نفتی ها /با گذشت یک دهه از اجرا و حدف «طرح ضربتی تولید بنزین» که با نام «بنزین پتروشیمی» مشهور شده بود،در چند روز گذشته بار دیگر بر سر زبان برخی رسانه ها افتاد تا جایی که یکی از روزنامه سراسری کشور در دفاع از این مواد شیمیایی که به عنوان بنزین توزیع می‌شدند، در گزارشی به دفاع از این طرح پرداخت.
ماجرا اما در اوایل دهه ۱۳۹۰ و با اوج گرفتن تحریم‌ها علیه ایرانآغاز شد که موضوع تحریم صادرات بنزین به ایران توسط چند کشور مطرح شد و زنگ خطر کمبود سوخت در کشور را به صدا درامده بود در آن زمان دولت وقت با استفاده از برخی فراورده‌های واحدهای پتروشیمی سعی در تأمین بنزین کشور داشت. هرچند هیچ‌گاه مراجع رسمی به صورت شفاف و کامل دربارهٔ نحوه و شکل تولید این بنزنی‌ها اظهارنظری رسمی نکردند اما در ۳۰ آذر ۱۳۹۸، وبسایت «مردم‌سالاری آنلاین» گفت‌وگویی با «فریبرز پناهی»، فردی که مدعی است در سال ۱۳۸۶ مبدع این طرح بوده را منتشر کرد. پناهی که در آن زمان کارمند شرکت ملی صنایع پتروشیمی بوده، گفته است که آنچه به‌عنوان بنزین پتروشیمی می‌شناسیم، در واقع حاصل اختلاط محصول واحدهای آروماتیک‌سازی به بنزین پالایشگاهی کشور بوده است. او گفته بود که این طرح از ابتدا اشتباه انجام شد.
موضوعی که ابتکاردر مصاحبه ای به آن اشاره نموده است و در این خصوص گفته است: گزارش از طریق یک فرد ناشناس و با ایمیل به دست من رسیده بود. ولی اطلاعاتش بسیار دقیق و علمی بود. به خاطر ندارم که آیا فردی که نام بردید بعداً هم به ما گزارش دادند یا خیر. اما من تمام این اطلاعاتی که درمورد بنزین پتروشیمی به دستم رسید و تمام گزارش‌های رسمی بعدی و حتی برگه‌هایی را که وزارت نفت به‌صورت روتین راجع‌به کیفیت سوخت هم به سازمان محیط زیست و هم برای امور داخلی‌اش خودش ارائه می‌کرد، همراهم دارم. حتی گزارش‌هایی دربارهٔ اینکه طی چه سال‌هایی از چه واحدهای پتروشیمی، چه میزان از این بنزین مخلوط‌شده، چه میزانی بنزن و سایر آروماتیک‌ها را داشته، همه را در اختیار دارم. آلاینده و مضر بودن این بنزین‌ها صد درصد درست است و این اشتباه خیلی بزرگی بود که با تصمیم‌گیری عجولانه و فقدان دانش کافی که در آن دولت بود، انجام شد. متأسفانه بین دو تا سه سال مردم ما در کلانشهرها از این بنزین‌ها استفاده کردند. بعد آمدند و گفتند که توزیع این بنزین‌ها در تهران نبوده، در صورتی‌که ما این اندازه‌گیری‌ها را در تهران انجام دادیم. در شهرهای دیگر هم بود. همیشه می‌گویم که اگر فقط یک دستاورد در سازمان حفاظت محیط زیست دولت یازدهم داشته باشم، همین حذف بنزین پتروشیمی، بهبود کیفیت بنزین و کلاً بهبود روند کار مدیریت آلودگی هوا بوده است. هرچند در همان زمان هم شایع شد ابتکار به این دلیل که همسرشدر واردات بنزین نقش دارد علیه بنزین‌های پتروشیمی اقدام نموده !
نکته قابل تامل آن است که طبق آمار منتشر شده توسط شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، سال ۹۰، تهران در ناسالم ترین شرایط آب و هوایی از نظر آلودگی هوا قرار داشته است. جالب آنجاست که بیشترین توزیع ریفورمیت پتروشیمی در تهران طی همین سال صورت گرفت. و حجم بالای بنزن در بنزین‌های پتروشیمی به حدی بود که غلظت این مادهٔ خطرناک در هوای تهران نیز افزایش چشمگیری داشت. و کارشناسان اعلام کرده بودند «غلظت آلاینده بنزن باید طبق استاندارد جهانی زیر پنج PPB باشد، اما در تهران بالای ۳۰۰ PPB بود، حتی در سال‌های ۸۹ و ۹۰ در بخش‌های شمال تهران غلظت این آلاینده بیش از ۱۰۰۰ PPB اندازه گیری شد، این آلاینده رنگ، بو و مزه ندارد، بنابراین به هنگام تنفس اصلا حس نمی‌شود، اما سرطانزاست.»
اما چرا با وجود توقف تولید بنزین پتروشیمی از سال ۱۳۹۳ باز هم شهرها با آلودگی هوا روبه‌رو هستند. «یوسف رشیدی»، مدیرعامل اسبق شرکت کنترل کیفیت هوا درا ین خصوص می‌گوید: «موضوع فقط یک عامل نیست. اینکه یکبار بگوییم علت مازوت‌سوزی است، یکبار دیگر بگوییم علت سوخت مصرفی است و دلایل دیگر. ریشه مشکل در تردد زیاد خودرو در شهرهاست. ما حمل‌ونقل عمومی را توسعه نداده‌ایم و تمرکز بر این نوع حمل‌ونقل را فراموش کرده‌ایم و به همین خاطر حتی اگر بنزین با استاندارد اروپا هم وارد کنیم، باز هم هوای شهرها آلوده خواهد بود.» او می‌گوید: «این یک آدرس‌دهی غلط است که هر دفعه یک عامل را به‌عنوان مشکل اصلی معرفی کنیم.»
اما موضوعی که قابل توجه است و هنوز مشخص نیست این است که چرا برخی رسانه‌ها با وجود شواهد متعدد از آلوده بودن بنزین‌های پتروشیمی توزیع‌شده در دههٔ ۱۳۹۰ و خطری که برای سلامت شهروندان داشت، باز هم سعی در تطهیر و آلاینده نبودن این محصول دارد؛ آیا این موضوع می‌تواند ارتباطی به وضعیت بحرانی بنزین و کمبود و وارداتش داشته باشد؟