نفتی ها /فائزه پناهی؛ بازار سرمایه ایران در سال‌های اخیر رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده و بسیاری از فعالان و سرمایه‌گذاران با خوشحالی از ورود صنایع انرژی‌بر به بورس سخن می‌گویند؛ اما پشت این شاخص‌های صعودی، یک ریسک سیستماتیک جدی نهفته است.
همان‌طور که مسعود نیلی در همایش سالانه بازار سرمایه که روز گذشته برگزار شد اشاره کرد، حدود ۷۰ درصد وزن بازار در اختیار صنایع انرژی‌بر مانند پتروشیمی، فولاد و آلومینیوم است که این تمرکز شدید، هرچند در کوتاه‌مدت بازدهی قابل توجهی ایجاد کرده، اما پایه‌های آن به منابع ارزان انرژی و آب وابسته است و هر اختلال در این منابع می‌تواند شوک‌های بزرگ به بورس و اقتصاد کلان وارد کند.
در کنار این رشد، آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته، خطرات ناشی از تمرکززدایی ناکامل و سیاست‌گذاری اقتصادی محدود است. وابستگی بیش از حد صنایع بزرگ بورس به انرژی ارزان باعث شده بازار در برابر شوک‌های داخلی و جهانی شکننده شود. کاهش سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز و مصرف فزاینده انرژی، نه تنها پایداری این صنایع را تهدید می‌کند، بلکه نشان می‌دهد بازار سرمایه ایران عملاً در حال تجربه رشد حبابی است که با اقتصاد واقعی همخوانی ندارد.
تحلیل‌های ساختاری نشان می‌دهد رشد شاخص بورس ۱۲۵ برابری در حالی رخ داده که رشد واقعی اقتصاد تنها ۱۳ درصد بوده است؛ این شکاف نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران به دنبال بازده کوتاه‌مدت و متکی به صنایع انرژی‌بر هستند، بدون اینکه ریسک‌های بلندمدت را به‌درستی در نظر بگیرند.
نکته کلیدی اینجاست که حالا که بازار با ورود انرژی به بورس خوشحال است و رشد آن را جشن می‌گیرد، نباید خطرات تمرکز و وابستگی شدید به صنایع انرژی‌بر نادیده گرفته شود. برای جلوگیری از فروپاشی بالقوه بازار سرمایه، دولت و نهادهای نظارتی باید برنامه‌ای جامع تدوین کنند: تنوع‌بخشی واقعی به صنایع حاضر در بورس، کاهش وابستگی به منابع انرژی ارزان و افزایش سرمایه‌گذاری در صنایع فناوری و دانش‌بنیان می‌تواند ریسک سیستماتیک را کاهش داده و رشد پایدار بازار را تضمین کند. در غیر این صورت، تمرکز فعلی می‌تواند به بحران بزرگ و از دست رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران منجر شود.
مخاطبین عزیز پایگاه خبری–تحلیلی نفتی‌ها؛ شما می‌توانید از طریق پست الکترونیک naftiha.ir@gmail.com و دایرکت پیج اینستاگرام نفتی‌ها به آدرس @NaftihaNews برای ارائه نقطه نظرات، پیشنهادها، انتقادها و سایر پیام‌های خود با ما در ارتباط باشید.
