نفتی ها /اعتصاب اخیر کامیون‌داران ایران از اول خرداد ۱۴۰۴ آغاز شد. این اعتصاب در اعتراض به مشکلات معیشتی و صنفی رانندگان شکل گرفت و در روزهای اولیه به شهرهای متعددی گسترش یافت.
اعتصاب به صورت سراسری و هماهنگ از این تاریخ آغاز شد و تا چهارمین روز خرداد ادامه یافت. برخی گزارش‌ها از تجمعات اعتراضی زودهنگام در روزهای منتهی به اول خرداد نیز خبر داده‌اند.
بر اساس گزارش‌های منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی و منابع خبری، اعتصاب به بیش از ۷۰ شهر رسیده است. کرمانشاه، اراک، بندرعباس، قزوین، شیراز، ایلام، سیرجان، تبریز و اصفهان از شهرهایی هستند که اعتصاب در آنها جریان دارد.
همچنین گزارش‌هایی از تعطیلی پایانه‌های باربری و انبارها در این شهرها وجود دارد که نشان‌دهنده توقف گسترده فعالیت‌های حمل‌ونقل است.
اعتصاب کامیون‌داران می‌تواند زنجیره حمل‌ونقل کالاها و خدمات را برای مدتی بشکند و همچنین منجر به بالارفتن قیمت کالاها و درگیرشدن اصناف دیگر با این اعتراضات شود.
در جریان اعتصاب کامیون‌داران، گروهی از کشاورزان نیز به دلیل نبود وسیله حمل بار دست به اعتراض زده‌اند.
مطالبات کامیون‌داران چیستند؟
کامیون‌داران در جریان اعتصاب خود به مشکلات معیشتی و صنفی متعددی اعتراض دارند که مهم‌ترین آنها می‌تواند موضوع تامین گازوئیل و سه‌نرخی‌شدن آن باشد.
بسیاری از کامیون‌داران بارنامه برخط ندارند و سهمیه گازوئیل به آنها کمتر از میزان پیمایش اختصاص می‌یابد. با اجرای طرح سه‌نرخی‌شدن گازوئیل، سهمیه گازوئیل ۳۰۰ تومانی تنها برای کسانی که بارنامه برخط دارند، مناسب است و دیگران مجبور هستند که باقی مسیر را با گازوئیل گران‌تر طی کنند.
با توجه به مصوبه اخیر هیات وزیران، نرخ دوم گازوئیل برابر ۵۰ درصد هزینه تامین نفت‌گاز از پالایشگاه و نرخ سوم گازوئیل به صورت آزاد و غیریارانه‌ای محاسبه می‌شود.
برآوردهای تجارت‌نیوز از صورت‌مالی‌های منتشرشده پالایشگاه‌ها در سامانه کدال از نرخ سوم ۲۵ هزار تا ۲۸ هزار تومانی گازوئیل حکایت دارد.
بسیاری از کامیون‌داران نگران هستند که این طرح درنهایت منجر به افزایش هزینه‌های سوخت شود.
از دیگر مطالبات کامیون‌داران می‌توان به ناکافی بودن و نوع سهمیه سوخت، کرایه نامناسب، صف‌های طولانی برای دریافت گازوئیل، افزایش بهای بیمه و … اشاره کرد.
یکی دیگر از موضوعات مهم مطرح‌شده توسط کامیون‌داران، اعتراض به افزایش بهای بیمه و درخواست بازگشت به شرایط قبلی یا ارائه تسهیلات است.
همچنین موضوع تامین قطعات و خدمات با نرخ مناسب، گرانی قطعات یدکی و لاستیک به دلیل نوسانات ارزی، عوارض بالای اتوبان‌ها و جریمه‌های سنگین، حذف واسطه‌ها و دلالان از پایانه‌های باربری و نظارت بر اعلام بارها، ارتقای امنیت جاده‌ها و ایجاد امکانات بهداشتی و رفاهی در پایانه‌های شهری و مرزی از دیگر مواردی است که محل اعتراض کامیون‌داران است.
واکنش مسئولان به اعتصاب چیست؟
آن‌طور که مهدی خضری، معاون حمل‌ونقل سازمان راهداری، به ایلنا گفته است: در سنوات گذشته، دولت یک تخفیف برای بیمه رانندگان در نظر گرفته بود که سال‌هاست این امتیاز به رانندگان داده شده است. امسال با توجه به افزایش ۴۵ درصدی حق بیمه رانندگان از ابتدای سال، اعتراضاتی از سوی صنف رانندگان شکل گرفت.
وی افزود: همچنین بر اساس تصمیم اتخاذ شده، تعدادی از رانندگان مشمول تخفیف بیمه نشده بودند که مقرر شد تا این تعداد هم در دستور کار سازمان تامین اجتماعی قرار بگیرد. سهمیه سوخت رانندگان هم بر اساس پیمایش است.
این مقام مسئول ادامه داد: بحث سه‌نرخی شدن سوخت رانندگان هم در جلسه‌ای با وزارت راه، وزارت کشور و وزارت نفت مطرح و مقرر شد هر تصمیم برای رانندگان، حتما با تشکیل جلسات تخصصی با نمایندگان انجمن‌ها و کانون صنفی باشد.
در چنین شرایطی که انتظار می‌رود وزیر راه و شهرسازی حداقل واکنش اندکی به مشکلات کامیون‌داران داشته باشد، سفر وزیر به عراق جالب توجه است.
فرزانه صادق‌مالواجرد در زمان اعتصاب کامیون‌داران به دلیل مشکلات متعدد، به عراق سفر کرده است و وضعیت راه‌ها و جاده‌های ارتباطی با عراق را بررسی می‌کند.
گفته می‌شود که وزیر راه و شهرسازی با هدف توسعه روابط حمل‌ونقل و بازدید از پروژه ریلی شلمچه-بصره، به کشور عراق سفر کرده است. با این که موضوع پروژه‌های ریلی و کریدوری برای کشور مهم است، اما نباید وزیر راه و شهرسازی زمان اعتصاب کامیون‌داران در ایران باشد و به مشکلات آنها رسیدگی کند؟
موضوع گازوئیل؛ گره‌گاه اعتصاب
اعتصاب کامیون‌داران به دلیل محقق نشدن وعده‌های دولت و تشدید مشکلات اقتصادی، گرانی سوخت، قطعات یدکی، بیمه و … شکل گرفته است. با توجه به این که تاکنون اقدامی در راستای حل مشکلات این صنف انجام نشده است، به نظر می‌رسد که اعتصاب این صنف در روزهای آینده ادامه یابد.
با توجه به دلایلی که خود کامیون‌داران برای اعتصاب بیان می‌کنند، موضوع گازوئیل از مهم‌ترین مشکلات آنهاست. این صنف در سال‌های گذشته نیز اعتصاب کرده بود و در جریان اعتصاب‌های گذشته، متذکر شدند که سهمیه گازوئیل اختصاص‌یافته با توجه مسیر حمل بار و پیمایش آنها ناکافی است.
کامیون‌داران به دلیل ناکافی بودن سهمیه اختصاص‌یافته به آنها محبور بودند که بخشی از مسیر را با گازوئیل ۶۰۰ تومانی طی کنند. حال با توجه به مصوبه هیات وزیران، قرار است نرخ دوم و سوم گازوئیل به سمت حذف کامل یارانه حرکت کنند. در چنین شرایطی و با توجه به نرخ حدودی ۲۵ هزار تا ۲۸ هزار تومانی گازوئیل، هزینه سوخت‌گیری این دسته از کامیون‌داران ناگهان افزایش چشم‌گیری پیدا می‌کند.
لازم به ذکر است که با افزایش قیمت سوخت و به دنبال آن افزایش قیمت حمل‌ونقل، قیمت کالاها نیز بالا می‌رود. محاسبات تجارت‌نیوز از این موضوع حکایت دارد که قیمت تمام‌شده کالاها با احتساب نرخ سوم گازوئیل ۶۵ درصد افزایش می‌یابند.
سهم هزینه‌های حمل‌ونقل از قیمت تمام شده کالا در ایران به ۱۲ درصد می‌رسد. با توجه به این موضوع نیاز است که تاثیر افزایش قیمت سوخت بر قیمت تمام‌شده کالا محاسبه شود.
با در نظر گرفتن نرخ دوم گازوئیل و با افزایش ۳.۶ برابری هزینه حمل‌ونقل، قیمت تمام‌شده کالا حدود ۱.۳۱ برابر معادل ۳۱.۲ درصد افزایش می‌یابد.
با در نظر گرفتن نرخ سوم گازوئیل و با افزایش ۶.۴۸ برابری هزینه حمل‌ونقل که ۱۲ درصد از قیمت تمام‌شده را تشکیل می‌دهد، قیمت تمام‌شده کالا حدود ۱.۶۶ برابر افزایش می‌یابد که معادل ۶۵.۸ درصد افزایش است.
در حال حاضر، با اعتصاب کامیون‌داران زنجیره تامین و حمل‌ونقل می‌تواند به‌طور موقت با خطراتی مواجه شود، اما باید در نظر گرفت که تبعات سه‌نرخی‌شدن گازوئیل بدون توجه به مسیر پیمایش و نرخ گازوئیل برای حمل‌ونقل کالاها در کشور نوعی تثبیت دائمی گران‌شدن کالاها را به دنبال دارد.
