نفتی ها /رئیس اداره حفاری مدیریت اکتشاف گفت: ما اطراف میدان پارس جنوبی کار مطالعات اکتشافی را شروع کرده‌ایم و الان دکل پاسارگارد ۱۰۰ روی لوکیشن یلدا، نزدیک به میدان پارس جنوبی در حال انجام عملیات اکتشافی است و حفاری آن به اتمام رسیده است.
حسین روایه رئیس اداره حفاری مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با اشاره به روند حفاری چاه اکتشافی اظهار داشت: در مطالعات اکتشافی میادین هیدروکربوری، ادارات زمین شناسی و ژئوفیزیک روی پراسپکت‌های مختلف و در نواحی مختلفی که احتمال وجود هیدروکربن وجود دارد، در قالب تیم واحد انجام وظیفه می‌نمایند. بر پایه این مطالعات، مناطقی که احتمال وجود منابع هیدکربوری است، کاندید می‌شود و پس از اتمام مطالعات ژئوفیزیک، کار حفاری چاه اکتشافی شروع می‌شود.
وی ادامه داد: سپس دستگاه‌های حفاری در لوکیشن‌های مشخص، جهت حفاری چاههای اکتشافی مستقر می‌شوند. برای هر چاه طبق برنامه، هدفی از حفاری تعیین می‌گردد و نوع سیال هیدروکربنی اغلب آن از قبیل نفت یا گاز، بر اساس میادین اطراف پیش‌بینی می‌شود. قبل از حفاری چاه اکتشافی، وجود هیدروکربن با عدم قطعیت همراه است. در واقع حفاری و تست چاه آخرین زنجیره از اکتشاف است.
روایه گفت: یکی از تفاوت‌های چاههای اکتشافی با چاههای تولیدی در این است که پنجره گل حفاری که لازمه کنترل چاه جهت جلوگیری از ورود سیال هیدروکربوری ناخواسته به چاه است و همچنین تامین‌کننده پایداری دیواره چاه است، به درستی مشخص نیست و با عدم قطعیت همراه است. در چاه اکتشافی، در حال رمزگشایی از مجهولات درون چاهی هستیم. کلیه اطلاعات کسب شده از چاه در اختیار شرکت بهره‌برداری که در آینده متولی توسعه میدان است قرار خواهد گرفت.
رئیس اداره حفاری مدیریت اکتشاف گفت: به دلیل وجود ابهامات در پنجره گل، حفاری چاههای اکتشافی با رویکرد محافظه‌کارانه‌تری نسبت به حفاری چاههای تولیدی صورت می‌گیرد، در نتیجه زمان حفاری چاه اکتشافی نسبت به چاه تولیدی بیشتر است. هنگامی که دستگاه حفاری روی لوکیشن مشخصی مستقر می‌شود با مته‌های سایز بزرگ ۳۶ یا ۲۶ اینچ بسته به اهداف چاه، عملیات حفاری آغاز می‌گردد و سپس به تدریج پس از هر جداره‌گذاری از مته‌های با سایزهای ۲/۱ ۱۷، ۴/۱ ۱۲، ۸/۳ ۸ و ۸/۷ ۵ اینچ استفاده خواهد شد، به طوری که چاه با جداری تولیدی و آستری وارد بخش مخزنی می‌شود.
*کارهای اکتشاف در مناطق حاشیه میدان پارس جنوبی در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
وی درباره شیوه تامین مته‌های مورد نیاز برای حفاری چاه اکتشافی اظهار داشت: مته‌های مورد نیاز برای حفاری چاههای اکتشافی غالبا از خارج کشور و در قالب مناقصات داخلی تامین می‌شوند، البته چند سالی است که شرکت‌های داخلی به ساخت برخی از مته‌های حفاری PDC و Rock Bit روی آورده‌اند. چنانچه تولیدکنندگان داخلی تمایل داشته باشند، ما حاضر هستیم نمونه‌های مختلف از انواع سایز مته‌ها را جهت مهندسی معکوس در اختیار آنها قرار دهیم تا بتوانند برای بومی‌سازی آنها اقدام کنند که هم اکنون این کار انجام شده است.
روایه با اشاره به اظهارات بیژن زنگنه وزیر نفت مبنی بر ضرورت انجام عملیات اکتشافی در اطراف میادین پارس جنوبی توضیح داد: ما اطراف میدان پارس جنوبی نیز کار مطالعات اکتشافی را شروع کرده‌ایم و در حال حاضر دکل پاسارگارد ۱۰۰ روی لوکیشن یلدا، نزدیک به میدان پارس جنوبی در حال انجام عملیات اکتشافی است و حفاری آن نیز به اتمام رسیده است.
رئیس اداره حفاری مدیریت اکتشاف گفت: آزمایش‌های بهره‌برداری از چاه اکتشافی یلدا در حال انجام است و ان‌شاءالله در آینده نزدیک، نتایج حاصل از آزمایشات بهره برداری این چاه که در حاشیه پارس جنوبی است، اعلام خواهد شد.
مطالعات تکمیلی در اکتشاف ذخایر هیدروکربوری جدید در این منطقه در حال انجام است ولی اجازه دهید بعد از تکمیل مطالعات، نتایج آن به صورت دقیق‌تری از طریق عالی ترین مقام سازمان اطلاع رسانی خواهد شد، به هر حال امکان خطا وجود داشته و این گونه نیست که حفاری چاههای اکتشافی ۱۰۰ درصد به کشف میدان جدید منتج شود.
*مبنای مقایسه تعداد عملیات حفاری چاههای اکتشافی در ایران و سایرها کشورها چیست؟
وی در پاسخ به این نکته که تعداد حفاری چاههای اکتشافی ایران در مقایسه با کشوری مثل نروژ بسیار کمتر است توضیح داد: سیاست‌های کلی وزارت نفت و چشم انداز دیده شده در برنامه پنج ساله تعیین کننده تکلیف حجمی مدیریت اکتشاف در اکتشافات مخازن هیدروکربوری است و بر اساس این سیاست‌ها، تعداد چاههای اکتشافی و دستگاه‌های حفاری موردنیاز برای این پنج سال برنامه‌ریزی می‌شود.
ایران در بحث ذخایر گازی جهان بعد از روسیه، جایگاه دوم را در اختیار دارد و حدود ۱۸ درصد از کل منابع گازی دنیا را دارا هستیم، در حالی که کشور نروژ جایگاه هفدهم منابع گازی جهان را در اختیار دارد و حدود ۱.۲ درصد از کل منابع گازی جهان را دارا می‌باشد.
رئیس اداره حفاری مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت اظهار داشت: در نتیجه طبیعی است که کشور نروژ به دلیل داشتن منابع گازی کم، پتانسیل بیشتری در حوزه اکتشاف میادین گازی جدید متمرکز کند. ما براساس نیازمندی‌ها و ماموریت محول شده در چشم انداز، عملیات را برنامه‌ریزی کرده و انجام می‌دهیم و کشورهای دیگر مثل نروژ نیز براساس نیازمندی‌های خود برنامه‌ریزی می‌کنند.
وی گفت: به طور کلی مقایسه کشور ایران و نروژ از دریچه تعداد عملیات حفاری چاه اکتشافی بر اساس رتبه ذخایر هیدروکربوری قیاس مناسبی نیست. باید با کشورهایی که از ذخایر هیدروکربوری بالایی مانند ما برخوردارند و در شرایط تقریبا مشابه مقایسه شویم و منطقی است که در کشورهایی با منابع هیدروکربنی بالا، اولویت بر افزایش و نگه‌داشت تولید متمرکز است.در سال گذشته، در اکتشاف منابع هیدروکربوی رتبه نخست را در جهان کسب کردیم. در صورت پایین بودن احتمال موفقیت چاههای اکتشافی و جهت افزایش شانس موفقیت، تعداد حفاری چاههای اکتشافی نیز افزایش یابد.
روایه ادامه داد: البته تأکید می‌کنم که اکتشاف میادین نفتی و گازی جدید نیز یکی از اولویت‌های جدی وزارت نفت است، زیرا نیاز است که ذخیره جدید حاصل از اکتشاف، کاهش ذخایر قبلی در اثر تولید را جبران نموده و رتبه ایران را در ذخایر منابع هیدروکربوری جهان جهت حفظ قدرت سیاسی و چانه‌زنی در اوپک تامین نماید.
*برنامه مدیریت اکتشاف برای حفاری چاههای اکتشافی برای سال آینده
رئیس اداره حفاری مدیریت اکتشاف گفت: سیاست کلی ما حمایت از تولیدکنندگان داخلی است ولی این موضوع به این معنا نیست که ما مستقیما با شرکتی برای تأمین تجهیزات قرارداد ببندیم. شرکت‌های داخلی جهت تامین کالای مورد نیاز حفاری، در فرایند مناقصات مدیریت اکتشاف شرکت می‌کنند. در این مناقصات شرکتی که معیارهای کیفی مورد نظر کمیسیون مناقصات و کمیته فنی بازرگانی را داشته باشد، امتیازات فنی لازمه را کسب نماید و قیمت منطقی‌تری را نیز ارائه داده باشد، برنده خواهد شد.
وی ادامه داد: در حوزه حمایت از ساخت داخلی، در صورتی که تولیدکنندگانی بتوانند محصولات با کیفیت که جوابگوی صنعت باشد، تولید کنند بالطبع از خرید مشابه خارجی آن کالا جلوگیری خواهد شد. در خصوص مته‌های حفاری نوع راک بیت، هنوز برخی سایزهای خاص، تولید داخلی نشده است و مطمئن باشید اگر تولید داخلی انجام شود اولویت ما استفاده از تجهیزات داخلی است. از طرفی اگر شرکتی ادعا کند که امکان تولید و بومی‌سازی مته‌های حفاری و سایر تجهیزات را دارد، باید قیمت‌های پایین‌تر و از همه مهم‌تر کیفیت مشابهی را ارائه دهند، زیرا هزینه حفاری چاه‌ها بالاست و نیاز است که ابزار از طول عمر مکفی برخوردار باشند.
روایه در پایان خاطر نشان کرد: در انتهای سال جاری و سال آینده در چند منطقه از کشور برنامه حفاری اکتشافی در چند استان در دستور کار قرار دارد. در استان خوزستان در حد فاصل بین اهواز و خرمشهر دو دکل جهت حفاری اکتشافی مستقر خواهند شد. در هیرکان و آرتاداق نیز دستگاه‌هایی جهت حفاری اکتشافی مستقر خواهند شد.
در بخش فراساحل نیز عملیات حفاری اکتشافی دیگری نیز آغاز خواهد شد. در حال حاضر نیز در نزدیک شهرستان رامشیر، یک دستگاه و همچنین نزدیک شهرستان گناوه، یک دستگاه دیگر در حال حفاری اکتشافی است، در اطراف گچساران نیز حفاری چاه چیلنگلر به اتمام رسیده و عملیات آزمایش بهره برداری روی چاه در حال انجام است.