نفتی ها /نخستین حاشیه این هفته نفتی‌ها را با پر بحث‌ترین خبر این روزهای حوزه انرژی یعنی ناترای گاز آغاز می‌کنیم؛ گرچه به طور طبیعی هر سال با فرا رسیدن روزهای سرد سال نیاز مردم، صنایع و ادارات به گاز افزایش پیدا می‌کند، اما دولت‌های مختلف نیز هر بار ثابت کرده‌اند که گویا سرمای زمستان اتفاقی غیرمترقبه است و سوز دی و بهمن قبل از هر چیزی، ایده‌ها و سیاست‌های دولتمردان را دچار انجماد می‌کند. مانند اتفاقات زمستان سال گذشته که قبل از مردم، سیاست‌گذاران را غافل‌گیر کرد. اما این بار دولت از سال گذشته درس گرفته و قبل از زمستان، هشدارهای خود به مردم را نسبت به ناترازی گاز آغاز کرده تا زودتر از موعد نشان دهد که برنامه خاصی برای حل بحران انرژی ندارد. بحرانی که بسیاری از کارشناسان آن را نه ناترازی گاز، بلکه کمبود گاز می‌دانند.
در واقع دولت با ابلاغ «شیوه‌نامه جذب سرمایه‌گذار به منظور افزایش پایداری تأمین گاز طبیعی» با اولویت مشترکان عمده و نیروگاه‌ها، سعی دارد که صنایع را به سمت نصب تجهیزات لازم هدایت کند تا آنها بتوانند ذخیره‌سازی گاز انجام دهند. طرحی که به اعتقاد دولت ضمن رفع ناترازی، مانع قطع گاز صنایع می‌شود.
اما ابلاغ یک شیوه‌نامه تا چه اندازه می‌تواند دردی از بحران انرژی و کمبود گاز دوا کند؟ آیا سرمایه‌گذاران با ابلاغ یک دستور و شیوه‌نامه حاضر به پذیرش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران می‌شوند؟
درحالی دولت از ابلاغ شیوه‌نامه برای جذب سرمایه‌گذار در حوزه گاز خبر داده که سال‌هاست به دلیل تحریم‌ها و نبود امنیت اقتصادی در ایران به علاوه نبود امکان بازگشت سرمایه، سرمایه‌گذاری چندانی در بخش انرژی صورت نگرفته و هر سال هم طبق اذعان دولتمردان ناترازی در بخش انرژی بیشتر می‌شود.
در رابطه با بحران کمبود گاز و راهکارهای موجود برای حل آن حسن فروزان‌فرد، عضو اتاق بازرگانی ایران، به تجارت‌نیوز گفت: در ایران ناترازی گاز وجود ندارد، بلکه بحرانی که هر ساله مردم و صنایع با آن دست و پنجه نرم می‌کنند کمبود گاز است. کلمه ناترازی برای میزان کمبودی که در ایران وجود دارد کافی نیست. شاید اگر از کلمه درست استفاده شود بتوان به حل سریع‌تر بحران گاز امیدوار بود.
وی به این پرسش که آیا مصرف‌کنندگان عامل بروز بحران انرژی هستند؟ این‌گونه پاسخ داد: در ایران هم وضعیت مصرف ایدئال نیست و هم وضعیت قیمت شرایط درستی ندارد. علاوه بر گاز، برای برق هم این مشکلات وجود دارد. در واقع تلاش دولت برای پایین نگه‌داشتن دستوری قیمت‌های غیرواقعی زمینه را برای مصرف بهینه آن در سطح کشور چه در خانوار و چه در صنعت و تجارت فراهم نکرده است.
فروزان‌فرد با اشاره به ابلاغ شیوه‌نامه دستوری جذب سرمایه‌گذار در بخش انرژی توضیح داد: مشکل دیگری که در بخش تامین انرژی در ایران وجود دارد ایجاد انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی است. چه در حوزه گاز و چه در حوزه برق هر شخصی سرمایه‌گذاری کرده دچار گرفتاری شده است.
وی افزود: مهم‌ترین گرفتاری ایران در عرصه انرژی، چه گاز و چه برق موضوع قیمت است؛ وقتی قیمت‌ها دست‌کاری می‌شوند و روی آن پافشاری می‌کنند هم مصرف‌کنندگان و هم تولیدکنندگان از استفاده بهتر از انرژی و بهره‌وری دور می مانند.
این عضو اتاق بازرگانی ایران با اشاره به راهکار حل بحران موجود گفت: راه حل اساسی اصلاح قیمت در بلندمدت است. در کوتاه‌مدت موضوع سرمایه‌گذاری‌ها قابل حل نیست و برای حل مساله در کوتاه‌مدت راه حل سرمایه‌گذاری عملی نیست و شاید تنها بتوان از طریق مدیریت مصرف مساله را اداره و کنترل کرد. ولی برای بلندمدت می‌توان ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری را به خدمت گرفت./تجارت نیوز
حاشیه دوم به کاسبی شهرداری‌ها ازCNG ها می‌پردازد ؛ در مزایده ها حتی مهم نیست که قیمت اعلامی چقدر از قیمت کارشناسی بالاتر بوده یا متقاضی ورود این صنعت تا چه اندازه به آن آشناست. این در حالی است که واگذاری اماکن تخصصی باید ضوابط خاصی داشته باشد.
نیکزاد عضو انجمن سی ان جی کشور می گوید: اما در حالی شهرداری ها اجاره ای بالاتر از نرخ قیمت گذاری شده از صاحبان CNG طلب می کنند که حتی حاضر نیستند بخشی از این درآمد را برای نوسازی جایگاه ها یا نگهداری آنها استفاده کرده و حاضر به ارائه هیچ گونه خدماتی در این جایگاه ها نیستند.
او با بیان اینکه برخی از شهرداری کشور حتی ۵ درصد از درآمد خود طی ۵ سال گذشته را هم صرف نگهداری ابنیه جایگاه ها نکرده و کل اجاره را مستقیما به حساب درآمدی کل خودشان واریز می کنند، گفت: شرکت بهره بردار شناختی بر روی ابنیه ندارد بعضا ابنیه این جایگاه ها در حال نابودی هست.
به گفته نیکزاد، در گذشته حدود ۲۵۰ شرکت امور مربوط به بهره برداری سی ان جی را بر عهده داشتند اما از شهریور ۱۴۰۱ این رویه تغییر کرده و طی بخش نامه ای اعلام شد که امور مربوط به این حوزه را به هر شرکتی که دلتان می خواهد می توانید واگذار کنید. همین مساله باعث شده که شرکت هایی که به امور مربوط به این صنعت آشنا نیستند در این حوزه ورود کنند و این یک زنگ خطر برای این صنعت محسوب می شود.
اجاره های نجومی فقط به پایتخت محدود نمی شود و به نظر می رسد به رویه مرسوم در بین شهرداری های کشور تبدیل شده است. به عنوان مثال اجاره جایگاهی در کرمانشاه که متعلق به شهرداری این شهر است حدود ۱۵۰ میلیون تعیین شده است. همچنین شهرداری دیگری برای جایگاه زنگیان گرگان حدود دویست میلیون اجاره دریافت می کند.
عضو انجمن سی ان جی در اینباره می گوید: در شهرهای بزرگی همچون تهران کرج، تبریز، شیراز، مشهد هر کسی که در مزایده ها قیمت بالاتری اعلام کند، جایگاه به او می رسد. در این مزایده ها حتی مهم نیست که قیمت اعلامی چقدر از قیمت کارشناسی بالاتر بوده یا متقاضی ورود این صنعت تا چه اندازه به آن آشناست. این در حالی است که واگذاری اماکن تخصصی باید ضوابط خاصی داشته باشد.
نیمی از جایگاه های CNG کشور متعلق به شهرداری و دولت است. با وجود اینکه طبق گفته های نیکزاد عضو انجمن سی ان جی کشور، فلسفه سرمایه گذاری دولت در واگذاری رایگان تجهیزات دولتی علاوه بر رفع مشکل نا ترازی بنزین و استفاده از سوخت پاک خدمات رسانی عمومی بوده اما به نظر می رسد که برای شهرداری ها مزایده جایگاه CNG فرقی با انتخاب پیمانکار جاده سازی ندارد.
عضو انجمن سی ان جی با اشاره به ضرورت توسعه سی ان جی در صنعت حمل و نقل کشور، گفت: کشور از نظر تامین بنزین در شرایط بحرانی قرار داشته و از طرفی آلایندگی های زیست محیطی وضعیت خوبی ندارد. در چنین شرایطی باید اولویت کشور افزایش سهم سی ان جی در سبد سوختی مصرفی کشور باشد. اما متاسفانه چنین نگاهی در بسیاری از ارگان های کشور وجود ندارد.
لازم به یادآوری است که در حال حاضر سرانه مصرف بنزین در کشور به حدود ۱۱۵ میلیون لیتر در روز رسیده که کمی بالاتر از مقدار تولیدی کشور است. هر چند که سالاری معاون وزیر نفت مصرف و تولید و بنزین را در نقطه سر به سر دانسته اما نمایندگان مجلس و برخی از منابع آگاه اعلام کرده اند که دولت برای جبران ناترازی در این حوزه دست به دامن واردات شده و بخشی از نیاز کشور را از این محل تامین می کند.
آنگونه که این فعال صنعت سی ان جی اعلام کرده، تنها زمین این جایگاه ها متعلق به شهرداری بوده و وزارت نفت بعد از اختصاص زمین نسبت به ساخت ابنیه و نصب تجهیزات رایگان حدود ۱۲۰۰جایگاه اقدام کرده و در نهایت این جایگاه ها در اختیار شهرداری ها قرار گرفت.
او ادامه داد: اما متاسفانه شهرداری ها که خود تخصص و توان لازم جهت مدیریت و نگهداری و بهره برداری را ندارند نسبت به واگذاری این کار به شرکت‌های مجاز اقدام می کنند.
متاسفانه بدلیل کارشناسی های ضعیف و نگاه درآمدی به جایگاه که شهرداری ها همچون دیگر اموال خود می بینند با توجه به استهلاک و فرسودگی تجهیزات و ابنیه موجود شهرداری ها عموما هیچ هزینه ای برای جایگاه ها نمی کنند و کلیه امورات را برعهده بهره بردار می گذراند.
به گفته نیکزاد، در شرایط افزایش هزینه ها و پرداخت اجاره بعضا بالا به شهرداری و کارمزد پایین وضعیت نگهداری جایگاه ها دچار مشکلات عمده هستند./خبرگزاری بازار
حاشیه سوم هم به زیان ۳۳ هزار میلیارد تومانی پالایش و پخش می‌پردازد. هاشم اورعی کارشناس انرژی و استاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: تمام شرکت های دولتی ایران صرف نظر از اینکه در چه بخشی فعالیت می کنند، دیر یا زود زیان ده می شوند چرا که معمولا سود و زیان در شرکت های دولتی مطرح نبوده و مدیران خیلی روی این مساله حساسیت ندارند. در برخی موارد حتی با مدیرانی مواجه هستیم که ۱۰۰ سود یک شرکتی را فدای یک تومان نفع و سود خود می کنند. در چنین شرایطی چطور می توان انتظار سود دهی داشت.
جدیدترین صورت های مالی از واقعیت های عجیب و غریبی در صنعت نفت ایران پرده برداشت. صنعتی که به واسطه دسترسی به منابع ارزان باید سود ده باشد، در برخی موارد زیان سنگینی را به نام خود ثبت کرده است. به عنوان مثال شرکت پخش و پالایش در سال گذشته ۳۳ هزار میلیارد تومان زیان به ثبت رسانده است./میز نفت
حاشیه بعدی به افزایش فشارها به بایدن برای اعمال سخت‌گیری روی صادرات نفت ایران اختصاص دارد، در حالی که وزارت نفت همچنان افزایش تولید و صادرات نفت ایران را دستاورد برنامه‌های خود می‌داند، اما بسیاری از کارشناسان در سطح بین‌الملل این رشد را ناشی از ارزان‌فروشی نفت ایران و مهم‌تر از آن کاهش سخت‌گیری‌های آمریکا به رهبری جو بایدن عنوان می‌کنند. حال پس از افزایش درگیری‌ها بین حماس و اسرائیل، کشورهای غرب‌گرا خواهان تشدید سخت‌گیری‌ها نسبت به ایران شده‌اند.
این هفته هم به جواد اوجی، وزیر نفت دولت ابراهیم رئیسی، اخیراً از رشد تولید نفت به روزانه سه میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه خبر داد. پیش از این نیز رسانه‌های نزدیک به دولت با استناد به آمار موسسه کپلر صادرات نفت ایران به چین را در هر روز یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه عنوان کردند. اما در شرایط تحریمی تولید و صادرات نفت چگونه روند صعودی به خود گرفت؟
همین هفته گذشته بود که رویترز در گزارشی اعلام کرد چین طی ۹ ماهه ابتدایی سال جاری میلادی تخفیف ۴.۲ میلیارد دلاری از محل خرید نفت ایران دریافت کرد. از سوی دیگر، شرایط بازار جهانی نفت به گونه‌ای پیش می‌رود که آمریکا به دنبال عرضه‌کنندگان جدید می‌گردد. از این رو در مدت اخیر مستقیماً با ونزوئلا بر سر رفع مقطعی بخشی از تحریم‌ها به توافق رسید و در رابطه با ایران هم از سخت‌گیری‌های گذشته چشم‌پوشی کرد.
از این رو، بخشی از افزایش صادرات نفت ایران مرهون قرارداد نانوشته‌ای است که میان ایران و آمریکا در مورد تسهیل صادرات نفت ایران صورت گرفته که می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. اما مهم‌ترین دلیل آن نزدیکی به انتخابات ایالات متحده آمریکاست و اینکه جو بایدن می‌خواهد قیمت سوخت در آمریکا را تحت کنترل قرار دهد.
تبلیغات توسط تجارت‌نیوز
از سوی دیگر، گویا وزارت نفت حاضر است منابع کشور را به هر قیمتی از کشور خارج و بدون توجه به درآمدها و عایدی آن، رکورد وزن صادرات نقت ایران را به نام خود ثبت کند. از این رو نمی‌توان تاثیر ترفندهای ایران که طی سال‌ها تحریم برای دورزدن تحریم‌های آمریکا در مورد فروش نفت، به دست آمده را نادیده گرفت و باید همواره توجه داشت که ایران با تخفیف‌هایی که در فروش نفت قائل می‌شود راه را هموارتر کرده است. البته روش‌های ناگفته‌ای که همواره دولتمردان ایرانی از آن تحت عنوان دورزدن تحریم‌ها نام می‌برند هم بخشی از ماجراست.
لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتی‌ها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری می‌باشد.