نفتی ها /یکی ار پر سروصداترین خبرهای این‌روزهای بازار انرژی حجم بالای مصرف بنزین در کشور در روزهای اخیر بود،در روزهایی که گذشت مصرف بنزین به رکورد بی‌سابقه‌ای رسیده و میزان مصرف بنزین از تولید فراتر رفته است. حال این سوال مطرح است که کمبود بنزین از کجا تامین می‌شود؟
از ابتدای سال بارها مسئولین از رشد شتابناک مصرف بنزین در کشور خبر داده بودند اما عجیب‌ترین آمار را دیروز علی‌اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی داد؛ آماری که همگی از رکوردشکنی مصرف بنزین و عبور قطعی آن از میزان تولید خبر می‌داد و این سوال را مطرح می‌کرد که حالا مازاد مصرف بنزین از کجا تامین می‌شود؟ سه سناریو در این خصوص مطرح است.
به گفته نژاد علی از ابتدای دی‌ماه به‌طور میانگین روزانه حدود ۱۱۱ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شده که برای فصول سرد سال عددی بی‌سابقه است و نسبت به دوره مشابه پارسال حدود ۱۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. وی تأکید کرد: مصرف بنزین کشور تنها در بعضی از روزهای پر تردد در فصل تابستان به این اعداد می‌رسید، اما ثبت این ارقام در زمستان که تردد خودروها و سفرهای بین‌شهری به نحوی قابل‌ملاحظه کاهش می‌یابد، بی‌سابقه بوده و امسال تنها سالی است که برخلاف روند سال‌های گذشته، مصرف در زمستان کاهش نیافته است.
اما رشد مصرف بنزین تنها به دی ماه مختص نبوده و اظهارات نژاد علی نشان از رکوردشکنی رشد مصرف بنزین در ۱۴۰۱ دارد. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی میانگین مصرف بنزین کشور از ابتدای امسال تا پنجم دی‌ماه ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه پارسال را حدود ۲۱ درصد اعلام کرده است. این رشد مصرف از سال ۱۳۶۲ بی‌سابقه بوده است و نشان می‌دهد که رشد مصرف بنزین در سال ۱۴۰۱ در بیشترین سطح طی حدود ۴۰ سال اخیر قرار داشته است.
از سویی دیگر آمار دقیقی از میزان تولید بنزین کشور در دست نیست. پیش از این اعلام می‌شد که میزان تولید بنزین در یک سال گذشته افت کرده است اما اخیرا برخی از دولتی‌ها گفته‌اند با برخی تغییرات و تعمیرات در پالایشگاه‌ها میزان تولید افزایش یافته. با این حال بیشترین رقمی که برای تولید بنزین عنوان شده حدود ۱۰۳ میلیون لیتر در روز بوده که البته بعید است این رقم متوسط تولید روزانه بنزین از ابتدای سال باشد.
با این حال می‌توان گفت مصرف روزانه ۱۱۱ میلیون لیتر بنزین به این معنا است که در دی ماه روزانه حداقل ۸ میلیون لیتر میزان مصرف بیشتر از تولید بوده و از ابتدای سال هم حداقل روزانه حدود ۴ میلیون لیتر کمبود بنزین در کشور وجود داشته است. این ارقام به این معناست که در ۹ ماه ابتدای سال حداقل یک میلیارد لیتر کمبود بنزین در کشور وجود داشته است.
حال سوال این است که این بنزین از کجا تامین شده است؟
ذخایر بنزین: اولین منبع برای جبران کسری بنزین استفاده از ذخایر این سوخت است، با این حال معلوم نیست حجم این ذخایر چقدر است و تا کجا پاسخگوی کمبود بنزین در کشور است. عماد رفیعی، کارشناس وزارت نفت در ماه‌های اخیر در پاسخ به این سوال ایسنا که در حال حاضر حجم مخازن استراتژیک چقدر است؟ گفته بود: «اگر اجازه بدهید از پاسخ این سوال به دلیل محرمانه بودن گذر کنیم.»
با این حال او در این گفت‌وگو ابراز امیدواری کرده بود که میزان مصرف در نیمه دوم سال افت چشم‌گیری داشته باشد و نه تنها برداشت از ذخایر استراتژیک بنزین متوقف شود بلکه کشور بنزین اضافی برای پر کردن مجدد این ذخایر در دست داشته باشد. اما حالا که رشد مصرف در نیمه دوم سال هم ادامه داشته این احتمال مطرح است که حالا ذخایر توان چندانی برای پر کردن فاصله تولید و مصرف بنزین نداشته باشد.
واردات بنزین: دومین منبع واردات است. واردات بنزین از اواخر سال ۹۷ متوقف شده است. حالا هم با وجود اینکه آمار نشان از کمبود بنزین در کشور دارند مسئولین در وزارت نفت بارها اعلام کرده‌اند که هنوز ایران واردکننده بنزین نشده است. با این حال مهرماه گذشته رئیس سازمان ملی استاندارد در گفت‌وگویی با خبرنگاران در خصوص کیفیت بنزین توزیعی در کشور اظهاراتی را بیان کرد که احتمال واردات چراغ خاموش بنزین مطرح شد. مهدی اسلام پناه با تاکید بر اینکه طبق قانون هوای پاک وزارت نفت مکلف به رعایت استانداردهای اجباری است، گفته بود: «اخیرا محموله‌های بنزین وارداتی را به طور کامل کنترل کردیم و در مواردی که ایرادات محرز شد، اجازه ورود ندادیم.»
با توجه به اینکه ایران در شرایط تحریمی به سر می‌برد بعید نیست که اگر محموله‌های بنزینی هم از کشورهایی چون عراق و امارات وارد کشور می‌شوند از سوی مسئولین پنهان شود. چراکه در صورت محرز شدن این موضوع ممکن است واردات این سوخت به در بسته تحریم‌ها بخورد. یکی دیگر از معضلات واردات بنزین هزینه سنگین آن است.
در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین در فوب خلیج فارس با دلار نیمایی حدود ۱۶ هزار تومان است. این یعنی در صورتی که دولت قصد داشت کمبود بنزین داخلی را با واردات تامین کند باید تا کنون ۱۶ هزار میلیارد تومان برای آن هزینه می‌کرد.
بنزین پتروشیمی‌ها: سومین منبع اما تامین بنزین از منابع غیرمتعارف است. مثلا استفاده از ریفورمیت تولیدی پتروشیمی‌ها و ترکیب آن با بنزین تولیدی در پالایشگاه‌ها. همان کاری که دولت دهم در فاصله سال‌های ۸۸ تا ۹۳ انجام داد و شبه آلودگی آن بسیار جنجال آفرین شد. ریفورمیت یکی محصولات تولیدی پتروشیمی‌ها با ترکیبی شبیه به بنزین و آلودگی بیشتر است که به عنوان مواد اولیه صنایع پایین دستی پتروشیمی‌ها استفاده می‌شود. این ماده که به عنوان بنزین پتروشیمی‌ها معروف شده بود سال‌ها پیش در کشور به طور گسترده توزیع شده و جنجال‌های زیادی به همراه داشت.
حالا هم اظهارات مسئولان وزارت نفت بازگشت ریفورمیت تولیدی پتروشیمی‌ها به چرخه توزیع بنزین کشور را تایید می‌کند. به طور مثال هفته گذشته خبرگزاری مهر از زبان یک منبع آگاه دریافت ریفورمیت از پتروشیمی‌ها را تایید کرد. این خبرگزاری از قول یک منبع آگاه نوشت: آنچه از پتروشیمی‌ها دریافت شده بنزین نبوده و ریفورمیت است و دریافت بنزین از پتروشیمی‌ها صحت ندارد. کیفیت ریفورمیت تولیدی پتروشیمی‌ها به نسبت پالایشگاه‌ها بسیار بالاتر است.
جلیل سالاری که حالا معاون وزیر نفت در شرکت ملی پالایش و پخش است و در دولت دهم در قامت مدیرعامل شرکت ملی پخش خود متولی پخش ریفورمیت یا همان بنزین پتروشیمی‌ها بوده و بارها از این اقدام دفاع کرده نیز اخیرا تلویحا تحویل ریفورمیت پتروشیمی‌ها به پالایشگاه‌ها را تایید کرده است. سالاری گفته است: «دریافت «ریفورمیت» از پتروشیمی‌ها توسط پالایشگاه‌ها به معنای تولید بنزین پتروشیمی نیست؛ برنامه‌ای برای تولید بنزین پتروشیمی نداریم.»
البته که برخی امار هم گمانه استفاده از ریفورمیت به عنوان بنزین را تایید می‌کند. پتروشیمی بوعلی یکی از واحدهای اصلی تولید ریفورمیت و استفاده از آن به عنوان بنزین در فاصله سال‌های ۸۸ تا ۹۳ بود. حالا آمار منتشر شده از سوی این پتروشیمی در کدال نشان می‌دهد که فروش صادراتی ریفورمیت بوعلی طی ماه‌های اخیر تقریبا متوقف شده و در مقابل فروش داخلی آن رشد چشم‌گیری داشته است. این واحد در فاصله تیر تا آذر یعنی ظرف ۶ ماه ۳۲۳ هزار تن (معادل ۲ تا ۳ میلیون لیتر در روز) ریفورمیت در داخل به فروش رسانده که رشد چشم‌گیری نسبت به ماه‌های پیش از آن داشته است./ فردای اقتصاد
حاشیه دوم این هفته هم به انتقاد تند نماینده مجلس از دولت درمورد نایاب شدن سوخت در سیستان و بلوچستان اختصاص دارد. سیستان و بلوچستانی‌ها این روزها با دو چالش‌عجیب ایجاد صف‌های چندکیلومتری دریافت نان و بنزین مواجه شده‌اند. معین‌الدین سعیدی نماینده چابهار گفت: ما شاهد یک چالش خیلی‌عجیب در حوزه دریافت‌سوخت هستیم؛ گاهی صف‌های چندکیلومتری برای دریافت بنزین تشکیل می‌شود. از وزیر نفت هم سوال کردیم که آیا شایسته کشوری مثل ایران هست که دارای بالاترین منابع زیر زمینی است که اینگونه در سیستان و بلوچستان صف‌های کیلومتری برای دریافت بنزین ایجاد شود.
نایب‌رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس با بیان این مطلب، علت بروز صف‌های چند کیلومتری دریافت سوخت در پمپ‌بنزین‌ها را سوءتدبیر عنوان کرد و گفت: آقایان به ما می‌گویند آنجا قاچاق اتفاق می‌افتد. درحالی‌که به‌گفته خودشان ۸۵ درصد از سوخت‌قاچاق‌ما از بیرون‌استان می‌آید؛ آقایان در وزارت‌نفت و آقایانی که باید در این‌حوزه فعال باشند به جای اعمال‌فشار بر کارتل‌هایی که با استفاده از رانت‌های‌خاص، قاچاق سازمان‌یافته سوخت را انجام می‌دهند؛ آمده‌اند و مردم ما را دچار چالش کرده‌اند. متاسفانه مردم‌ما را در حوزه‌سوخت به خاطر برچسب قاچاقی که زده می‌شود؛ دچار چالش کرده‌اند. من افتخار داشتم در آن جلسه‌ای که مقام‌معظم‌رهبری عنوان کردند که «قاچاق مثل خنجری است که اقتصادکشور ما را نشانه‌رفته اما مراد من از قاچاق، آن کوله‌بر بلوچ نیست که برای ارتزاق خود این کار را انجام می‌دهد.» کاش دوستان به اندازه سرسوزنی فرمایشات حضرت‌آقا را سرلوحه‌کار قرارمی‌دادند که چنین تدبیری را نداشتند. مردم گاهی در صف‌های ۵ کیلومتری برای دریافت سوخت تا ۴ ساعت در صف می‌مانند.
وی افزود: آقای رئیسی از طلابودن پشیمان گشته‌ایم؛ مرحمت فرموده ما را مس کنید. در سیستان و بلوچستان قوت غالب مردم نان هست. می‌گویند قاچاق‌آرد هم اتفاق می‌افتد. نتیجه کم‌کردن سهیمه‌های‌آرد در استان ما این‌شده که مشابه صف‌هایی که برای سوخت داریم در نانوایی‌ها هم داریم و چون این قوت غالب مردم ما است. هیچ وقت کوتاه نمی‌آییم. ما دیگر آن نگاه ویژه به سیستان و بلوچستان را نمی‌خواهیم. دوستان همان نان‌ما را محبت کنند؛ رهین منت‌عزیزان خواهیم بود. خواهش می‌کنیم دیگر از نگاه ویژه به استان سیستان و بلوچستان و سواحل مکران حرف نزنند که نسبت به کلمه نگاه ویژه، آلرژی پیدا کرده‌ام. تمنای بنده این‌است که مشکل‌نان و سوخت‌مردم را حل کنید.
سعیدی تصریح کرد: تمنادارم عزیزان ۷ صفحه از برنامه اقتصادی ۷ هزار صفحه‌ای دولت را به مجلس ارجاع دهند؛ البته اگرنمایندگان را محرم می‌دانند.
حاشیه سوم این هفته هم به زمستان امسال و دوئل سخت اوجی با معاونانش اختصاص دارد! می‌گویند:اوجی اگر بتواند زمستان را به بهار برساند، روزهای سختی را برای معاونان خود رقم می‌زند؛ با کنار رفتن معاونان کلیدی رئیسی دیگر هیچ «آقا بالاسری» برای وی وجود ندارد که اگر بخواهد خجسته مهر، شاه میرزایی یا سالاری را برکنار کند، صدای مخالفت بلند شود.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد در دوره کنونی وزارت نفت، ادعای برخی معاونان جواد اوجی است؛ ادعایی که می‌گوید اوجی در حد «وزارت» نیست و جامه‌اش، برای او گشاد است. این‌یک ذهنیت غالب در وزارت نفت است و کمتر کسی است که نداند انتخاب اوجی برای چینش معاونان خود، انتخابش نبوده است.
اوجی در یک تعارف سیاسی – نفتی قرار گرفت و مجبور شد به همه‌کسانی که در دوران زنگنه، گوشه‌نشین شده بودند سمت دهد؛ سمت‌هایی که از کمیته نفت ستاد انتخاباتی رئیسی برآمد و او نیز چاره‌ای جز اطاعت نداشت. ماجرا از آن قرار است که وقتی کمیته نفت تشکیل شد، همه اپوزسیون روحانی و زنگنه در آن حاضری زدند، همه هم می‌دانستند که رئیسی قطعاً رئیس‌جمهور است، پس از هر ابزاری برای بالا بردن خود در این کمیته بهره بردند.
از شیوا و شاه میرزایی گرفته تا سالاری و اوجی، تلاش خود را به کار گرفتند تا خود یا گزینه خود را برای وزارت نفت مطرح کنند. درحالی‌که قرار بود عبدالحسین بیات به وزارت برسد، ولی قرعه به نام اوجی افتاد که سبب بروز نارضایتی‌های در بدنه کمیته نفت شد.
اما هیئت انتخاب وزرا، تصمیم خود را گرفته بود و روی اوجی پافشاری کرد؛ البته برای ساکت کردن این افراد، به آنها قول داده شد به معاونت وزیر منتصب می‌شوند که همین نیز شد؛ خجسته مهر به نفت رقت، چگنی به گاز، سالاری به پالایش و پخش، بیات به صندوق بازنشستگی، شاه میرزایی به پتروشیمی و اسدزاده به معاونت بین‌الملل.
اوجی در میان کسانی گرفتار شده بود که اغلب ادعای وزارت داشته و دارند و حتی این روزها، لابی‌های خود را تشدید کرده‌اند؛ آنها می‌دانند شکست وزیر نفت در مدیریت زمستان سخت امسال، می‌تواند زیر پایش را خالی کند، پس طبیعی است مثل سال گذشته، با او همکاری کنند.
اوجی اما فهمیده است؛ به‌خوبی نیز فهمیده است و زمزمه‌های برکناری میرکاظمی از سازمان برنامه‌وبودجه، او را خوشخال کرده اما برای ماندگاری در هیئت دولت، باید زمستان سخت را پشت سر بگذارد؛ رقبای او هم، این را می‌دانند و دوست دارند او در این زمستان، زمین‌گیر شود تا درنهایت میخ آخر را بکوبند./میز نفت
حاشیه بعدی هم به مشکل نبود بنزین سوپر می‌پردازد.
درحالی‌که مدیرعامل شرکت ملی پخش از عرضه بنزین سوپر در کلان‌شهرها گفته، قاسم کامران فر دبیر انجمن صنفی جایگاه‌داران سوخت خراسان رضوی عنوان کرد: در حال حاضر ۲ ماه است که بنزین سوپر در جایگاه‌های مشهد توزیع نشده است.| گفتنی است، به دلیل تأخیر در اورهال پالایشگاه‌های کشور، اخلال بزرگی در تأمین بنزین و گازوییل کشور به وجود آمده است.
این روزها مساله افت کیفیت و کاهش ظرفیت تولید بنزین بیشتر از هر زمانی سر زبان ها افتاده است. مسئولین پخش و پالایش هر گونه افت کیفیت و کاهش تولید را رد می کنند. اما واقعیت های موجود در جامعه این گفته ها را خیلی تایید نمی کند. بسیاری معتقدند که بنزین تولید شده در پالایشگاه های کشورها عدد اکتانی زیر ۹۰ داشته و فاقد استانداردهای زیست محیطی هستند. رجبی مدیرعامل پالایشگاه امام خمینی شازند اما می گوید: تمام ۱۶ میلیون لیتر بنزینی که در این پالایشگاه تولید می شود، مطابق با استاندارد یورو ۴ است.
او همچنین در پاسخ به این سوال که چه میزان از تولیدات مطابق با استاندارد یورو ۵ است، افزود: امکان تولید بنزین یورو ۵ را داریم اما فعلا به دلیل سیاست گذاری های صورت گرفته در دستور کار نیست!
لازم به ذکر است درج اخبار حواشی هفتگی حوزه نفت و انرژی در این بخش به منزله تایید آنها نیست و سایت تحلیلی خبری نفتی‌ها صرفا گردآورنده اخبار در این بخش خبری می‌باشد.