نفتی ها /حاشیه نخست این هفته "نفتی‌ها" را با خبر کاهش محدودیت های بخش انرژی ایران در جریان مذاکرات آغاز می‌کنیم؛ ، وال استریت ژورنال مدعی شد: واشنگتن پیش از تکمیل قرارداد مبادله زندانیان محدودیت های بخش انرژی ایران را کاهش داده است.
طی روزهای اخیر و همزمان با سفر رئیس جمهور به آمریکا برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل، اخبار مختلفی نیز در مورد افزایش فروش نفت ایران یا افزایش درآمد از این مسیر به گوش رسیده است.
حالا با ادعای وال استریت ژورنال مبنی بر کاهش محدودیت های تحریمی بخش انرژی ایران، این سوال پیش می آید که این مورد هم بخشی از توافقاتی مانند تبادل زندانیان میان آمریکا و ایران بوده است یا خیر؟!
هرچند این رسانه مدعی است که کاهش محدودیت هلی بخش انرژی ایران، پیش از تکمیل قرارداد مبادله زندانیان صورت گرفته است.
آزادشدن بخشی از دارایی های ایران و وجود اخباری مبنی بر آزادسازی بخش های دیگری از دارایی ها در کنار کاهش محدودیت های بخش انرژی، اخبار خوبی برای اقتصاد ایران محسوب می شوند. حال باید ببینیم تاثیر این اخبار در بهبود وضع سفره مردم به چه اندازه خواهد بود./جماران
حاشیه دوم هم خبر واردات رسمی بنزین با سکوت دولتی می‌پردازد.
آن‌طور که منابع آگاه و البته اظهارات وزیر نفت نشان می‌دهد، ایران در چند ماه گذشته به واردکننده بنزین تبدیل شده است و طی ماه‌های آینده هم به میزان واردات بنزین افزوده می‌شود.
از سال گذشته بود که موضوع واردات چراغ خاموش بنزین در رسانه‌ها مطرح‌شده و این رسانه، در خبری اختصاصی نوشت که واردات بنزین از ترکمنستان آغازشده هرچند که در پوشش «سوآپ» انجام می‌شود. آبان ۱۴۰۱ که خبر واردات بنزین در رسانه‌ها پیچید، جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد در حال تجارت بنزین و فرآورده‌های نفتی هستیم.
گرچه سالاری رسماً واردات بنزین را اعلام نکرد ولی همین اظهارنظر نشان داد واردات بنزین کلید خورده چراکه هم تولید پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس کاهش‌یافته بود و هم میزان مصرف افزایش.
طی چند ماه گذشته فاصله تولید و مصرف بنزین هم افزایش یافت به‌طوری‌که زمزمه‌های سهمیه‌بندی این حامل انرژی هم بر سر زبان‌ها افتاد. خبرهای غیررسمی هم از کاهش ذخایر بنزین و افزایش واردات حکایت داشت اما بازهم وزارت نفت، موضع روشنی دراین‌باره نگرفت.
وزیر نفت اما به‌تازگی دراین‌باره نکاتی را مطرح کرد و گفت: اگر وارداتی هم صورت می‌گیرد، به‌صورت سوآپ غیرهمنام و یک تجارت در حوزه انرژی است.
این در حالی است که برخی منابع آگاه از افزایش واردات بنزین گفته‌اند. حتی کارشناسان اقتصادی هم به این موضوع پرداخته‌اند مانند سعید لیلاز، که به‌تازگی گفته است: دومین مورد خطرناکی که در آمارهای اخیر بانک مرکزی دیده می‌شود.در آمارهای یادشده، آمده است: طی سه ماه آخر سال ۱۴۰۱ دولت ۲۲۷میلیون دلار بنزین وارد کرده است. این در حالی است که یک چنین وارداتی همواره با تشکیک و تکذیب مقامات دولتی مواجه شده است. یعنی به‌طور متوسط دولت از سال ۱۴۰۱ در هر روز ۵.۵ تا ۶میلیون لیتر بنزین وارد کشور کرده است. بدون تردید این عدد در ۶ماه اخیر اگر افزایش پیدا نکرده باشد، کمتر هم نشده است؛ بنابراین ایران از ابتدای سه ماه پایانی ۱۴۰۱ تا امروز روزانه بین ۴تا ۵میلیون دلار بنزین وارد کرده است. این در حالی است که دولت رئیسی، قویاً هرگونه واردات بنزین را تکذیب می‌کند، اما نماگرهای اقتصادی این روند را به نقل از آمارهای بانک مرکزی ثبت کرده‌اند. این روند بسیار خطرناک است که در آینده بدتر هم می‌شود، چراکه مصرف روزانه بنزین در ایران در حال افزایش است.»
گرچه لیلاز، ازنظر سیاسی منتقد دولت است اما هادی بیگی نژاد که مدافع سرسخت وزارت نفت است، واردات بنزین را تائید کرده است؛ او چند روز پیش گفت: هم امسال و هم سال قبل برای جبران بخشی از کسری و نا ترازی سوخت، بنزین وارد کرده‌ایم.
این گفته‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که جواد اوجی وزیر نفت گفته که کمبود بنزین نداریم. ضمن اینکه سالاری معاون وزیر نفت و علی‌اکبر نژاد علی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی بارها و بارها اعلام کرده بود که باوجود ناترازی، واردات بنزین به کشور صورت نمی‌گیرد!/میز نفت
حاشیه سوم هم به ماجرای حذف دلار در اوپک می‌پردازد؛ ماجرای کاهش نفوذ دلار در معاملات نفتی، از دهه ۸۰ میلادی شروع شد؛ سالهایی که دلار به عنوان ارز مرجع جهان نفت آقایی می کرد و کاملا جای خود را در بازارهای نفتی باز کرده بود. بسیاری قدرت گرفتن دلار را مرهون سیاست های ریچارد نیکسون رئیس جمهور آمریکا در دهه ۷۰ میلادی می دانند که با نقش آفرینی عربستان و ایران به اوج خود رسید.
پس از فروپاشی استاندارد طلای «برتون وودز» در اوایل دهه ۷۰ میلادی، ایالات متحده با عربستان سعودی توافق کرد تا استاندارد قیمت‌گذاری نفت، دلار باشد. بواسطه این توافق، سیستم پترو دلار همراه با تغییر نرخ های ارز همسان و ارزهای مورد حمایت طلا به رژیم هایی با نرخ شناور و بدون پشتوانه، متولد شد.
دولت نیکسون در مواجهه با افزایش تورم، بدهی‌های ناشی از جنگ ویتنام، روند فزاینده هزینه‌های داخلی و توازن مداوم کسری پرداخت‌ها، در آگوست ۱۹۷۱ تصمیم گرفت به طور ناگهانی و تکان دهنده‌ای به قابلیت تبدیل دلار آمریکا به طلا خاتمه دهد. در پی این شوک نیکسون، جهان پایان دوره طلا را تجربه کرد و سقوط آزاد دلار آمریکا در میان تورم فراینده رخ داد.
از طریق توافق نامه‌های دو جانبه با عربستان سعودی که از سال ۱۹۷۴ آغاز شد، ایالات متحده موفق شد اعضای اوپک را متقاعد کند تا فروش نفت به دلار را آغاز کنند؛ عربستان و سایر کشورهای عربی در قبال صورتحساب نفت در واحد پولی دلار، نفوذ ایالات متحده در درگیری‌های اسرائیل و فلسطین را همراه با کمک نظامی آمریکا در یک فضای سیاسی به شدت نگران کننده، حمایت کردند که حمله شوروی به افغانستان، سقوط شاه ایران و جنگ ایران و عراق در آن دیده می‌شد. بواسطه این توافق نامه سودمند و متقابل، سیستم پترو دلار شکل گرفت.
با این وجود، در اواخر دهه ۸۰ میلادی، معمر قذافی دیکتاتور لیبی از لزوم کنار گذاشتن دلار گفت؛ پس از او، دشمنش یعنی صدام حسین رئیس جمهور عراق این ایده را مطرح کرد که البته با بی توجهی اکثر بازیگران اصلی جهان نفت همراه شد.
چند سال بعد، یعنی وقتی محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران شد، این ایده دوباره جان گرفت؛ احمدی نژاد به همراه هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا، با حمله به سیاست های بین المللی آمریکا، دلار را نشانه رفتند تا شاید با کنار گذاشتن این ارز از روند معاملات نفت، ضربه بزرگی به دلار بزنند.
پاییز ۱۳۸۹ که اجلاس سران اوپک در ریاض برگزار شد، محمود احمدی نژاد گفت کشورهای اوپک باید سبدی از ارزهای دیگر را برای معاملات نفت انتخاب کنند و حتی قیمت گذاری نفت را در بورسی واحد انجام دهند. او در این اجلاس گفت: دلار اکنون قدرت خود را از دست داده و در سراشیبی سقوط قرار گرفته است. اگر اوپک پول واحدی تعریف کند، همه ملت‌های دنیا سود خواهند کرد، چرا که این پول پرقدرتی خواهد بود.
هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا هم مدام از جایگزینی ارزهای دیگر به جای دلار می گفت و به برنامه سه کشور ونزوئلا، ایران و روسیه اشاره می کرد. وی گفت: ما طرح حذف دلار از معاملات نفتی را در نشست سازمان کشور های صادر کننده نفت (اوپک) به بحث گذاشته ایم.
با وجود این تلاش ها، اما هیچ اتفاقی برای پترودلار رخ نداد و در نهایت، هیچ کشوری به سمت کاهش نقش دلار در معاملات نفتی خود پیش نرفت؛ گرچه برخی کشورها در معاملات دو طرفه با شرکای خود، بخشی از معاملات را با ارزی جز دلار انجام دادند اما همه چیز در دست دلار باقی ماند.
حاشیه آخر این هفته هم به خبر ساخت پتروشیمی با سرمایه گذاری روسیه و یان که چقدر جدی است می‌پردازد.
رمضانعلی سنگدوینی، نماینده مجلس در مورد ساخت پتروشیمی با سرمایه گذاری روسیه گفت: در حال حاضر برخی مفاد و بندهای تفاهمنامه با روسیه برای سرمایه گذاری پتروشیمی روس‌ها در حال پیگیری است، بنابراین احتمال اینکه روس‌ها در کشور ما اقدام به سرمایه‌گذاری پتروشیمی و اجرای پروژه در این حوزه کنند وجود داشته و قابل توجیه است.
وی افزود: باتوجه به اینکه اصل مبنای اقتصاد استان‌های شمالی بر پایه کشاورزی است، ساخت پتروشیمی‌هایی که مواد اولیه مورد نیاز این بخش از جمله اوره و کود شیمیایی را تامین کنند، قابل توجیه است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس تاکید کرد: با احداث مجتمع پتروشیمی در استان‌های شمالی علاوه بر تامین ملزومات کشاورزان و صرفه اقتصادی؛ می‌توانیم به کشورهای شمالی از جمله کشورهای منطقه اوراسیا و حتی روسیه تبادل محصول پتروشیمی و صادرات داشته باشیم.
وی تاکید کرد: در حال حاضر در منطقه آزاد اینچه‌برون ریل داریم که در صورت راه اندازی مجتمع پتروشیمی در استان گلستان؛ با کشورهای شمالی روابط اقتصادی و تجاری داشته باشیم و این خود منجر به تحول در اقتصاد کشور خواهد شد.
سنگدوینی خاطرنشان کرد: موضوع مهم در احداث واحدهای پتروشیمی تکمیل زنجیره ارزش است، وقتی خوراک گاز داده می‌شود که محصول پتروشیمی تولید شود، باید مجوز ساخت به واحدهایی داده شود که در مسیر انتهای زنجیره و تولید محصول نهایی گام بردارند و از خام فروشی بپرهیزند.
وی با اشاره به اجرای پروژه پتروشیمی در استان گلستان تصریح کرد: سال ۸۹ کلنگ احداث یک واحد پتروشیمیایی برای تولید اوره و آمونیاک در منطقه آق قلا زده شد اما به دلیل برخی مشکلات حقوقی با وجود پیشرفت ۱۵ تا ۲۰ درصدی معلق باقی ماند، اکنون مشکلات حقوقی و قضایی رفع شده و پروژه در شرف اجرایی شدن است.
مطالعه بیشتر: سهمیه بنزین مهر امشب شارژ می‌شود
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه اجرای واحد پتروشیمی با لحاظ کردن الزامات زیست محیطی صورت خواهد گرفت، بیان داشت: قطعا همسایگان شمالی به محصولات پتروشیمی نیاز دارند و بازار خوبی خواهند بود، ضمن اینکه در این منطقه مسیر ریلی داریم که می توانیم تا روسیه و چین هم برویم./ایلنا
لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتی‌ها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری می‌باشد.