نفتی ها /نخستین حاشیه این هفته "نفتیها" را با تصویری از زمستانی آغاز میکنیم که پیش از آنکه سرما به جان مردم بنشیند، به رگهای صنعت و اقتصاد کشور چنگ انداخته است؛ زمستانی که در آن شعلههای گاز کمجانتر از همیشه میسوزند و سایه ناترازی انرژی سنگینتر از سال گذشته بر سر کشور افتاده است. تازهترین برآوردها نشان میدهد شکاف عرضه و تقاضای گاز به مرز ۶۱۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده؛ عددی که یعنی ناترازی گاز نسبت به سال گذشته حدود ۷۴ درصد افزایش یافته و عملاً «دو برابر» شده است.
این ناترازی تنها یک عدد خشک در گزارشهای رسمی نیست؛ روایت تلخی است از توقف چرخ صنایع انرژیبر، کاهش تولید، افت صادرات و از دست رفتن فرصتهای ارزآوری کشور. در حالی که نیروگاهها به سوخت جایگزین پناه بردهاند و صنایع بزرگ با محدودیتهای سخت دست و پنجه نرم میکنند، ایرانِ صاحب دومین ذخایر بزرگ گاز جهان درگیر تأمین نیاز داخل است و مزیت ژئوپلیتیکی خود را قدمبهقدم به رقبا میسپارد.
غفلت از توسعه میادین مشترک، تأخیر در اجرای پروژههای حیاتی مانند فشارافزایی پارس جنوبی و آغاز نکردن بهرهبرداری جدی از میادین جدید، درست در زمانی رخ میدهد که قطر و ترکیه با سرعت در حال بازتعریف نقش خود در نقشه انرژی منطقه و جهان هستند. ایران میتوانست در دل بحران جهانی انرژی به بازیگر تعیینکننده تبدیل شود، اما امروز در وضعیتی قرار گرفته که پیش از سخن گفتن از «هاب گازی شدن»، باید برای تأمین پایدار مصرف داخلی چارهای بیابد./تجارت نیوز
حاشیه دوم هم به ماجرای تمدید دوباره ضربالعجل توسعه آزادگان و تعلل سهامداران بانکی و ادامه فرصتسوزی در بزرگترین میدان نفتی مشترک ایران میپردازد؛ در حالی که طبق مصوبه جلسه اوایل آذرماه با حضور رئیسجمهور، ضربالعجل دو هفتهای برای تعیین تکلیف توسعه میدان نفتی آزادگان تعیین شده بود، بررسیها نشان میدهد این مهلت بار دیگر تمدید شده و بانکهای سهامدار شرکت «دشت آزادگان اروند» همچنان موفق به تأمین منابع مالی اولیه پروژه نشدهاند. به این ترتیب، توسعه بزرگترین میدان نفتی مشترک ایران همچنان در ابهام قرار دارد.
این تعلل در شرایطی رخ میدهد که طرف عراقی با انعقاد قراردادهای چند میلیارد دلاری و اجرای گسترده برنامههای توسعهای، برداشت از این مخزن مشترک را با سرعت افزایش داده است. در مقابل، بخش ایرانی میدان باوجود امضای قرارداد ۱۱.۵ میلیارد دلاری در سال ۱۴۰۲، نهتنها به مرحله توسعه عملیاتی نرسیده بلکه توان مالی و حتی توان فنی برخی سهامداران اصلی نیز محل تردید جدی است.
مرور روند توسعه آزادگان طی دو دهه گذشته نشان میدهد این میدان استراتژیک بیش از هر چیز قربانی فرصتسوزی ساختاری، تصمیمهای نیمهکاره و بلاتکلیفی مدیریتی شده است؛ روندی که نتیجه آن، عقبماندگی ایران در برداشت از ذخایر مشترک و واگذاری سهم بیشتر به رقیب مقابل بوده است.
کارشناسان معتقدند تعیین تکلیف فوری قرارداد سال ۱۴۰۲، بازنگری در ساختار سهامداری و سپردن توسعه میدان به شرکتهای توانمند اکتشاف و تولید داخلی میتواند مسیر خروج آزادگان از بنبست فعلی باشد. در غیر این صورت، استمرار تعلل موجود نهتنها به هدررفت منابع ملی منجر میشود، بلکه پیامدهایی جدی برای اعتبار مدیریتی صنعت نفت ایران و امنیت انرژی کشور به همراه خواهد داشت.
میدان نفتی آزادگان با بیش از ۳۳ میلیارد بشکه نفت درجای تخمینی، دهمین میدان نفتی بزرگ جهان و چهارمین میدان بزرگ نفتی ایران است؛ میدانی که هر روز تأخیر در توسعه آن، به معنی از دست رفتن بیشتر منافع ملی و تقویت موقعیت رقیب مقابل است./ تسنیم
حاشیه بعدی هم به ماجرای بحران انرژیای که گریبان صنعت سیمان را گرفته است میپردازد؛ با وجود تأکید دولت بر اولویتدادن به تأمین انرژی صنایع و وعده عدم ایجاد محدودیت برای واحدهای تولیدی صادراتمحور، گزارشهای میدانی از صنعت سیمان نشان میدهد در هفتههای اخیر گاز بخش عمدهای از کارخانهها بهطور کامل قطع و همزمان کاهش ۴۰ درصدی برق نیز اعمال شده است؛ موضوعی که به گفته فعالان این صنعت، فشار مضاعفی بر تولید وارد کرده و استمرار فعالیت واحدهای صنعتی را با تهدید جدی مواجه کرده است.
بر اساس اظهارات دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان کشور، در حالی که قرار بر عدم قطع گاز صنایع دارای بازار صادراتی بود، نهتنها این وعده محقق نشده بلکه شرایط نسبت به گذشته نیز سختتر شده است و حتی برخی واحدهای سیمان سفید که امکان استفاده از مازوت ندارند، با محدودیت یا قطع گاز مواجهاند. از سوی دیگر، به کارخانهها اعلام شده است که تأمین برق با کاهش ۴۰ درصدی انجام میشود؛ تصمیمی که عملاً بخشی از خطوط تولید را متوقف و برنامهریزی تولید را دچار اخلال کرده است.
در چنین شرایطی، صنایع سیمان مجبور به تأمین انرژی از مسیرهای پرهزینه هستند. گازوئیل تحویلی با نرخ آزاد و مبتنی بر قیمت بورس انرژی و همچنین برق سبز با هزینههای بسیار بالا، عملاً هزینه تولید را افزایش داده و حاشیه سود بنگاهها را تحت فشار قرار داده است. علاوه بر این، استفاده گستردهتر از مازوت نهتنها چالش زیستمحیطی ایجاد میکند بلکه همزمان صنایع و نیروگاهها را به رقابتی جدی برای دسترسی به ناوگان حملونقل سوخت میکشاند.
کارشناسان صنعت معتقدند همزمانی محدودیت گاز و برق، ریسکی جدی برای تأمین پایدار سیمان در کشور ایجاد میکند و در صورت تداوم این وضعیت، امکان کاهش تولید و ایجاد اختلال در بازار دور از انتظار نیست. این در حالی است که صنعت سیمان با سهم قابلتوجه در صادرات غیرنفتی کشور، نیازمند ثبات در سیاستگذاری و تأمین انرژی است.
به نظر میرسد فاصله معناداری میان دستورهای کلان و واقعیت عملیاتی صنایع وجود دارد. اگرچه اولویت تأمین گاز بخش خانگی قابل درک است، اما تکرار سالانه این بحران انرژی و نبود برنامه پایدار برای مدیریت مصرف و توسعه زیرساختها، عملاً صنایع کشور را به مخاطره انداخته است. صنعت سیمان اکنون با هزینههای سنگین، فشار مضاعف و آیندهای مبهم در حوزه انرژی روبهروست؛ آیندهای که اگر چارهجویی فوری نشود، تبعات آن تنها محدود به کارخانهها نخواهد بود و بازار داخل، پروژههای عمرانی و صادرات کشور را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
حاشیه آخر هم به ماجرا و تبعات توقیف نفتکش حامل ۴ میلیون لیتر سوخت قاچاق میپردازد که زنگ خطری است برای مدیریت انرژی کشور؛ با توقیف نفتکش خارجی حامل ۴ میلیون لیتر سوخت قاچاق در نزدیکی قشم و بازداشت ۱۶ خدمه توسط نیروی دریایی سپاه، بار دیگر روشن شد که قاچاق سوخت نه پدیدهای خرد، بلکه شبکهای سازمانیافته و سودآور است؛ آنهم در شرایطی که کشور با محدودیت شدید انرژی و قطع گاز صنایع دستوپنجه نرم میکند.
ارزش این محموله حدود ۷۰۰ میلیارد تومان اعلام شده؛ عددی که نشان میدهد چگونه ضعف نظارت، اختلاف شدید قیمتها و ناکارآمدی سیاستهای سوخت، بستر قاچاق گسترده را فراهم کرده است. پرسش جدی اینجاست: وقتی صنایع برای تأمین سوخت خود میجنگند، چگونه میلیونها لیتر سوخت بیسر و صدا از چرخه رسمی خارج میشود؟
توقیف این نفتکش موفقیتی مهم است؛ اما اگر به جای برخورد مقطعی، حلقههای پشتپرده و عوامل داخلی شناسایی نشوند و اصلاح ساختاری در سیاست انرژی صورت نگیرد، این ماجرا تنها تکرار خواهد شد؛ با اعداد بزرگتر و خسارتهای سنگینتر.
"لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتیها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری میباشد."
