نفتی ها /روز گذشته، معصومه ابتکار، رئیس اسبق سازمان محیط زیست، در صفحه توئیتر خود نوشت: «باز هوا سرد شد و آلودگی هوای کلانشهرها افزایش یافت، گرچه تابستان خوبی هم نبود. گزارش‌ها حاکی از کاهش تعداد روزهای سالم، توقف نوسازی خودروهای فرسوده، کم‌‍توجهی به معاینه فنی و محورهای دیگر برنامه کاهش آلودگی هواست و خبر بازگشت «بنزین پتروشیمی» آلوده به چرخه توزیع. با مردم صادق باشید».
ماجرای آلایندگی «بنزین پتروشیمی» با روی کار آمدن دولت یازدهم، برای اولین بار در فضای رسانه‌ای کشور با سردمداری معصومه ابتکار و بیژن زنگنه مطرح شد.
ادعای مدیران دولت تدبیر و امید این بود که ریفرمیت پتروشیمی‌ها درصد «بنزن» بالایی دارد که استفاده از آن برای تولید بنزین و عرضه آن در شهر تهران و سایر کلانشهرها، موجب آلودگی هوا و گسترش سرطان در کشور شده است و نباید ریفرمیت لازم برای تولید بنزین را از پتروشیمی‌های تولیدکننده مثل پتروشیمی نوری تامین کرد.
به بهانه اظهارنظر جدید رئیس اسبق سازمان محیط زیست، بد نیست ابعاد مختلف این ماجرا و صحت و سقم ادعاهای معصومه ابتکار مجددا مورد بررسی قرار گیرد.
* کم‌سوادی برخی مدیران سازمان محیطزیست روحانی درباره بنزین پتروشیمی
نکته جالب توجه این ماجرا، دانش کم و ادعاهای غیرمستند مسئولان وقت سازمان محیط زیست درباره بنزین پتروشیمی‌ها بوده است که منجر به گاف‌های عجیب و بزرگی در رسانه‌ها شد.
یوسف رشیدی، مدیر وقت مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست در دولت یازدهم و مغز متفکر این سازمان برای تئوریزه کردن آلودگی بنزین پتروشیمی‌ها در اردیبهشت سال ۹۳ و در دوران اوج طرح این موضوع در رسانه‌ها، مدعی شده است: گاز طبیعی که یک سوخت پاک است را می‌بریم در پتروشیمی و با یک فرآیند پیچیده تبدیل می‌کنیم به بنزن، تولوئن و زایلن، که قیمت تمام شده این محصولات بسیار بالاتر از بنزین در بازارهای بین‌المللی است. بنابراین هم از نظر اقتصاد ملی و هم از نظر سلامتی مردم به صلاح است که محصولات پتروشیمی جداگانه به فروش رسد.
نکته جالب توجه اینکه اصلا بنزن، تولوئن و زایلن پتروشیمی‌ها از گاز طبیعی تولید نمی‌شود. به بیان دیگر مغز متفکر سازمان محیطزیست بدون آگاهی از بدیهیات صنعت پتروشیمی ادعای آلوده بودن ریفرمیت پتروشیمی را مطرح کرده است.
بخشی از مصاحبه رشیدی با خبرنگار فارس در تصویر ۱ آورده شده است. مغز متفکر سازمان محیطزیست در دولت روحانی حتی نمی‌داند کاندنسیت چیست. بعد همین افراد بیش از ۱۰ سال است که تلاش کرده‌اند اذهان عمومی را با طرح آلوده بودن بنزین پتروشیمی به بازی بگیرند.
تصویر ۱
* بنزین پتروشیمی‌ها اصلا در تهران توزیع نشده بود
نکته جالب توجه اینکه این مدیر سازمان محیطزیست در دولت روحانی عنوان کرده است: قطعا بنزین پتروشیمی‌ها در تهران نیامد. اما این موضوع که اخیرا گفتم برای کشور بود و برای تهران نیست. زیرا دوباره تاکید می‌کنم که بنزین پتروشیمی اصلا به تهران نیامده است و بنزین تهران از ۲ پالایشگاه اراک و تهران تامین می‌شود اما این موضوع که در جلسه اخیر گفتم مربوط به عرضه بنزین پتروشیمی‌ها در کشور بوده است.
از یک طرف معصومه ابتکار و بیژن زنگنه، آلودگی هوای تهران را به تولید بنزین پتروشیمی ارتباط می‌دهند و از طرف دیگر مغز متفکر این جریان اقرار می‌کند که اصلا بنزین پتروشیمی در آن دوران در تهران توزیع نشده بود.
* مدیر وقت مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست: بنزین پتروشیمی را آزمایش نکرده‌ایم اما می‌دانیم آلوده است
اما بحث زمانی جالب می‌شود که یوسف رشیدی، مدیر وقت مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست در دولت یازدهم عنوان می‌کند که اصلا ادعای آلوده بودن بنزین پتروشیمی مستند به آزمایشات نیست.
وی در این باره می‌گوید ما بنزین پتروشیمی را در هیچ جای ایران تست و آنالیز نکرده‌ایم اما می‌دانیم که آلاینده است.
رشیدی همچنین گفته است بنزین وارداتی در دولت یازدهم (که اسنادی درباره بی‌کیفیت بودن آن منتشر شده است) را تست نکرده‌ایم اما می‌دانیم که آلاینده نیست.
تصویر ۲، بخشی از مصاحبه خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با یوسف رشیدی را نشان می‌دهد.
تصویر ۲
قطعا خود مخاطب می‌تواند قضاوت کند که چه افرادی و با چه مستنداتی نخستین بار درباره بنزین پتروشیمی‌ها جو رسانه‌ای ایجاد کرده و تاکنون بر ادعاهای خود اصرار دارند.
*کیفیت مطلوب‌تر ریفرمیت پتروشیمی نوری نسبت به پالایشگاه اراک به روایت اسناد
تصویر ۳ یک آنالیز از ریفرمیت پتروشیمی نوری را نشان می‌دهد که درصد بنزن آن ۱.۹۷ بوده است.
تصویر ۳
همانطور که در تصویر ۴ ملاحظه می‌شود، بنزن موجود در ریفرمیت پالایشگاه اراک ۲.۳ درصد است.
تصویر 4
اگر در مقام مقایسه برآییم مشاهده می‌شود که ریفرمیت موجود در بنزین پالایشگاه اراک از نظر شاخص کیفی تفاوت عمده‌ای با ریفرمیت تولیدی در پتروشیمی نوری نمی‌کند و حتی کیفیت ریفرمیت پتروشیمی نوری از پالایشگاه اراک بهتر نیز بوده است.
جدول ۱
طبق جدول ۱ از نظر کیفیت ریفرمیت پتروشیمی نوری از ریفرمت اغلب پالایشگاه‌های کشور مرغوب‌تر و در سطح ریفرمیت تولیدی پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند به عنوان پیشرفته‌ترین پالایشگاه کشور است.
*یک بام و دو هوای دولت روحانی/ بنزین پتروشیمی و بنزین وارداتی از امارات
جوسازی رسانه‌ای دولت بنفش درباره آلوده بودن ریفرمیت پتروشیمی نوری درحالی رقم خورد که «ریفورمیت» یک محصول میانی در برخی از واحدهای پتروشیمی با خوراک مایع است و قبل از آنکه این محصول به دلایل مختلف از جمله تحریم در دولت دهم در داخل کشور مورد استفاده قرار گیرد به کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله امارات صادر می‌شد.
حال سوال اساسی این است که چگونه ریفرمیت پتروشیمی ایران که به امارات صادر می‌شد و پس اختلاط با دیگر اجزای بنزین یعنی نفتای سبک و سنگین و رافینیت توسط شرکت‌های اینوک و ترافیک اورال به ایران از امارات به ایران صادر می‌شد آلایندگی نداشت اما اجرای همین فرآیند در داخل کشور ناگهان موجب آلایندگی شده است؟
* رد ادعای معصومه ابتکار توسط کمیسیون اصل 90 مجلس نهم و یازدهم
جدای از این مسائل، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نهم و یازدهم با موضوع صحت و سقم آلوده بودن بنزین پتروشیمی‌ها پرداخته است.
طبق جمع‌بندی گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نهم (تصویر ۵):
تاثیرگذاری بنزین عرضه شده در جایگاه‌های سوخت بر افزایش آلودگی هوای کلانشهر تهران فاقد هر گونه گزارش مستند علمی است.
بنزین مصرفی تهران از طریق پالایشگاه‌های تهران و امام خمینی شازند تامین می‌شد و ریفرمیت پتروشیمی از جنوب به تهران ارسال نشده است.
ارتباط افزایش سرطان طی سال‌های گذشته با ریفرمیت تولیدی پتروشیمی‌ها از لحاظ علمی اثبات نشده است.
اغلب آزمایش‌های انجام گرفته در آزمایشگاه‌ها و سنجش آلاینده‌ها در ایستگاه‌های سنجش از جامعیت لازم برخوردار نبوده و قابل استناد نیست.
آلاینده‌ها طیف وسیعی را شامل می‌گردد لذا تاکید صرف بر ترکیبات آلی فرار از اعتبار علمی لازم برخوردار نیست.
میزان بنزن ریفرمیت تولیدی پتروشیمی‌ها برخی پایین‌تر و برخی مشابه ریفرمیت واحدهای پالایشگاهی است، بنابراین بنزین تولیدشده از ریفرمیت پتروشیمی‌ها حداقل مشابه بنزین تولیدی پالایشگاه‌ها بوده است.
تصویر ۵
*روایتی از تحقیر تولید داخلی برای واردات بنزین به نفع دلالان
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در مهرماه سال ۱۴۰۰ نظر خود را درباره بنزین تولید شده از ریفرمیت پتروشیمی‌ها اعلام کرد.
طبق این گزارش، مشخصات ریفرمیت پتروشیمی‌ها با پالایشگاه‌ها مشابه بوده است. بیژن زنگنه و معصومه ابتکار با ارائه داده غلط به رسانه‌ها، زمینه واردات گسترده بنزین غیراستاندارد را فراهم کردند.
همچنین طرح رسانه‌ای آلوده نشان دادن اکتان‌افزای دریافتی از پتروشیمی‌ها، برای برخی افراد دارای منافع اقتصادی بود. واردات دوباره بنزین در شرایط تحریم به صورت گسترده توسط دلالان، با از گردونه خارج کردن تولید اکتان‌افزای داخل که از افتخارات بزرگ کشور در عرصه خودکفایی و اقتصاد مقاومتی بود، انجام شد.
نتیجه اطلاعات نادرست زنگنه و ابتکار، واردات بیش از یک میلیارد لیتر بنزین بی‌کیفیت حاوی ترکیبات غیرمجاز بود که آثار زیانباری بر عملکرد خودرو و محیطزیست و سلامت داشته و استفاده از آنها سال‌هاست در دنیا ممنوع شده و حتی با استانداردهای یورو ۲ نیز انحراف چشمگیری دارد.
همچنین طبق نظر سازمان بازرسی کشور ادعاهای زنگنه و ابتکار درباره نقش بنزین پتروشیمی به عنوان عامل اصلی ایجاد آلودگی هوا در کلانشهر تهران و افزایش آمار سرطان در کشور فاقد استناد معتبر علمی است.
فارغ از هزینه واردات بنزین بی‌کیفیت، در ۱۰ سال گذشته فشار روانی سنگینی به جامعه ایران بابت اطلاعات غلط مدیران سازمان محیط زیست دولت روحانی درباره بنزین پتروشیمی‌ها وارد شده است که قطعا مسببان آن باید پاسخگو باشند.