نفتی ها /در حالی جهان به دلیل گسترش خرده فروشی محصولات پتروشیمی به ساخت پتروپالایشگاه ها گرایش یافته که شرایط خواسته یا ناخواسته ایران به جهت تحریم‌های موجود این راه را به سادگی بازکرده است. به زبانی ساده تر، در شرایطی که کشورهای دیگر به دنبال سرمایه گذار و ساخت پتروپالایشگاه ها هستند ایران با فروش نفت خود به روپیه و یوآن و ذخیره شدن این منابع در بانک‌های خارجی به راحتی می‌تواند ازاین امر در جهت احداث پتروپالایشگاه ها در کشور بهره ببرد. اگرچه در حال حاضر خبر احداث یک پتروپالایشگاه در جاسک می‌رسد اما به نظر می‌رسد افزایش این مجتمع های پالایشی میتوان منجر به ایجاد ارزش افزوده بیشتر و رونق اقتصادی کشور گردد.
براساس این گزارش، ایران درحال حاضر منابع حاصل از صادرات نفت خام به کشورهایی چون هند، چین را به صورت روپیه و یوان دریافت می کند. انباشت منابع روپیه ای و یوآنی ایران در بانک های هندی و چینی، به افزایش واردات کالا از این دو کشور و همچنین سرمایه گذاری های اجباری ایران در این کشورها منجر شده است. در چنین شرایطی افزایش ظرفیت پالایشی در داخل کشور از طریق توسعه پتروپالایشگاه ها، بهترین راه برای بهره مندی ایران از منابع نفتی است که به کاهش خام فروشی نیز منجر می شود و در مقایسه با ساخت پالایشگاه در کشورهای مقصد، از مزیت های بیشتری برخوردار است.
به عنوان مثال در حال حاضر پالایشگاه های هندی، پول نفت ایران را به روپیه هند و در حساب های ایران در بانک UCO این کشور واریز می نمایند.
اما در شرایط فعلی ایران می تواند به جای صادرات نفت خام به دیگر کشورها و ساخت پالایشگاه با منابع عظیم آن، در داخل به ساخت مجتمع های پتروپالایشگاهی اهتمام وزرد و صادرات محصولات با ارزش افزوده را جایگزین صادرات نفت خام نماید.
این اقدام در مقایسه با صادرات نفت خام و ساخت پالایشگاه در هند، ایران را از مزیت هایی چون ایجاد ارزش افزوده و اشتغال در داخل کشور؛ فروش ریالی نفت به پالایشگاه های داخلی و بهره مندی آنی از منابع حاصل از فروش نفت خام توسط دولت؛ بی اثر شدن تحریم های مالی آمریکا در فروش نفت ایران؛ عدم واردات محصولات مشابه داخلی به بهانه وجود منابع عظیم روپیه ای در هند و جایگزین شدن صادرات نفت خام با صادرات محصولات با ارزش افزوده و کاهش وابستگی به صادرات نفت خام بهره مند می‌سازد.
درحالی کارشناسان این اقدام را بهترین روش اقتصادی شرایط فعلی ایران می‌دانند که بسیاری از کشورها قبل از ایران برای احداث این پتروپالایشگاه ها پیش قدم شده اند.
توجه ویژه کره ای‌ها به پتروپالایشگاه‌ها
به عنوان مثال، کره جنوبی طی سال های اخیر، گسترش مجتمع های پالایش و پتروشیمی در کنار یکدیگر و به عبارتی ساخت پتروپالایشگاه را به طور ویژه مورد توجه قرار داده است. در همین راستا قرار است با همکاری شرکت توتال فرانسه، مجتمع پتروپالایشگاهی Daesan با سرمایه گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری ارتقاء یابد و به یک قطب تولید پلی پروپیلن در آسیا تبدیل شود.
در مرحله قبلی سرمایه گذاری این پروژه که تا اواسط سال ۲۰۱۹ به پایان می رسد، برنامه ریزی شده بود ظرفیت تولید اتیلن و پلی اتیلن این مجمع به ترتیب به ۱.۴ و ۱.۱ میلیون تن در سال افزایش یابد. در مرحله پیشین بیش از ۷۵۰ میلیون دلار صرف توسعه ظرفیت های پالایشی این مجتمع شده بود.
این سرمایه گذاری ها باهدف تولید رقابتی تر پروپان انجام می گیرد که به دلیل انقلاب گاز شیل در آمریکا کاربرد فراوان تری پیدا کرده است.
با این سرمایه گذاری جدید، Daesan در موقعیتی قرار خواهد گرفت که بهره وری را در زنجیره ارزش پروپیلن-پلی پروپیلن به دست آورد؛ همانطور که پیش از این در زنجیره ارزش اتیلن-پلی اتیلن جایگاه ارزشمندی پیدا کرده است.
امارات رویض را هدف گرفت
از سویی دیگر، در سال‌های اخیر امارات نیز مانند بسیاری از کشورها، افزایش ظرفیت پالایشگاهی و تقویت صنایع پایین‌دستی و پتروشیمی را هدف‌گیری کرده است به‌طوری‌که بتواند در این حوزه نقش اساسی بازی کند.
این کشور عربی در کنار دیگر برنامه‌ریزی‌های اقتصادی در چشم‌انداز ۲۰۳۰ افزایش ظرفیت پالایشگاهی را مدنظر قرار داده است؛ که امضای انجام پروژه مشترک با کشور همسایه‌اش عمان برای ساخت پالایشگاه و همچنین قرارداد ساخت پالایشگاه در دبی با همکاری چینی‌ها نمونه‌ای از آن‌هاست.
براساس این گزارش، پالایشگاه رویض امارات در منطقه رویض قرارگرفته و ظرفیت آن روزانه ۸۱۷ هزار بشکه است. این پالایشگاه در سال ۱۹۸۲ و با ظرفیت ۱۲۰ هزار بشکه در روز آغاز به کارکرده است. از همان ابتدا هدف بر ایجاد منطقه صنعتی رویض حول این پالایشگاه بوده و مجموعه بزرگ رویض متعلق به شرکت ملی نفت دوبی است.
در سال ۱۹۸۵ واحد هیدروکراکینگ با ظرفیت ۲۷ هزار بشکه در روز راه‌اندازی شد. بعد از افزایش ظرفیت‌های برنامه‌ریزی‌شده، در سال ۲۰۱۵ نیز طی قراردادی ظرفیت از ۴۰۰ هزار بشکه به ۸۱۷ هزار بشکه در روز رسید و محصولات پتروشیمی به سبد محصولات تولیدی این مجموعه افزوده شد. در حال حاضر این مجموعه ازنظر خوراک ورودی به‌عنوان چهارمین مجموعه نفتی در دنیا شناخته می‌شود محصولات پالایشی این مجموعه LPG، بنزین، نفتا، سوخت جت، کروسین و گازوئیل است. حجم پروپیلن تولیدی برابر۱.۱ میلیون تن در سال است که به عنوان خوراک در مجموعه بروج در نزدیکی رویض استفاده می‌شود. پارازایلن و بنزن نیز به میزان ۱.۴ و ۰.۵ میلیون تن در سال توسط این پتروپالایشگاه تولید می‌شود. برای افزایش ظرفیت نهایی این مجموعه، ۱۰ میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته شده است.
مهاراجه‌ها فعال تر از دیگران
در همین راستا هند نیز از سالها پیش با ساخت پتروپالایشگاه کوچی، زمینه‌ی تولید محصولات متنوع پالایشی را فراهم کرده است و در حال حاضر نیز با کمک روسیه در نظر دارد تا یک واحد پتروپالایشگاهی دیگر نیز احداث کند.
این پتروپالایشگاه در شهر کوچی در استان کِرالای هند قرار دارد. در ابتدا به‌صورت پالایشگاه بوده و در سال ۱۹۴۷ توسط شرکت آمریکایی فیلیپس ساخته‌شده است. ظرفیت اولیه پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه در روز بوده که در طول این سالها چندین برابرشدو به ۳۵۰ هزار بشکه رسید.
این پالایشگاه در سال ۱۹۸۹ با اضافه شدن بخش پتروشیمیایی به تولید ۸۷۲۰۰ تن بنزن و ۱۲۰۰۰ تن تولوئن در سال رسید. در سال ۲۰۰۳ واحد ذخیره سازی LPG به ظرفیت ۱۰۰۰ بشکه در روز تأسیس گشت؛ و همچنین واحد احیای قیر با ظرفیت ۹۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۰۸ راه‌اندازی شد.
همچنین اخیرا مقامات هندی به تازگی از برنامه توسعه واحد پالایشگاهی «نایارا انرژی» و ایجاد و ادغام یک واحد پتروشیمی در کنار آن به ارزش ۸۵۰ میلیون دلار، با مشارکت شرکت روس نفت خبر داده اند. این واحد پتروپالایشگاهی در فاز اول قرار است سالانه ۴۵۰ هزار تن پلی پروپیلن تولید کند.
مدیر این پروژه با اشاره به امضای دو یادداشت تفاهم توسط نایارا انرژی با دولت گجرات هند گفت: سرمایه گذاری برنامه ریزی شده اساسا تنوع در تجارت پتروشیمی است که کار ساخت و تکمیل این واحد تا پایان سال ۲۰۲۲ به پایان می رسد.
وی ادامه داد: طبق شرایط تفاهم نامه، نایارا انرژی متعهد به سرمایه گذاری ۸۵۰ میلیون دلاری در مرحله اول برنامه توسعه این پروژه است که ایجاد واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی جدید در کنار هم را محقق خواهد کرد. این سرمایه گذاری به طور قابل توجهی به توسعه منطقه دوبومی دامکا، به عنوان یک مرکز پتروشیمی در هند کمک خواهد کرد.
اختصاصی