نفتی ها /فائزه پناهی؛ سازمان توسعه تجارت ایران اخیراً بخشنامه‌ای ابلاغ نمودهکه بر اساس آن، ترخیص مواد اولیه خط تولید پنل خورشیدی تنها برای واحدهای تولیدی دارنده جواز ساخت نیروگاه خورشیدی با تعرفه کاهش یافته مجاز است. این اقدام، هرچند نشانه‌ای مثبت از توجه به انرژی‌های پاک است، اما به‌تنهایی نمی‌تواند توسعه واقعی و گسترده این حوزه را تضمین کند.
در اروپا، توسعه انرژی خورشیدی از سطوح خرد خانگی تا تولید صنعتی گسترده، با یک بسته سیاستی هوشمند و جامع پیش می‌رود؛ برای مثال در آلمان، علاوه بر حذف مالیات بر ارزش افزوده برای پنل‌های خورشیدی نصب‌شده روی بالکن یا پشت‌بام‌های کوچک، یارانه‌های جذابی به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خانگی داده می‌شود که حتی نصب سیستم‌های کوچک تا ۱۰ کیلووات را اقتصادی می‌کند. renewablesnow
نکته مهم این است که این سیاست‌ها به‌طور ویژه مستأجران را هم شامل می‌شود، یعنی اجازه داده شده بدون نیاز به مجوزهای پیچیده، از پنل‌های کوچک بهره‌مند شوند و حتی انرژی مازاد را به شبکه تزریق کنند؛ برای مثال مستأجران در آلمان بدون نیاز به مجوزهای پیچیده اجازه نصب پنل‌های کوچک خورشیدی را دارند و حتی می‌توانند مازاد انرژی خود را به شبکه بفروشند؛ امری که در ایران هنوز به سختی قابل تصور است.enact.solar
افزون بر این،کشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا فراتر رفته‌اند و از طریق نظام Feed-in Tariff (FIT) یارانه‌ای تا ۷۰٪ هزینه نصب به کشاورزان و صنایع کوچک می‌دهند تا نیروگاه‌های خورشیدی کوچک ایجاد شود؛ این در حالی است که در ایران هنوز چنین مدل‌های انگیزشی و متنوع در سطح گسترده وجود ندارد. همچنین پروژه‌های شناور خورشیدی بلژیک روی مخازن فاضلاب یا خطوط راه‌آهن نمونه‌هایی از نوآوری در استفاده از فضاهای شهری و صنعتی برای تولید انرژی پاک است که ما هنوز از آن دوریم.energy.ec.europa
اتحادیه اروپا طرحی به نام NZIA دارد که هدفش افزایش تولید داخلی پنل‌های خورشیدی به ۴۰٪ تا سال ۲۰۳۰ است. این طرح شامل تسهیل صدور مجوز، حمایت مالی گسترده، و اجرای پروژه‌های فرامرزی است. فنلاند نیز به تازگی یکی از بزرگترین مزایده‌های فرامرزی انرژی خورشیدی را برگزار کرده که بودجه‌ای بیش از ۵۰ میلیون یورو برای کشورهای حوزه بالتیک و اسکاندیناوی اختصاص داده است.pv-magazine
اما آیا این مدل‌ها در ایران قابلیت اجرا دارند؟ از نگاه بسیاری از کارشناسان پاسخ مثبت است؛ اما شرط آن، اصلاحات ساختاری و تغییر نگرش تصمیم‌سازان است؛ ایران با میانگین ۳۰۰ روز آفتابی در سال در بیشتر مناطق، یکی از مستعدترین کشورهای جهان برای بهره‌گیری از انرژی خورشیدی است. با این‌حال، تا زمانی که سیستم مالیاتی و بانکی به‌روز نشود، حمایت‌های مالی واقعی شکل نمی‌گیرد. همچنین فرآیندهای صدور مجوز باید ساده و شفاف شود تا نصب‌های خرد خانگی رونق گیرد. سیاست‌گذاران باید فراتر از کاهش تعرفه‌ها حرکت کرده و بسته‌های حمایتی گسترده‌تری ارائه دهند.
اگر این تغییرات عملیاتی شود، ایران می‌تواند نه‌تنها به استقلال در حوزه انرژی پاک برسد بلکه زمینه اشتغال‌زایی و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی را هم فراهم کند. در غیر این صورت، این فرصت بزرگ همچنان نیمه‌کاره باقی خواهد ماند.