نفتی ها /اگر امروز به فکر طرح‌های توسعه‌ای در میدان مشترک پارس جنوبی یا به‌عبارتی فاز دوم توسعه این میدان با اجرای طرح‌های فشارافزایی نباشیم، منبع ۷۰درصد تأمین گاز کشور را با چالش جدی افت تولید در سالهای آتی مواجه خواهیم کرد.
میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین منبع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد و اصلی‌ترین منبع انرژی ایران و قطر محسوب می‌شود.
این میدان دارای حدود ۱۸۰۰ تریلیون فوت‌مکعب (۵۱ تریلیون مترمکعب) گاز طبیعی درجا و ۵۰ میلیارد بشکه (۷.۹ میلیارد مترمکعب) میعانات گازی است. این میدان گازی، مساحتی حدود ۹۷۰۰ کیلومترمربع (۳۷۰۰ مایل‌مربع) را پوشش می‌دهد که از این مساحت، ۳۷۰۰ کیلومترمربع (۱۴۰۰ مایل‌مربع) آن واقع در آب‌های ایران است و ۶۰۰۰ کیلومترمربع (۲۳۰۰ مایل‌مربع) واقع در آب‌های قطر است.
برآوردهای وزارت نفت ایران حاکی از این است که ذخیره گاز در بخش ایرانی این میدان مشترک ۱۴ تریلیون مترمکعب به‌همراه ۱۸ میلیارد بشکه میعانات گازی است که حدود ۷.۵ درصد از کل گاز دنیا و نزدیک به نیمی از ذخایر گاز کشور را شامل می‌شود.
بخش قطری میدان مشترک پارس جنوبی با نام "گنبد شمالی" شناخته می‌شود. قطر نیاز‌های داخلی و صادراتی گاز خود را از "گنبد شمالی" تأمین می‌کند. طبق برآوردهای صورت‌گرفته میزان ذخایر گازی بخش قطری این میدان مشترک، ۳۶ تریلیون مترمکعب است که IEA میزان قابل استحصال گاز در بخش قطری را حدود ۲۶ تریلیون مترمکعب تخمین زده است.
مخزن گازی پارس جنوبی بین دو کشور مشترک است و قسمت عمیق‌تر آن در بخش قطری قرار دارد و ساختار این مخزن نشان می‌دهد که شیب آن به‌سمت قطر است و هرچه قطر برداشت بیشتری داشته باشد، سیر حرکت منابع گازی و میعانات به‌سمت قطر بیشتر می‌شود.
قطر توسعه "گنبد شمالی" را از سال ۱۹۹۱ آغاز کرده است اما ایران توسعه "پارس جنوبی" را از سال ۲۰۰۱ آغاز کرده است که در شروع به کار ۱۰ سال از قطر عقب مانده‌ایم. در فاصله سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۱، قطر حدود ۲۱۰ میلیارد مترمکعب گاز از این میدان استخراج کرد که به‌ارزش آن زمان، حدود ۶۰ میلیارد دلار برای قطر درآمد به‌دنبال داشته است.
ایران در سال ۱۳۹۷ با رسیدن به تولید روزانه ۶۱۰ میلیون مترمکعبی، از تولید روزانه ۶۰۰ میلیون مترمکعبی قطر پیشی گرفت. طی ۵ سال اخیر نیز ۱۰۰ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید روزانه ایران و حدود ۵۰ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید روزانه قطر افزوده شده است و اکنون ایران با ظرفیت تولید روزانه ۷۱۰ میلیون مترمکعب نسبت به ظرفیت تولید ۶۵۰ میلیون مترمکعبی قطر، نسبت به رقیب خود، در برداشت روزانه (از نظر ظرفیت برداشت) جلو افتاده است.
اما بدون شک در برداشت تجمعی گاز، قطر از ایران جلوتر است و با توجه به ۱۰ سال توسعه زودتر، بسیار بیش از ایران از مخزن مشترک گازی برداشت کرده است، از سوی دیگر، درحالی که در سمت ایران برنامه توسعه‌ای برای آینده پارس جنوبی نهایی نشده است و توسعه تنها فاز توسعه‌نیافته آن هم (فاز ۱۱) با کُندی در حال پیشروی است، در سمت قطر سرمایه‌گذاری حدود ۲۹ میلیارد دلاری برای توسعه گنبد شمالی و تبدیل گاز تولیدی به LNG نهایی و اجرایی شده است و بدون شک طی سالهای آتی یک جلوافتادگی قابل توجه در برداشت روزانه گاز قطر از این مخزن مشترک خواهیم داشت.
افت فشار طبیعی گاز در پارس جنوبی مشهود است و در سالهای پیش‌ِرو، برآورد شده است که سالانه اندازه تولید یک فاز، از تولیدات پارس جنوبی در سمت ایران به‌خاطر افت فشار، کاسته خواهد شد، پس اگر امروز به فکر طرح‌های توسعه‌ای در میدان مشترک پارس جنوبی یا به‌عبارتی فاز دوم توسعه این میدان با اجرای طرح‌های فشارافزایی نباشیم، منبع ۷۰درصد تأمین گاز کشور را با چالش جدی افت تولید مواجه خواهیم کرد./تسنیم