نفتی ها /مصرف بنزین در سه ماه تابستان امسال نسبت به سال قبل ۲۱ درصد بیشتر شد. بر اساس آمار اعلامی از طرف شرکت پخش فرآورده های نفتی، در سه ماه تابستان امسال روزانه به طور متوسط ۱۰۵ میلیون لیتر بنزین و ۱۰۶ میلیون لیتر نفت گاز مصرف شده است.
جالب اینجاست که در روزهای پایانی شهریور مصرف بنزین حتی به ۱۲۰ میلیون لیتر هم رسیده بود؛ این در حالی است که ظرفیت تولید بنزین در ایران روزانه حدود ۱۰۵ میلیون لیتر اعلام می شود. با این اوصاف در بهترین حالت مصرف و تولید بنزین طی ۳ ماهه تابستان امسال در ایران برابر و در بدترین حالت تراز آن منفی ۱۵ میلیون لیتر بوده است.
این افزایش مصرف در شرایطی رخ داده که دولت به تازگی سهمیه بنزین آزاد خودروها را ۱۰۰ لیتر کاهش داده است. برخی از کارشناسان این اقدام دولت را گامی در مسیر افزایش قیمت بنزین در کشور می دانند، البته وزیر نفت و معاونین او بارها اعلام کرده اند که دولت برنامه ای برای گرانی بنزین در امسال ندارد. اما سوال اینجاست که آیا گرانی بنزین می تواند مصرف را کاهش داده و مانع واردات این سوخت با ارزش شود.
بنزین در ایران یک شاخص تورمی است
مرتضی بهروزی فر کارشناس انرژی در پاسخ به این سوال که افزایش قیمت بنزین در شرایط فعلی منطقی هست، یا خیر، گفت: متاسفانه بنزین در ایران به یک شاخص تورمی تبدیل شده است. به طوری که کوچکترین تغییر قیمتی در بهای این سوخت ایجاد می شود، منجر به افزایش قیمت در تمامی بخش ها می شود.
به گفته این کارشناس، افزایش قیمت بنزین در شرایط فعلی بهمن تورمی در کشور ایجاد خواهد کرد که می توان گفت بزرگی آن حتی بیشتر از اثرات تورمی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی است.
این کارشناس انرژی همچنین در پاسخ به این سوال که افزایش قیمت بنزین می تواند منجر به کنترل مصرف شود، گفت: در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد قیمت بنزین به یکباره ۷ برابر شد. در آن سال ها بهای بنزین از ۱۰۰ به ۷۰۰ تومان رسید و اتفاقا به فوب خلیح فارس هم نزدیک بود. اما شاهد بودیم که مصرف مردم تنها به مدت ۲ ماه روند کاهشی گرفت. بعد از آن به دلیل تاثیر این تغییر قیمت بر بهای سایر کالاها و افزایش نرخ تورم، در عمل باز هم نرخ بنزین بی ارزش به نظر می آمد و مصرف دوباره صعودی شد.
او ادامه داد: اینکه فکر کنیم افزایش قیمت بنزین تاثیری بر تورم ندارد، افسانه است. هر اندازه قیمت بنزین افزایش پیدا کند، به دلیل اثرات تورمی ارزش پول ملی هم کمتر شده و عملا شکاف میان ارزش دلاری فوب خلیج فارس و قیمت ریالی بنزین هرگز پر نمی‌شود.
عضو موسسه مطالعات انرژی که معتقد است نمی تواند یک مسابقه ای بین تولید و مصرف بنزین در کشور ایجاد کرد، گفت: تنها راه منطقی این است که تکنولوژی بکار رفته در خودروهای داخلی را ارتقا دهیم و یا اینکه خودروهای با کیفیت بالا و مصرف پایین وارد کنیم.
به گفته بهروزی فر، اگر خودروسازان بخواهند با همین دست فرمان به تولید خودرو ادامه دهند و اتومبیل‌های با تکنولوژی ۳۰ سال گذشته را وارد بازار کنند، مشکل کمبود بنزین در کشور ما حالا حالا حل نمی‌شود.
او با اشاره به آخرین گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، گفت: سرانه مصرف بنزین در ایران دو برابر میانگین جهانی است. به عبارت دیگر چنانچه مصرف بنزین در خودروها و موتورسیکلت های داخل کشور مطابق استانداردهای جهانی بود، امروز به جای مصرف ۱۰۵ میلیون لیتر بنزین ۵۰ میلیون لیتر بنزین سوخته می شد.
به گفته بهروزی فر، در ایران برخی از خودروهای بنزین سوز اسقاطی برای هر ۱۰۰ کیلومتر پیمایش حدود ۱۵ لیتر بنزین مصرف می کنند؛ یعنی ۳ برابر استاندارد جهانی بنزین در این خودروها هدر می رود اما با این وجود برنامه نوسازی و اسقاط خودروهای فرسوده را فراموش کرده ایم.
این کارشناس انرژی همچنین با اشاره به برخی شایعات درباره احتمال ۳ نرخی شدن بنزین، گفت: چند قیمتی شدن هر کالایی در کشور فساد زا است. این فساد در فرآورده با ارزشی چون بنزین می تواند بیشتر باشد و منجر به افزایش قاچاق آن شود./تحلیل بازار