نقتی ها /بانک مرکزی نماگرهای اقتصادی سه ماهه چهارم سال ۱۳۹۹ را منتشر کرد.در بخش متغیرهای پولی و اعتباری، بدهی دولت به بانک مرکزی معادل ۱۱۵ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان است که نسبت به سال ۹۸ رشد کم‌سابقه ۵۰.۸ درصدی را نشان می‌دهد.
* بدهی دولت به بانک مرکزی در دولت تدبیر ۱۰ برابر شد
به عبارت دیگر دولت در سال گذشته ۳۸ هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرده و با احتساب ضریب فزاینده ۷.۵ در سال گذشته، بیش از ۲۹۰ هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی از این محل افزوده است.
از ابتدای فعالیت دولت تدبیر و امید تا پایان سال ۹۹ بدهی دولت به بانک مرکزی به روش‌های مختلف، از ۱۳ هزار میلیارد تومان به ۱۱۵ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان رسیده است. در واقع بدهی دولت در دوران ۸ ساله دولت تدبیر و امید به بانک مرکزی بیش از ۱۰ برابر شده است.
* انکار استقراض از بانک مرکزی توسط سه مسئول اقتصادی دولت
این رشد ۵۰.۸ درصدی بدهی دولت به بانک مرکزی در شرایطی بود که بارها و بارها فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد، محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه و حمید پورمحمدی معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۰، از مدیریت و تامین بودجه سال ۹۹ بدون استقراض از بانک مرکزی خبر می‌دادند.
دژپسند: یک ریال از بانک مرکزی استقراض نکردیم
دژپسند، وزیر اقتصاد در ۳۰ اردیبهشت ماه امسال در جمع خبرنگاران گفته بود: «سال ۹۹ از نظر تامین مالی بحرانی‌ترین و موفق‌ترین سال بوده و از بودجه ۵۷۱ هزار میلیارد تومانی فقط ۱۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان را از طریق فروش نفت تامین کردیم. بدون یک ریال استقراض از بانک مرکزی توانستیم بودجه سال ۹۹ را تامین کنیم. به جای اینکه از بانک مرکزی قرض بگیریم اوراق فروختیم و از مردم برای تامین مالی استقراض کردیم.»
وی در ادامه مدعی شد: «هر چند هیچ استقراضی از بانک مرکزی انجام نشده اما بدهی دولت به بانک مرکزی افزایش یافته که آن هم در چارچوب چرخه چهار جانبه و تهاتر بدهی دولت به شرکت‌ها بوده است.»
این ادعا در حالی مطرح شد که در سال ۹۹ هیچ درخواست و مجوزی در بودجه برای تهاتر بدهی دولت با بدهی بانک‌ها با بانک مرکزی یا تهاتر بدهی شرکت‌های دولتی با بانک مرکزی وجود نداشته است. و از طرف دیگر در کنار رشد بدهی دولت، بدهی شرکت‌ها و موسسات دولتی به بانک مرکزی فقط ۵ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته اما بدهی دولت به بانک مرکزی رشد ۳۸ هزار و ۷۹۰ میلیارد تومانی داشته است.
نوبخت: از بانک مرکزی طلب‌کاریم
همچنین محمدباقر نوبخت ۲۰ اردیبهشت ماه در نشست مجازی خود درباره استقراض دولت از بانک مرکزی، گفت: اگر تلاش نشود بین ما و آقای همتی اختلافی ایجاد شود، باید بگویم که رقم قابل توجهی از محل فروش و صادرات فراورده‌های نفتی حاصل می‌شود که برای پرداخت یارانه‌ها و... به حساب بانک مرکزی واریز می‌شود. مشکلی که دکتر همتی و بانک مرکزی دارند این است که موفق نمی‌شوند این رقم را تبدیل به ریال کند. نه اینکه نخواهند؛ ولی نمی‌توانند که طلب ١.٢ میلیارد دلاری دولت را به صورت ریال بدهند؛ چون معتقدند این موضوع پایه پولی و تورم را بالا می‌برد.
وی تصریح کرد: استقراض از بانک مرکزی حرف بی‌اساسی است و دکتر همتی هم این را تایید می‌کند. سازمان برنامه و بانک مرکزی دو نهاد حاکمیتی هستند و ما مشکلات بانک مرکزی را درک می‌کنیم. طلبکار بودن دولت از بانک مرکزی یک واقعیت است و اینگونه نیست که بانک مرکزی از پرداخت آن استنکاف کند.
پورمحمدی: نه تنها استقراض نکردیم بلکه طلبکار هستیم
حمید پورمحمدی معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه هم در گفت‌وگو با فارس با رّد گزاره استقراض دولت از بانک مرکزی، مدعی شد که ما (دولت) از بانک مرکزی طلب داریم و گفت: «واقعا در حالی که سال ۹۹ در سخت‌ترین شرایط بودجه‌ای بودیم نه تنها استقراض از بانک مرکزی نکردیم، بلکه بسیار به سیاست‌های پولی کمک کردیم. هر سال که نفت صادر کردیم، پولش به دستمان نمی‌رسید. از ستاد تدابیر ویژه مجوز می‌گرفتیم تا معادل ریالی آن از بانک مرکزی دریافت شود. یک ریال از پول‌های مانده در خارج را از بانک مرکزی نگرفتیم. نفتی که صادر کردیم و بانک مرکزی قبول دارد که صادر شده است، معادل ریالی‌اش را نگرفتیم.
پورمحمدی تصریح کرد: نه تنها صادرات نفتی که پولش به دست بانک مرکزی نرسید را نگرفتیم بلکه ارزهایی که دست بانک مرکزی رسید چون ارز را نفروخت به دولت هم نداد. یک میلیارد یورو برای کرونا بود که مقام معظم رهبری مجوز دادند اما بخش مهمی از آن هنوز وصول نشده است. طرح اشتغال که قبلا به تصویب رسیده بود که محل تامین اعتبار آن از منابع صندوق توسعه ملی بود اما هنوز بانک مرکزی پول آن را نگرفته‌ایم.»
* دولتی‌ها آمارهای رسمی بانک مرکزی را هم تکذیب می‌کنند؟
یا ارقام نماگرهای بانک مرکزی خلاف واقع است یا اظهارات معاون و رئیس سازمان برنامه و بودجه و امکان و حالتی به غیر از این قابل تصور نیست. بانک مرکزی در طول سالیان متوالی همواره گزارش‌های اقتصادی را منتشر می‌کرده و معمولا هرگاه نتایج گزارش که نماگر وضعیت اقتصادی کشور بود، مورد پسند دولت‌ها نبود، این آمار بایکوت می‌شد. در همین راستا هم از آذر ماه ۱۳۹۷ تاکنون بانک مرکزی گزارش وضعیت مالی دولت را منتشر نکرده است.
همواره مدیران دولت در همه دوره‌ها بر صحّت و دقت آمارهای بانک مرکزی و صیانت از جایگاه این نهاد در حوزه تولید و انتشار آمارهای اقتصادی تاکید می‌کردند و اگر موفقیتی را به دست آورده بودند، مستند به آمارهای بانک مرکزی آن را بیان می‌کردند. بنابراین بعید به نظر می‌رسد مدیران سازمان برنامه و بودجه و وزارت اقتصادی در دولت دوازدهم حاضر به تکذیب آمارهای قطعی و رسمی بانک مرکزی شوند.
* عدم بازپرداخت تنخواه بودجه دلیل احتمالی رشد ۵۰ درصدی بدهی دولت به بانک مرکزی
طبق آمار بانک مرکزی دولت در سال گذشته ۳۸ هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض داشته که به نظر می‌رسد بخش عمده این استقراض ناشی از عدم بازپرداخت تنخواه بودجه بوده است. دولت طبق قانون می‌تواند معادل ۳ درصد از بودجه عمومی و در موارد خاص تا ۵ درصد از بودجه عمومی مصوب آن سال را از بانک مرکزی تنخواه دریافت کند. این تنخواه درواقع پایه پولی است و دولت طبق قانون باید تا پایان سال آن را تسویه کند./فارس