نفتی ها /فائزه پناهی؛ در حالی‌که بورس تهران هفته‌هاست تماماً قرمزپوش است و شاخص‌ها یکی پس از دیگری سقوط می‌کنند، یک خبر متفاوت از دل بازار انرژی منتشر شده: آغاز معاملات بنزین سوپر در بورس انرژی. خبری که در نگاه اول نشانه‌ای از تحرک و نوآوری است، اما در دل خود بیش از آن‌که اعتماد بیاورد، پرسش و تردید خلق می‌کند.
محمد نظیفی، سرپرست بورس انرژی، اعلام کرده که علاوه بر راه‌اندازی معاملات بنزین سوپر، ابزارهایی چون گواهی کربن و صندوق پروژه نیز در دستور کار است. او با اشاره به ظرفیت ژئوپلیتیکی ایران، بورس انرژی را ابزاری برای تبدیل کشور به هاب منطقه‌ای انرژی می‌داند. با این حال، درست در زمانی که بازار سرمایه درگیر بحران بی‌اعتمادی، فرار سرمایه و بی‌ثباتی است، این وعده‌ها بیشتر شبیه تزریق مصنوعی امید به بازاری بی‌رمق هستند تا نشانه‌ای از اصلاحات ساختاری.
ورود بنزین سوپر به تابلوی معاملات، اگر با سیاست‌گذاری واقع‌گرایانه و زیرساخت‌های دقیق اجرا شود، می‌تواند راهی برای واقعی‌سازی قیمت‌ها، کاهش یارانه پنهان و گسترش صادرات باشد. اما در غیاب شفافیت، تنظیم‌گری مؤثر و همراهی بخش‌های دیگر حاکمیت، به‌سادگی می‌تواند منجر به ایجاد بازار دو نرخی، رانت‌های جدید و فشار غیرمستقیم بر مصرف‌کننده شود.
از سوی دیگر، ایده راه‌اندازی گواهی کربن در اقتصادی که هنوز اصول ابتدایی زیست‌محیطی، استانداردهای صنعتی پاک و داده‌های قابل اتکا ندارد، بیش از آن‌که به یک ابزار مالی واقعی شباهت داشته باشد، به چیدمان نمادین در ویترین سبز بازار انرژی می‌ماند.
اما همه این‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که بورس انرژی نیز مانند سایر بخش‌های بازار سرمایه، در فضای بی‌اعتمادی عمومی نفس می‌کشد. حرکت‌های نمادین در چنین فضایی، اگر بدون برنامه‌ریزی دقیق و شفاف‌سازی اجرا شوند، نه‌تنها ترمیمی برای بورس نخواهند بود، بلکه روند ریزش شاخص اعتماد را هم تسریع خواهند کرد.
در نهایت، یا این اقدامات به‌مثابه گام‌های عملی در جهت تعمیق بازار انرژی، بازتعریف سازوکارهای قیمت‌گذاری و بازگرداندن کارایی به نظام سرمایه‌گذاری خواهند بود، یا همچون بسیاری از پروژه‌های نمادین گذشته، صرفاً تلاشی موقت برای تزریق امید به بازاری خواهند بود که زیرساخت‌های آن، در پی فقدان اعتماد و شفافیت، به‌طور ساختاری دچار فرسایش شده است.
مخاطبین عزیز پایگاه خبری–تحلیلی نفتی‌ها؛ شما می‌توانید از طریق پست الکترونیک naftiha.ir@gmail.com و دایرکت پیج اینستاگرام نفتی‌ها به آدرس @NaftihaNews برای ارائه نقطه نظرات، پیشنهادها، انتقادها و سایر پیام‌های خود با ما در ارتباط باشید.
