نفتی ها /اظهارات مختلفی در مورد میزان قاچاق سوخت از ایران مطرح میشود؛ اما بنا به گفته نهادهایی که مستقیما با این ماجرا روبرو هستند، بخش عمده قاچاق به گازوئیل اختصاص دارد و حجم آن روزانه بیش از یکششم تولید کشور است، در واقع نبود شغل دائم و سوخت ارزان موجب شده است تا اهالی مرزنشین شرق کشور اقدام به کار پر خطر سوخت بری کنند، کاری که درآمدش تنها به جیب دلالان سوخت می رود.
طبق آمارهای رسمی، میانگین تولید گازوئیل ایران ۱۱۴ میلیون لیتر است که مسئولان وزارت نفت و پلیس امنیت اقتصادی از قاچاق روزانه ۲۰ میلیون لیتر آن خبر میدهند؛ یعنی روزانه بیش از یکششم گازوئیل تولیدی ایران قاچاق میشود.
یکی از اختلافنظرها در زمینه قاچاق سوخت، حجم روزانه آن است که بهطور متوسط در بین تمامی اظهارات بین ۱۰ تا ۳۰ میلیون لیتر روزانه قاچاق سوخت (بنزین و گازوئیل) برآورد میشود؛ اما سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا در حاشیه دیدار با مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران، با رد برخی اعداد مطرحشده در رسانهها درباره حجم قاچاق سوخت در کشور، گفت: اعداد مطرحشده بههیچوجه درست نیستند و با توجه به افزایش روزافزون خودروهای داخلی، عمده بنزین تولیدی در کشور از سوی خودروهای داخلی مصرف میشود.
سردار رحیمی عمده قاچاق سوخت در کشور را مربوط به فرآورده گازوئیل اعلام کرد و گفت: حجم کشفیات کشور در حوزه قاچاق سوخت حاکی از قاچاق روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر نفت گاز در کشور است و با اجرای طرحهای ویژه در حال مبارزه تخصصی برای جلوگیری از عرضه خارج از شبکه سوخت و شناسایی گلوگاههای قاچاق هستیم.
رضا نواز، درباره وضعیت توزیع گازوئیل در کشور اظهار داشت: علیرغم تلاشهای فراوان در توزیع دقیق گازوئیل، متاسفانه ضعف در سامانهها، وجود خودروهای فرسوده، تاخیر در اجرای قوانین و عدم توجه به رعایت عدالت، موجب شده در توزیع گازوئیل هم دولت، هم جایگاههای سوخت و هم مصرفکننده ناراضی باشند و از این حیث زیان انباشته جایگاهها بسیار بالاست.
موضوع مهم بعدی اما اینجاست که عمده انحراف گازوئیل و یا قاچاق آن از جایگاهها نیست و آمار و ارقام هم این را میگوید، بنابراین طرحهای سلبی در این بخش فقط موجب میشود جایگاهها و مصرفکننده واقعی با مشکل مواجه شوند. مسئولان تصمیمساز باید بدانند راحتترین روشها لزوما بهترین روشها نیستند و این رویکرد فقط پاک کردن صورت مساله است. بررسی دقیقتر نشان میدهد که ایجاد محدودیتهای کلی و غیرهدفمند تاثیری در انحراف سوخت ندارد بلکه عمده آسیب را متوجه مصرفکننده میکند. هماکنون بیش از ۶۰ میلیون لیتر گازوئیل در بخش حمل و نقل جادهای توزیع میشود ولی اکثر خودروهای سنگین از وضعیت فعلی راضی نیستند. هرچند تلاشهای دولت در افزایش تولید این فراورده طی سه سال گذشته یک نوع رکورد محسوب میشود.
افزون بر این به اعتقاد کارشناسان، گازوئیلی که در اختیار بخش خصوصی اختصاص پیدا میکند باید نوعی نظارت و کنترل بر آن وجود داشته باشد، به عبارتی اگر کارخانهای درخواست گازوئیل کرد ابتدا باید کارشناسی صورت بگیرد و پس از آن نیازسنجی شود و بر اساس نیاز واقعی آن کارخانه سوخت در اختیارشان قرار بگیرد. همین مساله اگر به کل کشور و کل دستگاههایی که از نفت گاز استفاده میکنند تعمیم دهیم به راحتی پی می بریم زیان در توزیع گازوئیل و مصرف آن به میلیاردها دلار به نفع کشور تمام شود؛همچنین واقعی کردن قیمت حامل های انرژی در بخش های مختلف مصرف به عنوان یکی از مهم ترین راهکارها در مقطع فعلی موضوعی است که بطور جدی باید مورد نظر قرار گیرد.