نفتی ها /حاشیه نخست این هفته "نفتی‌ها" را دوباره با خبر تکذیب افازیش بهای بنزین شروع می‌کنیم، که دیگر تبدیل به یک روتین خبری در میان اخبار حوزه نفت و گاز تبدیل شده است.
رئیس سازمان برنامه و بودجه با رد شایعات افزایش قیمت بنزین تاکید کرد، یکی از تصمیمات سخت پیش روی تیم اقتصادی دولت پرهیز از شوک درمانی است.به تازگی رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه کشور نیازمند تصمیمات شجاعانه، سخت و تلخ است، اعلام کرده است: باید این تصمیمات را بگیریم و پای آن بایستیم و بفهمیم که این تصمیمات قابل اجراست.
در همین راستا داود منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در واکنش به این موضع گیری نوشت: یکی از تصمیمات سخت پیش روی تیم اقتصادی دولت، تقویت ثبات و پیش بینی پذیری در اقتصاد و پرهیز از هرگونه شوک درمانی است.
رئیس سازمان برنامه و بودجه همچنین با رد شایعات افزایش قیمت بنزین تاکید کرده است، سیاست های غیر قیمتی انرژی می تواند بدون ایجاد تکانه های جدید به بهینه سازی مصرف انرژی کمک کند.
این اظهار نظر رئیس سازمان برنامه و بودجه به این معناست که دولت برخلاف شایعات فضای مجازی به دنبال افزایش قیمت بنزین نیست و راهکارهای غیر قیمتی را در راستای تقویت ثبات اقتصادی دنبال میکند./تسنیم
حاشیه دوم این هفته هم به ماجرای خداحافظی چین با میدان یادآوران می‌پردازد.
باوجود تأکید مسئولان شرکت ملی نفت برای مذاکره با شرکت ساینوپک چین جهت سرمایه‌گذاری این شرکت در فاز دوم توسعه میدان نفتی یاران، تا چند روز دیگر چینی‌ها از این میدان خداحافظی می‌کنند.
قرارداد توسعه فاز نخست میدان نفتی یادآوران در سال ۲۰۰۸ میان شرکت ملی نفت و شرکت ساینوپک چین امضا شد؛ قراردادی در مدل بای بک یا همان بیع متقابل که ۱۵ ساله بود. در آن قرارداد، عنوان شده بود چینی‌ها ظرف ۴۸ ماه، یعنی ۴ سال باید تولید ۸۵ هزار بشکه‌ای از این ابر میدان نفتی را آماده کرده باشند.
تولید روزانه ۸۵ هزار بشکه در فاز نخست، افزایش تولید به روزانه ۹۵ هزار بشکه در فاز دوم و دستیابی به سقف تولیـد روزانه ۱۸۰ هـزار بشکه نفت (در صورت تأیید آزمایش‌های فاز نخست)، از اهداف پیش‌بینی‌شده در طرح توسعه میدان یادآوران بود.
ارزش این قرارداد روی کاغذ ۱.۲ میلیارد دلار اعلام شد که البته به دلیل باز بودن سقف هزینه‌ها، پیش‌بینی می‌شد ارزش قرارداد بیشتر شود.
درنهایت، چینی‌ها در سال ۲۰۱۶ این میدان را با تولید ۱۱۵ هزار بشکه تحویل حسن روحانی دادند تا آن را افتتاح کند. طبق یکی از ضمایم قراردادی، کار بهره‌برداری از این میدان هم به عهده ساینوپک بود درست برخلاف قراردادهای رایج بیع متقابل، که توسعه‌دهنده، میدان را تحویل شرکت ملی نفت می‌داد تا خودش بهره‌برداری را بر عهده بگیرد.
چند ماه پس از افتتاح یادآوران، قرار شد چینی‌ها پیشنهاد خود را برای توسعه فاز دوم این میدان ارائه کنند؛ مذاکرات میان شرکت ملی نفت و این شرکت چینی جدی‌تر شد تا اینکه تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران تشدید شد و این شرکت، بهانه‌های جدیدی را برای نهایی کردن قرارداد جدید مطرح کرد.
طبق قراردادی که در سال ۲۰۰۸ امضا شده بود، اولویت اصلی توسعه فاز دوم شرکت ساینوپک بود که البته امری رایج در قراردادهای نفتی است؛ ساینوپک هم با بهره‌گیری از این امتیاز، به دنبال خرید زمان بود که در اواخر دولت گذشته، شرکت مهندسی و توسعه نفت مسیری را در پیش گرفت تا این امتیاز بازپس گرفته شود.
دولت سیزدهم، کار دولت دوازدهم را ادامه داد و این امتیاز را پس گرفت؛ مذاکرات هم جدی‌تر از گذشته پیش رفت اما چینی‌ها به بهانه تحریم، اعلام کرد نمی‌تواند در یادآوران بماند. قرارداد فاز اول هم تا چند روز دیگر پایان می‌یابد که به‌تبع آن، قرارداد بهره‌برداری یا همان ASP نیز پایان می‌یابد.
حالا شرکت مهندسی و توسعه نفت، با مصوبه هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت قرار است ۲۵ حلقه چاه در یادآوران حفاری کند که تاکنون، دو مناقصه از چهار مناقصه آن برگزارو برنده آنها در حال انجام امور اجرایی است./میز نفت
حاشیه سوم هم به بررسی وضعیت قرمز پتروشیمی‌ها می‌پردازد. بازار متانول ایران از حیث قیمت‌های جهانی و شرایط تامین خوراک، روزهای خوبی را تجربه نمی‌کند. اما ریشه این مشکلات کجاست؟ چرا متانولی‌ها زیانده شده‌اند و تولید متانول توجیه اقتصادی ندارد؟
ظرفیت تولید متانول کشور در چند سال اخیر از حدود ۵ میلیون تن به بیش از ۱۴ میلیون تن در سال رسیده و انتظار می رود طی ۵ سال آینده به بیش از ۲۵ میلیون تن برسد. این ظرفیت ایران را بعد از چین به دومین تولیدکننده متانول جهان تبدیل کرده است. اما بازار متانول ایران از حیث قیمت‌های جهانی و شرایط تامین خوراک، روزهای خوبی را تجربه نمی‌کند.
قیمت متانول در راند صعودی بازارهای مالی پس از بحران کرونا، نتوانست همگام با دیگر کامودیتی‌ها رشد کند و علیرغم صعود بازار نفت به بالای ۱۰۰ دلار، قیمت متانول فاصله حداقل ۳۰ درصدی با سقف قیمتی خود در سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ داشت و زمینه رشد با قیمت نفت و گاز را پیدا نکرد. این در حالی است که در اصلاح قیمتی بازار کامودیتی‌ها از نیمه سال ۲۰۲۲ تا امروز، متانول بیش از متوسط کاهش قیمت بازار محصولات پتروشیمی افت داشته و قیمت‌های فعلی آن تناسبی با قیمت حال حاضر بازار نفت ندارد. هرچند رشد چند برابری ظرفیت تولید متانول ایران، به تنهایی برای یک شوک چند ساله بر این بازار در جهت کاهش قیمت‌ها کفایت میکند، ولی این تنها دلیل چشم‌انداز ضعیف پیش رو برای آن نیست.
از نظر تاریخی برنامه‌ریزی اولیه سرمایه‌گذاری‌های جدید در تولید متانول، عمدتا در دهه ۹۰ صورت گرفت؛ جهت‌گیری این حجم سرمایه‌گذاری گسترده برای افزایش تولید متانول کشور از ۵ میلیون تن تا ۲۵ میلیون تن در درجه اول بر تراز مثبت تولید گاز کشور و قیمت‌های پایین گاز در آن سال‌ها اتکا داشت که موجب شده بود سرمایه‌گذاری‌های پیشین در این واحدها طی کمتر از ۳ سال بازگشت سرمایه داشته باشد.
علاوه بر آن تداوم رشد بالای اقتصادی چین در آن زمان سبب شده بود تا روش‌های جدیدی برای تامین الفین این کشور (به غیر از روش های مرسوم کرکینگ و پالایشگاه‌ها) دنبال شود که منجر به پیدایش واحدهایی شد که از خوراک متانول به تولید الفین می‌رسید (واحدهای MTO و MTP)؛ ویژگی این شیوه جدید تولید الفین آن بود که با مصرف ۲.۵ تا ۳.۵ واحد متانول، یک واحد الفین (و میزانی فرآورده های نفتی) ایجاد می‌کرد و از این حیث، یک تغییر پارادایم در تقاضا برای متانول به شمار می‌رفت که موجب رشد قیمت متانول به بالای ۵۰۰ دلار نیز شد. اما این واحدها علاوه بر اینکه یک سرمایه‌گذاری اضافی در مسیر تولید الفین به شمار می‌رفتند، در مجموع نیز واحدهای با بازدهی اقتصادی پایین محسوب می شدند و همین موضوع باعث شد تا توسعه آنها در سال‌های اخیر چندان دنبال نشود و خصوصا واحدهای MTP اساسا یک طراحی شکست خورده محسوب می‌شدند.
تحولات تولید نفت و گاز در آمریکا نیز در یک دهه اخیر موجب تاثیر منفی بر بازار متانول شد. تولید نفت و گاز آمریکا در یک دهه اخیر رشد ۱۰۰ درصدی داشته و اتان و پروپان تولیدی این کشور نیز به همین میزان رشد کرده است. این موضوع سبب شده تا واحدهای کرکینگ برای تولید پروپیلن و اتیلن، خوراک کافی و با قیمت مناسب را پیدا کنند و از این حیث نیز توسعه واحدهای MTO و MTP بلاموضع گردد و علاوه بر آن، قیمت اتان و اتیلن به عنوان متغیرهای جدید کنترل قیمت متانول محسوب شوند.
بازار متانول از یک جنبه دیگر هم با مشکل رشد پایین تقاضا همراه شده است؛ در گذشته یک سوم تقاضای این محصول به صورت مستقیم و غیر مستقیم مربوط به مکمل و افزودنی‌های سوخت خودروها بوده که تقاضای آن بخش‌ها نیز به دلیل محدودیت‌های زیست محیطی و تغییر استانداردهای بهداشتی سال‌های اخیر، در بسیاری از کشورها با افت همراه بوده است.
در مقطعی تصور می شد تا متانول می‌تواند خود به عنوان یک سوخت مستقیم و پاک مورد توجه خودروها و کشتی‌ها قرار گیرد ولی ارزش حرارتی پایین آن موجب تردید در بازطراحی موتورهای مناسب برای سوخت متانول شده و از این نظر نیز ضمن آنکه بعید به نظر می رسد تقاضای جدیدی در سال های پیش رو برای متانول شکل گیرد، انتظار نمی‌رود تا متانول با قیمت بالای ۳۰۰ دلار، انگیزه کافی برای شکل‌دهی گسترده چنین تقاضایی را ایجاد کند.
تقاضای داخلی برای متانول کمتر از یک میلیون تن بوده و در حال حاضر ظرفیت صادراتی بیش از ۱۴ میلیون تن (که تا ۵ سال آینده به بیش از ۲۴ میلیون تن خواهد رسید)، با مشکل بازار جدید صادراتی مواجه است. عده‌ای راه حل مسئله فوق را در توسعه واحدهای پایین دستی متانول می‌دانند ولی با بررسی زنجیره پایین دستی آن و همچنین توانمندی مالی واحدهای متانولی (و خصوصا واحدهای جدید با توجه به کمبود نقدینگی برای بازپرداخت تسهیلات ارزی خود)، به سادگی می‌توان متوجه شد که توسعه پایین دست متانول در بهترین حالت می‌تواند برای ۱۰ درصد ظرفیت فعلی راه حل به شمار آید.
به نظر می‌رسد دولت با مقایسه قیمت خوراک گاز تحویلی به این واحدها با قیمت گاز صادراتی، به نوعی در پی شانه خالی کردن از مسئولیت خود در وضعیت فعلی بوده و با قیمت‌های در نظر گرفته شده کنونی برای خوراک گاز واحدهای متانولی، همه مزیت تولید و صادرات آنها نیز از بین خواهد رفت. با این وضعیت به نظر می‌رسد واحدهای جدیدا به بهره‌برداری رسیده، هم به جهت وضعیت فعلی بازار متانول و هم به دلیل قیمت‌های بالای خوراک، باید پیش از تولید و بدون هرگونه بازگشت سرمایه مستهلک شوند./فردای اقتصاد
حاشیه آخر هم به انکار دوباره حقوق ایران در میدان گازی آرش توسط عربستان می‌پردازد. وزارت امور خارجه عربستان در بیانیه‌ای بار دیگر مدعی شد منابع طبیعی میدان گازی آرش منحصراً متعلق به عربستان و کویت است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از اویل پرایس، عربستان و کویت در روز پنجشنبه مدعی شدند منابع طبیعی میدان گازی آرش که مورد مناقشه با ایران است، منحصراً متعلق به این دو کشور بوده و آنها از حقوق کامل برای بهره‌برداری از منابع طبیعی آن برخوردارند. این خبر طبق بیانیه وزارت امور خارجه عربستان منتشر شده است.
اختلاف بر سر میدان گازی آرش که عربستان و کویت آن را الدوره می‌نامند، با اطلاعیه ایران مبنی بر آغاز حفاری در این میدان گازی بالا گرفت. کویت و عربستان از ایران خواسته‌اند اول مرز دریایی خود را مشخص کند تا بتواند ادعای سهم ۴۰ درصدی در این میدان گازی را ثابت کند.
طبق بیانیه وزارت امور خارجه عربستان، این دو کشور از ایران خواسته‌اند در شرایطی در مذاکره بر سر مرز شرقی این میدان گازی شرکت کند که عربستان و کویت در یک طرف و ایران در طرف دیگر مذاکره قرار داشته باشد.
جواد اوجی وزیر نفت ایران در اوایل همین هفته اعلام کرد ایران کوچکترین ذره از حقوق خود در میدان گازی آرش را واگذار نخواهد کرد.
وی گفت:«ما به کویت اعلام کرده‌ایم آماده بهره‌برداری مشترک از این میدان گازی هستیم که حق غیر قابل انکار جمهوری اسلامی ایران است».
وزیر نفت کویت هفته گذشته گفت کشورش حفاری و تولید گاز از این میدان گازی را آغاز کرده و منتظر تعیین مرز ایران نخواهد ماند.
لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتی‌ها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری می‌باشد.