نفتی ها /اتحادیه اروپا با هدف راهبردی کاهش وابستگی خود به گاز روسیه تا پایان سال ۲۰۲۷، در مسیری حساس و پیچیده قرار گرفته است که فراتر از یک تصمیم صرفاً انرژی، تبلور یک بازی ژئوپلیتیکی برای کاهش نفوذ راهبردی مسکو در قاره سبز و تغییر موازنه قدرت جهانی به شمار می‌آید. با این حال، اجرای این هدف با موانع ساختاری قابل توجهی مواجه است؛ به‌ویژه مخالفت‌های جدی دو کشور کلیدی عضو اتحادیه، مجارستان و اسلواکی، که به واسطه خط لوله ترک‌استریم، بخش قابل توجهی از نیازهای انرژی خود را از روسیه تأمین می‌کنند و جایگزینی آن را معادل افزایش فشاری اقتصادی قابل توجه می‌دانند.
در مواجهه با این مقاومت، کمیسیون اروپا در شرف ارائه بسته‌ای از ابزارهای قانونی جایگزین است که برخلاف تحریم‌های سنتی نیازمند اجماع کامل نیستند و تنها با اکثریت تقویت‌شده تصویب می‌شوند، تا از مسیر سیاسی دشوار جلوگیری شود. از جمله این ابزارها، اعمال تعرفه‌های سنگین اقتصادی بر واردات گاز روسیه است؛ اقدامی که با هدف اقتصادی کردن واردات، مشابه آن در تحریم کودهای شیمیایی روسیه به اثربخشی رسیده است.
از سوی دیگر، کمیسیون اروپا با توسعه سامانه «بانک داده اتحادیه» قصد دارد شفافیت کامل بر زنجیره تأمین گاز روسیه اعمال کند تا هرگونه دورزدن ممنوعیت‌ها به سرعت شناسایی و مقابله شود. این سازوکار می‌تواند به کنترل دقیق‌تر معاملات و تحرکات شرکت‌های فعال در این حوزه منجر شود و ابزار قدرتمندی برای تضمین اجرای مؤثر محدودیت‌ها فراهم آورد.
با این حال، هزینه این تغییر استراتژیک برای کشورهای شرق اروپا بسیار سنگین خواهد بود؛ مناطقی که سال‌ها از گاز روسیه با قیمت ترجیحی بهره‌مند بوده‌اند و جایگزینی آن، علاوه بر تحمیل بار مالی بالا، چالشی سیاسی داخلی نیز محسوب می‌شود. این فشارها می‌تواند باعث افزایش شکاف‌های داخلی در اتحادیه اروپا و حتی بازتعریف روابط انرژی میان اعضا شود.
در چنین فضایی، ایران با توجه به محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های نفتی و نامعلومی مسیر مذاکرات، هنوز نتوانسته جایگاه از دست رفته خود در بازار جهانی انرژی را به‌طور کامل بازپس گیرد. اما با فرض رفع تحریم‌ها و بازگشت نسبی به بازارهای بین‌المللی، ایران می‌تواند به عنوان منبع جایگزین نفت و گاز، به ویژه در تأمین نیازهای بازار اروپا که به شدت به دنبال کاهش وابستگی به روسیه است، نقش کلیدی ایفا کند. این امر می‌تواند فرصت‌های اقتصادی جدیدی فراهم آورد و به بازتعریف روابط تجاری و سیاسی ایران با اروپا کمک کند.
در نهایت، فرآیند قطع وابستگی اتحادیه اروپا به گاز روسیه، به مثابه نقطه تلاقی اقتصاد، قدرت و سیاست جهانی است که تحولات آن می‌تواند ساختارهای انرژی، امنیتی و دیپلماتیک منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را دستخوش تغییرات بنیادین کند. ایران در این معادله پیچیده نه صرفاً یک بازیگر منفعل، بلکه ذی‌نفع و در عین حال متاثر از این تحولات است، و مسیر آینده‌اش به طور مستقیم به تحولات سیاست انرژی و روندهای ژئوپلیتیکی وابسته خواهد بود./reuters
