نفتی ها /در حالی شرکت گاز قراردادی با شرکت کریت عمران آریانا به عنوان مشاور ساخت پروژه آسمانخراش منعقد کرده که گواهینامه این شرکت ۳ سال است که منقضی شده است. در نتیجه احتمال بروز فساد در پرونده آسمانخراش شرکت گاز قوت گرفته است.
طبق طرح شرکت ملی گاز قرار است مجتمع ۴۰ طبقه‌ای عظیمی با عنوان «مجتمع اداری متمرکز شرکت ملی گاز ایران» در زمینی به مساحت ۵۷۸۴۰ متر مربع در غرب بزرگراه شهید صیاد شیرازی، شمال خیابان بطحانی (مغان) ساخته شود که برآوردها از هزینه احداث آن در حداقلی‌ترین محاسبات نیز بالای ۱۰ هزار میلیارد تومان است.
در این بین پس از انتشار دو گزارش با عنوان «منطق احداث آسمانخراش ۱۰ هزار میلیارد تومانی شرکت ملی گاز چیست؟» و «جزئیات جدید از آسمانخراش شرکت گاز/ از روند غیرشفاف انتخاب پیمانکار تا هزینه کلان طراحی ساختمان» در خبرگزاری فارس، ظاهرا سیاست فعلی این شرکت و مجموعه وزارت نفت همچنان عدم شفاف‌سازی و بسنده کردن به کلی‌گویی تعریف شده است.
* هزینه ۱۰ هزار میلیراد تومانی احداث آسمانخراش شرکت گاز
در این راستا شرکت ملی گاز در توضیحاتی کوتاه صرفا اعداد و ارقام ذکر شده درباره هزینه ساخت و خرید این مجتمع عظیم را تکذیب کرده است و هیچ اشاره‌ای نکرده که دقیقا کدامیک از اعداد ذکر شده در محاسبه انجام شده درباره هزینه احداث این آسمانخراش ۴۰ طبقه‌ای اشتباه بوده است.
در این محاسبه برآوردهای اولیه از قیمت زمین در محل احداث آسمانخراش شرکت گاز (واقع در غرب بزرگراه شهید صیاد شیرازی، شمال خیابان بطحانی)، حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان به ازای هر متر مربع در نظر گرفته شده است و هزینه ساخت هر طبقه نیز ۳ الی ۵ میلیون تومان به ازای هر متر مربع بر هزینه‌های موجود می‌افزاید. در نتیجه یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد که میزان هزینه لازم برای احداث این مجتمع ۴۰ طبقه‌ای، رقمی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود.
یعنی برای محاسبه دقیق‌تر لازم است ۵۷۸۴۰ متر مربع زمین این مجتمع را ضرب در قیمت متری ۴۵ میلیون تومان کنید تا هزینه خرید زمین به دست آید. از طرفی برای محاسبه هزینه ساخت باید کلیه متراژ زیربنا را با توجه به تعداد طبقات به ازای ۳ الی ۵ میلیون تومان هزینه ساخت هر متر مربع، در این عدد ضرب کرد تا رقم هزینه ساخت این مجتمع به دست آید. حال با جمع هزینه خرید زمین و هزینه ساخت هزینه نهایی به دست آید که حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان است.
نکته جالب توجه اینکه بعد از انتشار این گزارش بسیاری از مخاطبان فارس در ارتباط با این خبرگزاری اعلام کردند که اعداد در نظر گرفته شده برای تعیین قیمت مجتمع بسیار حداقلی در نظر گرفته شده است و در صورت انجام محاسبات با ارقام واقعی، هزینه ساخت این آسمانخراش بسیار بیشتر از عدد ۱۰ هزار میلیارد تومان خواهد شد.
*احداث مجتمع ۴۰ طبقه‌ای شرکت گاز حتی در شرایطی غیر از جنگ اقتصادی منطقی است؟
همچنین بیژن زنگنه وزیر نفت نیز در واکنش به اخبار منتشر شده درباره آسمانخراش شرکت گاز اعلام کرده است که در حال حاضر ساخت این پروژه متوقف شده است؛ زیرا شرکت ملی گاز در شرایط فعلی پولی برای احداث این مجتمع ندارد.
در این باره این نکته حائز اهمیت است که ایراد اساسی به طرح احداث این مجتمع صرفا به کمبود بودجه دولت در شرایط فعلی محدود نمی‌شود و حتی اگر مشکل کسری بودجه نیز گریبان‌گیر دولت نبود، باز هم به نظر نمی‌رسد با این تعداد از ساختمان‌های خالی وزارت نفت احداث این آسمانخراش ۱۰ هزار میلیارد تومانی توجیه منطقی داشته باشد.
در حال حاضر شرکت گاز با توجه به سیاست برون‌سپاری و خصوصی‌سازی شرکت‌های وابسته نظیر انتقال گاز، گاز استانی و پالایشگاه‌های گاز، تعداد و گستره پروژه‌هایش به شدت کاهش یافته است؛ در نتیجه با کاهش پرسنل این شرکت نه تنها نیازی به احداث مجتمع‌های جدید نیست بلکه ساختمان‌های فعلی نیز برای این شرکت کفایت می‌کند و دارای مازاد ظرفیت است.
همچنین علیرغم این شرایط، باز هم اگر شرکت گاز به فضای بیشتری برای کار کردن نیاز دارد میتواند از ساختمان‌های خالی از سکنه وزارت نفت استفاده کند. در نتیجه حتی اگر دولت با کسری بودجه مواجه نبود و شرکت ملی گاز نیز بودجه کافی برای احداث این آسمانخراش را داشت؛ باز هم منطق احداث این مجتمع ۱۰ هزار میلیارد تومانی مشخص نبود.
*فعالیت پروژه شرکت گاز از سال ۹۶ تا کنون به روایت تصاویر ماهواره‌ای
نکته جالب درباره پروژه آسمانخراش شرکت ملی گاز این است که در حال حاضر این پروژه متوقف نیست و مراحل ساخت آن توسط این شرکت در حال پیگیری است. چنانکه در مراجعه و بررسی حضوری خبرنگار فارس در منطقه محل اجرای پروژه، افراد ساکن در محل تاکید کردند که عملیات دیوارکشی و جاده‌کشی و تسطیح اراضی در زمین واقع در غرب بزرگراه شهید صیاد شیرازی، شمال خیابان بطحانی (مغان) از سال‌های گذشته شروع شده و هم‌اکنون نیز در حال انجام است.
ساکنین محلی می‌گویند این محل در واقع به صورت یک تپه یا برآمدگی و حاوی فضای سبز قابل توجهی بوده که به طور کامل تسطیح شده و فضای سبز آن نیز از بین رفته است. نکته‌ای که در تصاویر ماهواره‌ای هم قابل مشاهده است.
بررسی تصویر ماهواره‌ای زمین دریافت شده از نرم‌افزار گوگل ارث (google earth) در ابتدای سال‌های ۹۶ تا ۹۹ به خوبی نشان‌دهنده تغییرات محیطی ناشی از تسطیح اراضی و جاده‌کشی در این محدوده است.
در ادامه تصاویر ماهواره‌ای محل قابل مشاهده است.
تصویر 1 – زمین آسمانخراش شرکت گاز در سال 96 (بزرگراه مشاهده شده از سمت چپ تا راست تصویر، بزرگراه شهید صیاد شیرازی است)
تصویر 2 - زمین آسمانخراش شرکت گاز در سال 97
تصویر 3 - زمین آسمانخراش شرکت گاز در سال 98
تصویر ۴ - زمین آسمانخراش شرکت گاز در سال ۹۹
با مقایسه ۴ تصویر بالا می‌توان تغییرات سالیانه پروژه آسمانخراش شرکت گاز را مشاهده کرد. در این مدت ۴ ساله شرکت گاز به صورت موازی با انجام عملیات تسطیح اراضی، پیگیر برگزاری مناقصات معماری و انتخاب مشاور ساخت پروژه و انجام مطالعات عارضه ترافیکی و زیست‌‌محیطی و دریافت مجوزهای لازم بوده است که در ادامه توضیح داده میشود.
* اتمام فرآیند خرید زمین ۲.۶ هزار میلیارد تومانی توسط شرکت ملی گاز
در این راستا پیگیری‌های خبرنگار فارس نشان می‌دهد که ظاهرا زمین این مجتمع توسط شرکت ملی گاز خریداری شده و اکنون این شرکت صاحب زمین شده است. طبق محاسبات قیمت زمین ۵۷۸۴۰ متر مربعی این مجتمع، حدود ۲.۶ هزار میلیارد تومان بوده و این رقم توسط شرکت ملی گاز به طور کامل پرداخت شده است.
ساکنین منطقه در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس معتقد بودند که زمین واقع در غرب بزرگراه شهید صیاد شیرازی، شمال خیابان بطحانی (مغان) متعلق به وزارت دفاع است در حالی که بررسی میدانی و تصاویر گرفته شده (تصویر ۵ و ۶) از محوطه داخل این زمین به خوبی نشان می‌دهد که هم‌اکنون شرکت گاز صاحب این زمین است؛ زیرا تابلوی این شرکت در محوطه زمین نصب شده است.
تصویر 5 – تابلوی شرکت مهندسی و توسعه گاز در محوطه زمین آسمانخراش (بزرگراه شهید صیاد شیرازی در تصویر قابل مشاهده است)
تصویر ۶ - تابلوی شرکت مهندسی و توسعه گاز در محوطه زمین آسمانخراش
همانطور که مشاهده میشود وجود تابلوی شرکت گاز در محوطه زمین، حاکی از خرید این زمین توسط شرکت ملی گاز از وزارت دفاع است. در نتیجه با توجه به قیمت زمین در منطقه و مساحت این قطعه زمین احتمالا رقمی در حدود ۲.۶ هزار میلیارد تومان توسط این شرکت پرداخت شده است.
* مکاتبات شرکت گاز برای گرفتن مجوز کمیسیون ماده ۵ از شهرداری در سال جاری
یکی دیگر از دلایلی که نشان می‌دهد پروژه آسمانخراش شرکت گاز متوقف نشده است، پیگیری این شرکت برای اخذ مجوز از کمیسیون ماده ۵ شهرداری است.
در این راستا یک منبع اگاه در شهرداری منطقه ۴ تهران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به پیگیری شرکت ملی گاز برای اخذ مجوز در سال ۹۸ و همچنین سال جاری گفت: «فعالین حوزه ساخت و ساز می‌دانند که زمانی یک فرد یا سازمان برای اخذ مجوز از کمیسیون ماده ۵ شهرداری اقدام می‌کند که در مرحله ساخت پروژه قرار داشته باشد».
این منبع آگاه در شهرداری منطقه ۴ تهران ادامه داد: «مرحله بعد از اخذ مجوز کمیسیون ماده ۵، احداث ساختمان است و کسانی برای اخذ این مجوز اقدام می‌کنند که همه کارهای قبل از ساخت و ساز از قبیل طراحی و معماری و تعیین پیمانکار را انجام داده باشند و حال برای شروع به احداث نیاز به اخذ مجوز از شهرداری داشته باشند. در حال حاضر شرکت گاز در حال پیگیری برای اخذ مجوز کمیسیون ماده ۵ است و مکاتبات این شرکت طی نامههای متعددی به شهرداری منطقه ۴ ارسال شده است».
در نتیجه طبق نکات گفته شده طرح احداث آسمانخراش شرکت گاز متوقف نشده و هم‌اکنون در حال طی کردن مراحل اجرایی است. در این راستا تلاش شرکت ملی گاز برای اخذ مجوز کمیسیون ماده ۵ نیز نشان می‌دهد که این شرکت نه تنها احداث این پروژه ۴۰ طبقه‌ای را متوقف نکرده؛ بلکه اتفاقا آمادگی لازم برای شروع به احداث آن را نیز دارد.
* انعقاد قرارداد با شرکت منقضی کریت عمران آریانا به عنوان مشاور ساخت
همانطور که در گزارش‌های قبلی نیز اشاره شد یکی انتقادات مطرح شده درباره این طرح ناظر به عدم شفافیت در روند انتخاب پیمان‌کاران و مشاورین پروژه است.
طبق مصوبه شماره ۱۶۵۳۸۹ت/۴۶۸۴۹ک هیئت دولت، تحت عنوان «آیین‌نامه فعالیت سامانه تدارکات الکترونیکی دولت»، همه دستگاه‌های دولتی موظف شده‌اند که کلیه مناقصات خود را در سامانه «ستاد» و به صورت شفاف انجام دهند؛ اما شرکت گاز، انتخاب شرکت‌های پیمانکار را در روندی غیرشفاف و خارج از سامانه ستاد انجام داده که این موضوع بستر مناسبی برای ایجاد رانت و فساد در انجام این مناقصات است.
در حال حاضر شرکت ملی گاز قراردادی با شرکت «کریت عمران آریانا» به عنوان مشاور ساخت پروژه آسمانخراش ۴۰ طبقه‌ای منعقد کرده است. در این راستا بررسی خبرنگار فارس نشان می‌دهد که شرکت کریت عمران آریانا با زمینه فعالیت ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری، صنعتی و نظامی، در حال حاضر فاقد گواهینامه معتبر برای حضور در پروژه احداث مجتمع شرکت گاز است.
تصویر 7 – وضعیت گواهینامه شرکت کریت عمران آریانا
تصویر ۸ - وضعیت گواهینامه شرکت کریت عمران آریانا
حال یک سوال اساسی مطرح میشود؛ اینکه چگونه یک شرکت که گواهی‌نامه‌اش منقضی شده؛ به عنوان مشاور ساخت پروژه احداث آسمانخراش شرکت گاز انتخاب شده است؟! طبیعتا در پروژه‌های کلان با هزینه‌های چندین هزار میلیارد تومانی باید شرکت‌هایی انتخاب شوند که دارای سابقه طولانی در حوزه کارهای مربوطه باشند.
اما نکته جالب توجه این است که شرکتی به عنوان مشاور ساخت بزرگترین آسمانخراش وزارت نفت با ارزش حداقل ۱۰ هزار میلیارد تومانی انتخاب شده است که اکنون حدود ۳ سال از انقضای گواهینامه آن می‌گذرد و برای تمدید آن نیز اقدامی نکرده است. گویا این شرکت تنها برای حضور در پروژه آسمان خراش شرکت گاز ایجاد شده و بعد از انعقاد قرارداد با شرکت گاز دیگر ضرورتی برای ادامه کار در این حوزه نداشته است.
در نتیجه وقتی روند اجرای این پروژه در اتاق تاریک و به دور از فضای شفاف سامانه ستاد انجام شود امکان فسادهای کلان نیز وجود خواهد داشت.
نکته جالب توجه دیگر درباره شرکت کریت آریانا، حضور احمد دنیامالی نماینده مردم انزلی در مجلس یازدهم در بین اعضای هیئت مدیره این شرکت است که ابهامات جدی را درباره پرونده آسمانخراش شرکت ملی گاز مطرح خواهد کرد (تصویر ۹).
تصویر ۹ - تصویری از سایت شرکت کریت عمران آریانا
همچنین علاوه بر منقضی شدن گواهینامه شرکت کریت عمران آریانا، نکته دیگر ناظر به سرمایه ۱ میلیون ریالی (۱۰۰ هزار تومانی) این شرکت است. حال این سوال مطرح میشود که چگونه یک شرکت با سرمایه ۱۰۰ هزار تومانی با عنوان مشاور ساخت پروژه‌ای حداقل ۱۰ هزار میلیارد تومانی انتخاب میشود؟ یعنی شرکت گاز بر چه مبنایی شرکت کریت عمران آریانا را انتخاب کرده است؟ با توجه به این موارد، شائبه حضور شرکت‌های کاغذی در پروژه آسمانخراش شرکت گاز قوت می‌گیرد.
در مجموع به نظر می‌رسد که هر چند با شرایط موجود، آسمانخراش ۴۰ طبقه‌ای شرکت گاز تا پایان دولت دوازدهم احداث نخواهد شد، اما این پروژه اگر وارد فرآیندهای شفاف نشود میتواند به آسانی بستری را برای توزیع رانت گسترده فراهم کند که لازم است نهادهای نظارتی به آن ورود جدی کنند. همچنین شفاف شدن جزئیات بیشتر از پرونده آسمانخراش شرکت گاز و شناسایی بازیگران جدید در این ماجرا، قطعا پرونده بررسی احداث این آسمانخراش را وارد مرحله جدیدی می‌کند. در گزارش‌های بعدی به بررسی ابعاد بیشتری از پروژه احداث این مجتمع عظیم شرکت ملی گاز خواهیم پرداخت.