نیست، اما چنین تحولی می‌تواند نشانه‌ای از تغییر در سیاست صادرات نفت ایران، افزایش شفافیت در تبادلات نفتی، یا هماهنگی با برخی طرف‌های تجاری بین‌المللی باشد.
در رابطه با این رویداد می‌توان گمانه‌زنی‌هایی انجام داد. بازگشت نفتکش‌های ایرانی به ارسال موقعیت واقعی می‌تواند به عنوان علامتی از تمایل به شفافیت بیشتر باشد. درواقع اگر ایران همچنان به روش‌های مخفیانه ادامه دهد، فشار بیشتری به کشور وارد می‌شود. به همین دلیل تغییر در رفتار نفتکش‌ها می‌تواند نوعی تلاش برای کاهش تنش در منطقه تلقی شود.
از سوی دیگر، ایران ممکن است تمایل داشته باشد تا سهم بیشتری از بازار نفت به دست آورد. با بازگشت به مسیرهای شفاف حمل‌ونقل نفت، ایران می‌تواند اعتماد برخی از مشتریان جدید را به دست آورد. از این رو، ممکن است تغییر رفتار نفتکش‌ها سیگنالی برای تمایل به ورود ایران به معاملات شفاف تلقی شود.
در نهایت باید پرسید آیا می‌توان این اقدام نفتکش‌های ایرانی را سیگنالی از توافق‌های جدید در راستای کاهش تحریم دانست یا این اقدام را باید صرفا نوعی تغییر سیاست دریایی ایران برشمرد؟/تجارت نیوز
