نفتی ها /سهام بیش از ۳۰ شرکت پتروشیمی در بازار سرمایه ایران قابل خرید و فرش هستند، سهم‌هایی که عموما ارزش ذاتی بسیاری دارند و همین موضوع باعث شده که بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بورس، تعدادی از این سهم‌ها را در سبد سهام خود داشته باشند. با این حال باید گفت که متاسفانه تعدادی شرکت پتروشیمی هستند که سهام آنها قبل از افتتاح کارخانه وارد بورس شده است و علی رغم گذشت سالها هنوز هیچ خبری از راه اندازی این کارخانه‌ها نیست.
اگرچه سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بورس بین این شرکت‌ها و شرکت‌های فعال پتروشیمی فرق می‌گذارند اما سرمایه‌گذاران خردی که بدون تجربه و مشورت وارد این بازار می‌شوند، گاهی فرق بسیار بین نمادهای پتروشیمی در بورس را نمی‌دانند و خود را گرفتار سرمایه گذاری در جایی می‌کنند که حاصل آن جز زیان چیزی نیست.
این گزارش سعی دارد به معرفی و بازخوانی پتروشیمی‌های نیمه کاره ای بپردازد که سهام آنها وارد بورس شده و بخش زیادی از نارضایتی سهامداران بورس به خاطر حضور آنها در این بازار است.
هم اکنون از میان شرکت‌های پتروشیمی بورسی، ۷ شرکت جزو پتروشیمی‌های نیمه کاره هستند. بدیهی است که تعداد واقعی این پتروشیمی‌ها در کشور بیشتر از این است اما خوشبختانه بقیه شرکت‌ها در بازار سرمایه پذیرش نشده‌اند. از میان این ۷ شرکت، سه شرکت مرتبط (پتروشیمی‌های ممسنی، کازرون و دهدشت) وضعیت بسیار نامساعدی برای سهامداران خود ساخته‌اند که در گزارشی مجزا به آنها پرداخته خواهد شد.
۱-پتروشیمی گلستان؛ پانزده سال انتظار
در هفته‌های اخیر اعتراضاتی که نسبت به آغاز ساخت پتروشیمی میانکاله شد، یک بار دیگر یاد و خاطره ساخت یک پتروشیمی دیگر در یک استان شمالی دیگر کشور را زنده کرد. ساخت پتروشیمی گلستان جزو مصوبات سال اول دولت احمدی نژاد است که قرار بود ظرف ۸ ماه در آق‌قلا ساخته و به بهره برداری برسد. در همان سال سهام این شرکت پذیره نویسی شد و ۹۰ هزار سهامدار -که عمدتا مردم استان گلستان بودند - آن را خریدند. این شرکت از سال ۱۳۹۱ وارد بازار سرمایه شد؛ اما حالا بعد از پانزده سال بعد از پذیره نویسی و ۱۰ سال بعد از حضور در بورس فقط ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
قیمت سهام این پتروشیمی نیمه کاره در حال حاضر حدود ۴۳۰ تومان است. یعنی بعد از ۱۵ سال ارزش سهام این شرکت فقط ۴.۳ برابر شده است، در حالی که مثلا نرخ طلا در این ۱۵ سال حدود ۱۴۰ برابر شده است. در سال ۱۳۹۹ که موج سرمایه گذاری در بورس کشور را فرا گرفته بود، جوسازی ها باعث شد که قیمت این پتروشیمی هم به شکلی نجومی بالا برود، و جالب اینجاست که حتی یکی از نمایندگان مجلس هم اعتراض کرد که واقعا چرا قیمت این سهم دارد روز بروز رشد می کند؟!
۲-پتروشیمی داراب، خسارت محض
موضوع صدور مجوز احداث پتروشیمی در استان فارس در سال ۱۳۸۶ توسط دولت احمدی نژاد صادر شد. این پتروشیمی از مجتمع‌‌های پتروشیمی تعریف‌شده در مسیر خط لوله اتیلن مرکز است که با ظرفیت تولید سالانه ۳۰۰ هزار تن پلی‌اتیلن در زمینی به مساحت ۲۷۵ هکتار و با سرمایه‌گذاری ۳۰۸ میلیون دلاری و ۵۱۴ میلیارد ریالی در اردیبهشت ۱۳۸۸ کلنگ‌زنی شد، اما تا پایان این دولت پیشرفت خاصی نداشت و هم اکنون نیز کمتر از ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. در طول این سالها چند بار موضوع انتقال این طرح به عسلویه مطرح شده که به جایی نرسیده است. بنا به گفته مقامات شهری تا به حال ۱۰۰ میلیارد تومان در این طرح هزینه شده که خسارت محض است.
سهام این شرکت نیز از سال ۱۳۹۰ در بازار سرمایه قابل خرید و فروش است. قیمت سهام این پتروشیمی در ماه های اخیر حول و حوش ۱۰۰ تومان (یعنی قیمت اولیه ۱۴ سال پیش ) می چرخد!
۳-پتروشیمی فسا، سهامی برای هیچ!
طرح احداث پتروشیمی فسا در سال ۱۳۸۶ به همراه طرح احداث پتروشیمی‌های جهرم، داراب و فیروزآباد در دولت احمدی نژاد به تصویب رسید. این پتروشیمی نیز از مجتمع‌‌های پتروشیمی تعریف‌شده در مسیر خط لوله اتیلن مرکز است و در حالی که کلنگ‌زنی آن در سال ۱۳۸۸ بود و قرار بود در سال ۱۳۹۷ به بهره‌برداری برسد پس از گذشت ۱۲ سال از افتتاح این طرح، اصلا پیشرفتی نداشته است.
سهام این شرکت هم ده سال است که در بورس قابل معامله است و در واقع سهامداران اگرچه سهمی با نام پتروشیمی را می خرند اما در واقع سهام چند قطعه زمین خالی را خریداری می کنند! سهام این شرکت هم اکنون نزدیک ۸۰ تومان است که ۲۰ درصد کمتر از قیمت اولیه آن در ۱۲ سال می شود!
یک نکته مهم این است که متاسفانه ورود این گونه سهم‌ها به بورس نه از نظر قانونی درست بوده و نه از نظر شرعی فروش سهام چیزی که اصلا وجود ندارد، مشروع است!
۴- پتروشیمی جهرم، فقط یک زمین خالی
پتروشیمی جهرم نیز در سال۱۳۸۶ توسط دولت احمدی نژاد به همراه ۴ پتروشیمی در شهرستان‌های داراب، فسا و فیروزآباد تصویب گشت؛ بعد از ۲ سال کلنگ احداث این پتروشیمی به زمین زده شد و بهره برداری از آن طی ۴ سال به مردم جهرم وعده داده شد؛ اما این طرح فقط تا مرحله اختصاص زمین پیشرفت داشت و تا کنون هیچ پیشرفتی دیگری نداشته است. در واقع این پتروشیمی هم چیزی جز یک زمین خالی نیست!
پتروشیمی جهرم برای عملیاتی شدن به ۶.۵ میلیون متر مکعب آب در سال نیاز دارد که این حجم از آب، با مقدار آب مصرفی ۷۹ هزار نفر در شبانه روز برابر است. نبود شرایط تامین این حجم از آب یکی از اصلی ترین موانعی است که به خاطر جانمایی اشتباه طرح هرگز مرتفع نخواهد شد.
سهامداران این شرکت (یا به عبارت بهتر، سهامداران این زمین خالی) بعد از ۱۲ سال ارزش سهامشان ۱۰ درصد کمتر از روز اول است؛ پتروشیمی جهرم هم این روزها نزدیک ۸۰ تومان قیمت دارد.سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد اظهار کرد: به جهت اینکه در دولت چند موضوعِ تصمیم گیری اقتصادی دیگر مدنظر بود طرح واریز یارانه بنزین فعلاً از اولویت خارج شده تا دولت در مورد سیاست‌های اولویت‌دار تصمیم‌گیری کند و بعد پرونده جدید باز شود بنابراین فعلاً اولویت تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری برای این طرح وجود ندارد.
طرح پرداخت یارانه بنزین به صورت پایلوت در کیش و قشم انجام شده و اجرای این طرح در آن مناطق متوقف نمی‌شود. در حال حاضر مشکلات فنی این طرح کاملاً شناسایی و مرتفع شدند.
باز پرداخت یارانه بنزین به بخش‌های فاقد خودرو در جزیره کیش هم انجام شده، اما به دلیل اینکه این طرح فعلاً در دستور کار توسعه نیست اجازه دهید هر زمانی که در مورد این موضوع تصمیم گیری شد جزئیات آن مطرح شود.