حاشیه‌های نفت و انرژی/از روزهای سخت صنعت حفاری تا واکنش بازار نفت به تنش ایران و اسرائیل!

نفتی ها /نخستین حاشیه این هفته "نفتی‌ها" را با حاشیه‌های قیمتی بازار نفت نسبت به تنش ایران و اسرائیل می‌پردازد،  با افزایش گانه زنی ها درباره حمله نظامی ایران به مواضع اسرائیل، قیمت نفت به بالاترین میزان خود طی ۶ ماه اخیر رسید.
رسانه‌های غرب اعلام کرده اند که رژیم صهیونیستی در حال آماده شدن برای حملات پهپادی یا موشکی به مواضع خود از سوی ایران است که ادعا شده ممکن است ظرف ۴۸ ساعت آینده انجام شوند.
در این میان و همزمان با گمانه‌زنی احتمال تشدید تنش ها در خاورمیانه، بازار نفت ناپایدار شده است و تُجار نگران گسترش درگیری‌های خاورمیانه هستند.
قیمت نفت چند شد؟
بهای هر بشکه نفت خام برنت به ۹۲ دلار رسیده است که بالاترین میزان از اکتبر سال گذشته میلادی(مهر ۱۴۰۲) محسوب می‌شود یعنی زمانی که گروه‌های مقاومت فلسطین عملیات غافلگیرکننده‌ «طوفان الاقصی» را از غزه (جنوب فلسطین) علیه مواضع رژیم اسرائیل آغاز کردند.
 سخنگوی کاخ سفید امروز از اظهار نظر درباره گزارش‌ها درباره احتمال حمله قریب‌الوقوع ایران به اسرائیل خودداری کرد اما گفت: این یک تهدید قابل اجرا است و به نظارت بر وضعیت ادامه می دهیم.
پیش از این، شبکه سی بی اس به نقل از دو مقام ناشناس آمریکایی نوشت که در بدترین سناریوی ممکن برای اسرائیل، پیش بینی می شود که ایران تا ساعاتی دیگر حمله ای بزرگ را به تلافی حمله به کنسولگری آن در دمشق انجام داده و بیش از ۱۰۰ پهپاد و ده ها موشک را به اهداف نظامی سرزمین های اشغالی پرتاب کند./ایرنا

حاشیه دوم این هفته هم به روزهای سخت صنعت حفاری و بیکاری یک چهارم دکل های حفاری ایران می‌پردازد، ​بر اساس بررسی اسناد مالی و اعلام منابع اطلاعاتی به رویترز، حداقل یک چهارم از دکل های حفاری صنعت نفت ایران غیر فعال هستند، چرا که تحریم های ایالات متحده، صنعت نفت جمهوری اسلامی را که از جایگاهی کلیدی در اقتصاد ایران برخوردار می باشد، با آسیب های بلندمدتی روبرو کرده است.

عدم فعالیت دکل‌های حفاری می‌تواند به ظرفیت اعضای اوپک برای تولید نفت از میادین قدیمی‌تر که جهت حفظ فشار و تولید نیاز به پمپاژ مداوم دارند،آسیب وارد کند.بدین ترتیب، اگر در سال های آینده، تنش های تهران با ایالات متحده کاهش یابد، افزایش تولید به سطح پیش از تحریم های کاخ سفید برای ایران دشوار خواهد بود.
در این میان برخی از دکل های حفاری نفتی ایران به دلیل عدم امکان تعمیر و کمبود قطعه، از کار افتاده اند. تحریم ها همچنین خرید و واردات قطعات یدکی را برای شرکت های ایرانی دشوارتر و گران کرده است.
میهن دوست، یک کارشناس صنعت حفاری در گفتگو با رویترز اعلام کرد: ما همچنان به کشورهای دیگر وابسته هستیم. این مانند یادگیری کار با کنترل از راه دور تلویزیون است، اما هنوز هیچ سرنخی از نحوه ساخت تلویزیون ندارید.
او افزود که تحریم ها هزینه قطعات یدکی را تا ۵ برابر افزایش داده و تعمیر دکل ها را غیرممکن کرده است.
رضا بنی مهد، بازرگان ساکن در تهران که در پروژه‌های انرژی کار می‌کند، گفت: دکل های نفتی چینی برای سال‌هایی که ایرانی ها تحریم بودند، مناسب نیازهای ایران بود، اما آنها کیفیت طولانی مدت دکل های آمریکایی و اروپایی را نداشتند.
کمتر از نیمی از دکل‌های حفاری ایران توسط شرکت ملی حفاری ایران، یکی از شرکت‌های تابعه غول انرژی دولتی، شرکت ملی نفت ایران (NIOC) اداره می‌شود. این شرکت دارای ۷۳ دکل نفتی در خشکی و فراساحل است، اما به گفته یک منبع آگاه از واحد عملیات این شرکت، ۱۷ دکل  نفتی درآمد صفر دارند و ۶ دکل فعالیت اندکی داشته اند. این اعداد در مقایسه با ۵ دکل غیرفعال در سال ۲۰۱۷ میلادی و ۴ دکل فاقد فعالیت در سال ۲۰۱۶ میلادی بهت آور است.

افزون بر این ۷۵ دکل باقی مانده متعلق به شرکت های شرکت‌های حفاری ایرانی نیز اخراج‌های گسترده‌ای را آغاز کرده‌اند. بر اساس گزارش فصلی شرکت ملی حفاری ایران، تعداد کارکنان این شرکت از ۹۳۰۰ نفر در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۲۸۰۰ نفر در سال ۲۰۱۹ میلادی کاهش یافته است.
عملیات حفاری کوچک است. رویترز نتوانست وضعیت تمام دکل های خصوصی را تأیید کند، اما دو منبع صنعتی گفتند که دستکم ۲۰ دکل از این دکل ها بیکار شده اند.
بر اساس داده‌های اوپک، دکل های ایران بیش از رقیب منطقه‌ای عربستان سعودی که دارای ۱۲۵ دکل است، می باشد. یک مقام نفتی در خبرگزاری دولتی ایرنا پنج سال پیش با اعلام خبر بالا گفته بود که حدود ۸۵ درصد از دکل های ناوگان ایران نیاز به نگهداری و تعمیر دارند.
شرکت‌های حفاری ایرانی نیز اخراج‌های گسترده‌ای را آغاز کرده‌اند. بر اساس گزارش فصلی شرکت ملی حفاری ایران، تعداد کارکنان این شرکت از ۹۳۰۰ نفر در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۲۸۰۰ نفر در سال ۲۰۱۹ میلادی کاهش یافته است.
این یک افول بزرگ پس از اوج گیری صنعت حفاری به دنبال توافق دولت ایران با دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق است که به تحریم‌های نفتی و مالی تهران در سال ۲۰۱۶ میلادی پایان داد. تعداد دکل‌های حفاری از ۱۳۰ دکل با رشدی چشمگیر پس از توافق به ۱۵۷ دکل افزایش یافت.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ میلادی تحریم‌ها را مجدداً اعمال کرد تا ایران را مجبور کند محدودیت‌های سخت‌تر در مورد فعالیت هسته‌ای خود را بپذیرد، برنامه موشک‌های بالستیک خود را محدود کند و به حمایت از نیروهای نیابتی در خاورمیانه پایان دهد. سیاستی که صنعت حفاری ایران را به چالشی بزرگ در میان مدت و بلندمدت روبرو کرده است./میز نفت

حاشیه بعدی هم به ماجرای معمای ایران در تامین گاز اروپا می‌پردازد؛با توقف سوآپ گاز میان ترکمنستان و آذربایجان از طریق ایران، می توان رد پای اروپا برای پایان دادن به نقش کوچک ایران در تامین گاز اروپا پی برد.

جمهوری آذربایجان دو خط لوله گاز به سمت ترکیه دارد که از گرجستان عبور می کند؛ برای خط لوله اول با نام خط لوله باکو - تفلیس -  ارزروم، ظرفیت انتقال ۲۰ الی ۳۰ میلیارد متر مکعب در سال ذکر شده است.
احتمال زیاد ظرفیت آن ۲۵ میلیارد متر مکعب در سال است. این خط لوله در شهر ارزروم در شرق ترکیه به خط لوله گاز ترکیه وصل می شود.
 خط لوله دوم با نام تاناپ مستقل از خطوط لوله گاز ترکیه است و پس از ورود به ترکیه، از شرق به مرزهای غربی ترکیه امتداد دارد. ظرفیت انتقال سالانه این خط لوله فعلا ۱۶ میلیارد متر مکعب در سال است اما قرار است با تقویت آن دو برابر شده و به ۳۲ میلیارد مترمکعب در سال برسد.
 در سال های آتی روی هم رفته ظرفیت انتقال گاز جمهوری آذربایجان به ترکیه به ۵۷ میلیارد متر مکعب در سال خواهد رسید؛ در حال حاضر جمهوری آذربایجان به ترکیه و اروپا ۲۰ میلیارد مترمکعب گاز صادر می کند که این مقدار در سال های آینده با افزایش تولید گاز جمهوری آذربایجان افزایش خواهد یافت و به حدود ۲۷ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
 در این بین یک خلا ۳۰ میلیارد مترمکعبی وجود دارد که این خلا با گاز ترکمنستان پر خواهد شد، بدین صورت که از بستر دریای کاسپین بین ترکمنستان و جمهوری آذربایجان خط لوله ای ساخته خواهد شد و ترکمنستان گاز را به جمهوری آذربایجان  می دهد و این کشور این گاز را به همراه گاز خودش روانه ترکیه و اروپا خواهد کرد.
زمانی که این اتفاق بیفتد این سوآپ کاملا از دور خارج خواهد شد؛ در حال حاضر مازاد گاز سوآپی ترکمنستان به نخجوان از طریق خط لوله ای که به تازگی بین نخجوان و ترکیه توسط ترکیه ساخته شده به ترکیه می رود.
اما در سال های آتی ممکن است جریان خط لوله برعکس شده و این خط لوله گاز را از ترکیه به نخجوان منتقل کند و عملا سوآپ گاز از جمهوری آذربایجان به نخجوان که از طریق ایران انجام می شد هم از دور خارج شود.
 به احتمال زیاد عمر این سوآپ ها محدود خواهد بود گاز ترکمنستان دیر یا زود راهی اروپا خواهد شد؛ ترکمن ها قصد داشتند این گاز از ایران به ترکیه و اروپا منتقل شود ولی هم ایران و هم اروپا مخالف این ایده بودند.

حاشیه آخر این هفته هم به سرنوشت قیمت بنزین در سال ۱۴۰۳ می‌پردازد؛ غلامرضا تاجگردون در گفتگو با زیرنویس در جواب این پرسش که احتمال افزایش قیمت حامل‌های انرژی را چقدر می‌دانید؟ گفت: بعید می‌دانم در سال جاری قیمت بنزین دستخوش افزایش شود.
وی در توضیح این مطلب افزود: اصولا در سال پایانی فعالیت دولت و سال اول فعالیت مجلس این دست تصمیمات گرفته نمی‌شود از این رو معتقدم بنزین در سال جاری گران می‌شود. یعنی از منظر اقتصاد سیاسی چنین تصمیمی گرفته نخواهد شد.
او در جواب این پرسش که آیا ناترازی بالای بنزین این اجبار را پیش روی دولت قرار نمی‌دهد، گفت: فکر می‌کنم در سال آینده نیز دولت با مانور بر مساله کاهش مصرف و استفاده از ابزار غیرقیمتی پیش برود تا بتواند وارد سال انتخابات شود، من از این منظر، یعنی اقتصاد سیاسی از یک سو و وضعیت اقتصادی کشور از سوی دیگر، شرایط را مهیای افزایش قیمت بنزین یا حتی سه نرخی شدن آن نمی‌دانم.

لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتی‌ها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری می‌باشد.