نفتی ها /در هفتههای گذشته، حوزه نفت، انرژی، پتروشیمی و بنزین شاهد حاشیههای مختلفی بوده است که به ویژه توجه رسانهها و افکار عمومی را جلب کردهاند. این حاشیهها شامل مسائل مرتبط با قیمتگذاری، سیاستهای دولتی، مشکلات زیرساختی و چالشهای بینالمللی میشود. در اینجا برخی از مهمترین حاشیههای جنجالی اخیر را بررسی میکنیم:
دیوان داوری بینالمللی در ژوئیه ۲۰۲۰ حکم داد که شرکت ملی گاز ایران باید نزدیک به ۲ میلیارد دلار را برای گازی که ترکمنستان از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ عرضه کرده بود، به ترکمنگاز بپردازد. اصل بدهی ایران به ترکمنستان بابت واردات گاز در دورههای گذشته در سه قسط تسویه شد و مذاکرات درباره جریمه بهموقع پرداخت نشدن این بدهی با طرف ترکمنستانی در جریان است.
در آغاز سال ۲۰۲۲، قرارداد جدید سوآپ تا سقف ۲ میلیارد مترمکعب در سال بین دو کشور، به ترکمنستان اجازه داد گاز خود را از طریق سوآپ با ایران به آذربایجان بفروشد و به این ترتیب چشماندازی تازه برای همکاریهای بیشتر بین دو طرف ایجاد شد. حجم سوآپ گاز طبیعی در سال ۲۰۲۲ حدود ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب بود که در سال ۲۰۲۳ تا حدود ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب افزایش یافت. در شرایط کنونی دو نقطه تحویل بین دو کشور برای تحویل گاز تعیین شده و درمجموع توانایی انتقال حدود ۵۰ میلیون مترمکعب در روز بین دو کشور، مهیاست.
و امروز موضوع واردات و سواپ گاز ترکمنستان آن هم با ورود به فصل سرما حل و فصل نشده به طوری که رئیسجمهور نیز هفته گذشته گفته است که؛ "در سازمان برنامه و بودجه همکاران میگفتند ترکمنستان حاضر نیست با دولت ما قرارداد گازی ببندد. میگویم چرا؟ میگویند دولت پول ما را نمیدهد. میگویند ما با دولتی که پول ما را نمیدهد قرارداد نمیبندیم برای همین با خصوصیها قرارداد میبندیم، ما دولتیها فکر میکنیم دیگران(خارجیها) مثل خودمان هستند که دو سال پول پیمانکار را ندهیم، به اندازهای که پول دارید قرارداد ببندید چه کسی به شما گفته قرارداد ببندید و به وعدههای خود عمل نکنید".
در هر حال موضوعی که اکنون مطرح است ما قرار نیست امسال از سمت ترکمنستان گازی دریافت کنیم، پیشبینی شده که دمای هوا منفی ۴ درجه سردتر باشد و ما با ۳۰۰ میلیون متر مکعب ناترازی زمان اوج مصرف مواجه خواهیم شد، چالشی که شاید میتوانستیم امسال را با گاز ترکمنستان پشت سر بگذاریم اما فعلا این امکان برای ما وجود ندارد اما از سوی دیگر یک برگ برنده هم داریم که شاید بتوانیم از آن استفاه کنیم و آن اینکه در پی مذاکراتی که بین طرفهای ایرانی و ترکمنی در خصوص سواپ گاز ترکمنستان از طریق جمهوری اسلامی ایران به عراق، صورت گرفته قراردادی برای سواپ گاز میان طرفین ایرانی و ترکمنستانی به امضا رسیده و بر اساس آن، مقرر شده سالانه تا سقف ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان بر اساس ساز و کار سواپ، از طریق خاک جمهوری اسلامی ایران به جمهوری عراق عرضه شود. همچنین بر اساس توافقات صورتگرفته، شرکتهای ایرانی خط لوله انتقال گاز جدیدی را به طول ۱۲۵ کیلومتر به همراه سه ایستگاه افزایش فشار گاز در خاک ترکمنستان احداث خواهند کرد که میتواند ظرفیت صدور گاز ترکمنستان به ایران را به ۴۰ میلیارد متر مکعب در سال افزایش دهد. به نظر میرسد اگر ایران بتواند از ابزار سواپ گاز ترکمنستان به عراق برای کشاندن ترکمنها پای میز مذاکره استفاه کند؛ شاید ماجرا فیصله یابد و فعلا تا زمانی که برنامههای افزایش تولید در میادین گازی به سرانجام برسد؛ چالش تامین گاز را حداقل برای مناطق شمالی کشور تاحدی برطرف کنیم.
مهران امیرمعینی در این باره اظهار داشت: واردات گاز از ترکمنستان باید طبق قرارداد صورت میگرفت که این پروسه طی نشده است ما باید در این خصوص با رعایت اصول قراردادی هم نسبت به پرداخت بدهی اقدام و هم اینکه طرف مقابل را ملزم به انتقال گاز در زمان نیاز میکردیم که این کار انجام نشده است.
وی افزود: بدهی گازی ایران به ترکمنستان مربوط به دهه ۹۰ بوده و اکنون چندین سال از این موضوع میگذرد و جرایم هم به مبلغ پرداخت نشده اضافه شده است، بنابراین با استناد به عدم پرداخت طرف ترکمن خود را محق دانسته که گازی به سمت ایران ارسال نکند.
مدیر عامل پیشین شرکت ملی صادرات گاز ایران گفت: اکنون باتوجه به ناترازی؛ صنعت گاز روزهای پرچالشی را سپری میکند و باتوجه به عدم توسعه بخش گاز کشور و افزایش تقاضا از سمت دیگر، متاسفانه فشارها به مردم، اقتصاد و دولت وارد میشود و در مورد ترکمنستان نیز باتوجه به اینکه ما قراردادی نداریم هیچ تعهدی برای طرف مقابل ایجاد نمیکند./ایلنا
چالش بزرگ وزارت نفت/ پارس جنوبی هم به داد ناترازی گاز نمیرسد
میدان گازی پارس جنوبی و نقش آن برای جبران ناترازی گاز مسئلهای مهم برای ایران به شمار میرود. به همین جهت، میدان گازی پارس جنوبی به چالشی جدی برای وزارت نفت تبدیل شده است.
حمود خاقانی، کارشناس انرژی، در رابطه با کاهش تولید در میدان پارس جنوبی عنوان کرد: این موضوع که چه میزان کاهش تولید در میدان گازی پارس جنوبی ممکن است اتفاق بیفتد، نیاز به مطالعات فنی و ارزیابیهای بسیار پیچیده با کمک هوش مصنوعی و دیگر فناوریها دارد که متاسفانه در صنعت نفت ایران تا حدود زیادی این فناوریهای نو وجود ندارد. میدان گازی پارس جنوبی، یک چالش بزرگ برای وزیر نفت دولت چهاردهم خواهد بود.
وی افزود: پیشتر وزیر نفت دولت سیزدهم اعلام کرده بود که روزانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه نفت فروخته میشود. اما از سوی دیگر رئیس مجلس یازدهم عنوان کرده بود که قیمت نفت ریزش ۳۰ درصدی دارد. در چنین شرایطی، طبیعی است که در فازهای مختلف پارس جنوبی، فناوریهای نو وارد نشود و جذب سرمایه اتفاق نیوفتد.
خاقانی در مورد افت فشار در میدان گازی پارس جنوبی تصریح کرد: افت فشار طبیعی، دائم در میدان گازی پارس جنوبی اتفاق میافتد و ایران نتوانسته است ابزارها و تکنولوژیهایی را به کار بگیرد که فشار خروجی گاز از مخزن حفظ شود. نمونه آن فاز ۱۱ پارس جنوبی است. فاز ۱۱ پارس جنوبی از نظر ساختار زیرزمینی و مخزنهای گاز، یکی از پیچیدهترین و مشکلترین مخازن زیرزمینی گاز طبیعی است که قرارداد آن با همکاری شرکت توتال و شرکت بینالمللی سینوپک چین در دولت یازدهم بسته شد.
او اضافه کرد: در جریان فعالیت دولت دوازدهم که آمریکا از برجام خارج شد، توتال نیز به تعهدات خود پایبند نماند. از سوی دیگر، وزیر نفت دولت دوازدهم به چینیها اعلام کرد که ۱۰۰ درصد این میدان تحویل آنان میشود تا بتوانند تولید مخزن را بالا ببرند. اما دولت چین و شرکت سینوپک چین اعلام کردند که تکنولوژی لازم را ندارند. به همین ترتیب ایران با شرکت توتال شریک شد اما آنها نیز همکاری نکردند.
وی خاطرنشان کرد: برنامهریزی انتقال سکوی فاز ۱۲ به محل ۱۱ قبل از دولت سیزدهم انجام شده بود. اما وزیر نفت دولت سیزدهم مدعی شد که از صفر تا صد این میدان در دولت سیزدهم انجام شده است و ناترازی گازی وجود ندارد. چندی نگذشت که پس از این انتقال، سکوت اختیار کردند و دیگر مشخص نیست که وضع فاز ۱۱ در چه حالتی است و میزان تولید در روز چقدر است.
به گفته خاقانی این موضوع نشان میدهد که وزیر نفت در این زمینه اغراق کرده است. آنها زمانی که با واقعیتهای مخزن مواجه شدند، متوجه پیچیدگی ماجرا شدند. حال سوال آن جا است که چرا تولید فاز ۱۲ متوقف شد و چرا فازهای دیگر در حال فروکش هستند؟
این کارشناس انرژی تشریح کرد: در خشکی هم مخازن بسیاری به دلیل نداشتن دانش لازم، دیگر قابلیت تولید ندارند. اینها مشکلاتی هستند که دولت چهاردهم با آن مواجه خواهد شد. وزیر نفت با دو چالش بزرگ روبهرو خواهد بود. یک چالش همان جلب و جذب سرمایهگذاری خارجی به صورت فناوریهاست. موضوع بعدی خرید محصول توسط سرمایهگذار است.
خاقانی در رابطه با مشکلات سرمایهگذاری در صنعت نفت عنوان کرد: به دلیل قیمت پایین گاز، کسی که در میادین گازی سرمایهگذاری میکند، هزینه بالا و ضرر و زیان زیادی را متحمل شود. اگر گاز را ارزان بفروشند، برای سرمایهگذار صرفه اقتصادی ندارد. در ایران تنها نفت ارزان فروخته نمیشود. در شرایط تحریمی، گاز نیز ارزان فروخته میشود؛ هم به پتروشیمیها و هم به کشورهای همسایه.
او خاطرنشان کرد: اگر دولت چهاردهم برای عبور از شرایط تحریمی و خروج از فهرست سیاه FATF چارهای نیندیشد و وضع به همین منوال ادامه پیدا کند، قادر به انجام کاری نخواهد بود. وزیر نفت نیز برای پیشبرد برنامههایی که منافع ملی را در پی داشته باشد باید در همین زمین گام بردارد./تجارت نیوز
لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتیها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری میباشد."