نفتی ها /فائزه پناهی؛ رویترز در جدیدترین گزارش خود به نکتهای اشاره داشته که سالهاست برای تحلیلگران ارشد انرژی واضح بود: «تحریمها دیگر کارکرد گذشته را ندارند»؛ اما این شکست نه بهخاطر نرم شدن غرب، بلکه نتیجه تغییر بنیادین در ساختار تجارت جهانی نفت است و این تغییر ساختاری عملاً سکان بازار نفت را از دست غرب خارج نموده است؛ تحریمها که زمانی ابزار فشار و کنترل بودند، حالا تنها هزینه و ریسک ایجاد میکنند و مسیرهای پنهان و بازارهای زیرزمینی را قویتر میسازند و هر موج جدید تحریم، شبکههای پیچیدهتر و سازوکارهای خلاقانهتری به وجود میآورد.
در واقع امروز بیش از نیمی از نفت جهان از مسیرهایی عبور میکند که شفافیت مالی و حقوقی آنها با استانداردهای نهادهای غربی قابل تطبیق نیست و همین غیرشفافشدن ساختاری بازار باعث شده تحریمها بهجای توقف جریان نفت، تنها هزینهها و ریسکها را افزایش دهند و از سوی دیگر ظرفیت غرب برای ردیابی و مدیریت این جریان را کاهش دهند؛ نتیجه، بازاری است که در آن حتی قدرتمندترین نهادهای نظارتی نیز نمیتوانند با قطعیت مسیر حرکت نفت روسیه و ایران را مشخص کنند؛ تغییری که عملاً ستون اصلی قدرت انرژی غرب را تضعیف کرده و نظم پیشین تجارت نفت را دگرگون ساخته است.
این روند غرب را در برابر یک واقعیت جدید قرار داده است: استراتژی کاهش درآمدهای انرژی روسیه و مهار صادرات ایران، بهجای بازگرداندن کنترل بازار، باعث شکلگیری «بازارهای زیرزمینی بزرگتر»، «شبکههای واسطه پیچیدهتر» و «تشدید رقابت برای مشتریان آسیایی» شده است. جهان اکنون در مرحلهای از جنگ انرژی قرار دارد که آثار آن فراتر از تحریمهای موردی است و ساختار تجارت جهانی را برای سالها تحتتأثیر قرار خواهد داد. هر موج جدید تحریم، سازوکارهای پیچیدهتری خلق میکند و این همان پارادوکس اصلی امروز است: غرب هرچه تحریم را تقویت کرده، کنترل بازار انرژی را بیشتر از دست داده است.
در این فضای جدید، چین بدون ورود رسمی به میدان تقابل، به بزرگترین مقصد نفت تحریمی جهان بدل شده است. از «تیپاتها» تا مخازن هنگکنگ و مسیرهای جنوب چین، هر ظرفیت جذب نفت خاکستری، بهسرعت وارد شبکه تجارت پنهان شده است. واشنگتن تلاش کرده این مسیرها را با تحریمهای هدفمند مسدود کند، اما حجم تقاضا و تنوع بازیگران آسیایی عملاً اثرگذاری این فشارها را محدود کرده است. همین فرآیند، حلقه اتصال انرژی ایران و روسیه با بازارهای شرقی را تقویت کرده و شکل جدیدی از جغرافیای تجارت نفت را رقم زده است.
به این ترتیب، تحریمها بهجای اینکه ابزار کنترل باشد، خود به عامل از دست رفتن کنترل تبدیل شدهاند؛ تغییری که نهتنها ساختار تجارت انرژی، بلکه موازنه قدرت در بازار جهانی نفت را نیز دگرگون کرده است./reuters
مخاطبین عزیز پایگاه خبری–تحلیلی نفتیها؛ شما میتوانید از طریق پست الکترونیک naftiha.ir@gmail.com و دایرکت پیج اینستاگرام نفتیها به آدرس @NaftihaNews برای ارائه نقطه نظرات، پیشنهادها، انتقادها و سایر پیامهای خود با ما در ارتباط باشید.
