نفتی ها /فائزه پناهی، اگرچه تهدیدهای ایران برای بستن تنگه هرمز مسبوق‌به‌سابقه است و هرگز به‌طور کامل عملی نشده، اما در فضای متشنج کنونی که سایه درگیری نظامی میان ایران و رژیم صهیونیستی سنگین‌تر از همیشه بر منطقه افتاده، این سناریو دیگر صرفاً یک فرضیه دور از ذهن نیست. هر لحظه ممکن است جرقه‌ای کوچک، این باریکه حیاتی را به نقطه جوش برساند.
اینفوگرافی تازه‌ای که از سوی Statista منتشر شده، با تکیه بر داده‌های رسمی اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، تصویری دقیق اما تکان‌دهنده از وابستگی شدید جهان به یک گلوگاه جغرافیایی ارائه می‌دهد: تنگه هرمز؛ شاه‌راهی که در سال ۲۰۲۳، به‌طور میانگین روزانه ۲۰.۹ میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی را از خود عبور داده است. این حجم معادل بیش از یک‌چهارم کل نفت تجارت‌شده دریایی در جهان است.
همچنین، این تنگه مسیری کلیدی برای صادرات گاز طبیعی مایع (LNG) نیز هست و بر اساس داده‌های همان سال، حدود ۲۰٪ از کل تجارت جهانی LNG از طریق تنگه هرمز صورت گرفته است؛ رقمی که نقش راهبردی این گلوگاه را از سطح منطقه‌ای فراتر برده و به یک مسئله جهانی بدل کرده است.
بنا بر اطلاعات منتشر شده ، ۸۳٪ از نفت عبوری از هرمز راهی بازارهای آسیایی شده است؛ کشورهایی نظیر چین، هند، ژاپن و کره‌جنوبی در صدر فهرست واردکنندگان قرار دارند. اینفوگرافی همچنین نشان می‌دهد که حتی ایالات متحده نیز – با وجود استقلال انرژی نسبی – روزانه حدود ۵۰۰ هزار بشکه نفت از این مسیر وارد کرده که معادل ۸٪ از کل واردات نفت خام این کشور و ۲٪ از کل مصرف مایعات نفتی آن است.
در کنار تنگه هرمز، سایر گلوگاه‌های دریایی مانند تنگه مالاکا (میان اقیانوس هند و آرام)، باب‌المندب، کانال سوئز و خط لوله SUMED نیز در نقشه ترانزیت جهانی انرژی نقش‌آفرین هستند. با این حال، تنها تنگه مالاکا از نظر حجم عبور نفت، فراتر از هرمز ایستاده است؛ جایی که در سال ۲۰۲۳، ۲۳.۷ میلیون بشکه نفت در روز از آن عبور کرده است. دیگر مسیرها بیشتر مکمل بوده و اهمیت منطقه‌ای دارند.
شایان توجه است که فقط دو کشور در خلیج فارس – یعنی عربستان سعودی و امارات متحده عربی – دارای خطوط لوله‌ای هستند که امکان دور زدن تنگه هرمز را برای بخشی از صادرات‌شان فراهم می‌کند. به بیان دیگر، هیچ مسیر جایگزین گسترده و عملی برای این شاه‌راه انرژی وجود ندارد و همین امر باعث افزایش حساسیت ژئوپلیتیکی آن شده است.
کارشناسان بارها هشدار داده‌اند که هرگونه اختلال در عبور نفت از تنگه هرمز – حتی به مدت کوتاه – می‌تواند به جهش ناگهانی قیمت‌ها در بازارهای جهانی منجر شود. بسته‌شدن بلندمدت این مسیر نه تنها شوکی بزرگ به عرضه جهانی انرژی وارد می‌کند، بلکه می‌تواند موجب فلج‌شدن زیرساخت‌های وارداتی کشورهای مصرف‌کننده در آسیا و حتی آمریکا شود.
statista
