سیاست افزایش قیمت بنزین با هدف کاهش مصرف و افزایش صادرات باز هم شکست خورد. روند صادرات بنزین در دو سال اخیر علی رغم افزایش قیمت، سیر نزولی داشته است...

نفتی ها /سیاست افزایش قیمت بنزین با هدف کاهش مصرف و افزایش صادرات باز هم شکست خورد. روند صادرات بنزین در دو سال اخیر علی رغم افزایش قیمت، سیر نزولی داشته است. از کاهش ۷۴ درصدی در سال ۱۴۰۰ تا رسیدن به نقطه نزدیک به صفر در سال جاری. گویا به جز یکی دوماه نخست امسال، ایران صادرات بنزین نداشته است و حالا احتمال واردات آن هم قوی شده است. اخبار از احتمال صفر شدن درآمد صادراتی بنزین و کاهش ۳ میلیارد دلاری درآمد ارزی دولت از محل صادرات این سوخت خبر می‌دهد. این درحالی است که آمار حاکی از این است که در زمان صادرات بنزین هم ایران ارزان فروشی کرده است و بنزین را با نرخ لیتری ۵۰۰ تومان فروخته است! جلیل سالاری، معاون وزیر نفت چند ماه پیش گفته بود که «متأسفانه از سال ۹۲ تاکنون یک مخزن فراورده‌های رنگی ساخته نشده است که نتیجه آن صادرات بنزین با یک‌سوم قیمت عرضه داخلی در ایام کرونا شد و با وجود حجم بالای صادرات منابع پایینی به کشور سرازیر شد و نتیجه آن این شد که با وجود اینکه چهار میلیارد دلار صادرات داشتیم، صورت‌های مالی چهار شرکت ما زیان‌ده هستند.»

احتمال واردات آری یا نه

دو روز پیش سیداحسان خاندوزی وزیر اقتصاد گفت که در ماه‌های گذشته ۱۰۰ میلیون لیتر در روز را پشت سر گذاشتیم و اگر این روند ادامه یابد، ممکن است کشور نیازمند واردات بنزین شود مگر اینکه بتوانیم کنترل داشته باشیم. این درحالی است که ایران در ۱۲ ماهه سال ۹۹ بیش از ۷.۸ میلیون تن بنزین باوجود تحریم‌ها صادرات کرده بود که نسبت به مدت مشابه سال ۹۸ بالغ بر ۳۵۸ درصد رشد به لحاظ ارزش و ۶۱۸ درصد رشد وزنی داشت. در این میان برخی زمزمه افزایش دوباره قیمت بنزین را مطرح کرده اند، اما وزیر اقتصاد گفته فعلا چنین سیاستی نداریم.

فریدون عباسی عضو کمیسیون انرژی مجلس دو روز پیش با اشاره به اینکه زمان کرونا مسافرت‌ها کم بود مصرف نیز کاهش پیدا کرده بود گفت: «اما اکنون با توجه به کم شدن شیوع بیماری و همچنین فصل تعطیلات به یکباره تقاضا و مصرف رشد پیدا کرده به طوری که در استان‌هایی مثل اردبیل و یا شهر‌های شمالی مصرف فزونی گرفته است. ضمن اینکه در ۲ تا ۳ سال گذشته تعداد خودرو‌ها هم در کشور اضافه شده بنابراین با رشد مصرف بنزین مواجه هستیم.» او گفته که اگر نتوانیم با سیاست‌های سهمیه‌بندی، تشویق مردم، استفاده از وسایل نقلیه عمومی و شیوه‌های مرسوم مصرف را کنترل کنیم حتما باید به واردات اقدام کنیم البته او برخلاف وزیر اقتصاد این احتمال را پایین دانسته است!

یک سیاست شکست خورده

گزارش‌های آماری پراکنده نشان می‌دهد که مصرف بنزین در کشور از روز‌های پایانی سال۱۴۰۰ و با کمرنگ شدن محدودیت‌های مرتبط با پاندمی کرونا به یکباره اوج گرفت و به ۱۳۱میلیون لیتر نیز در برخی از روز‌ها رسید و با آغاز نوروز نیز این روند مصرفی همچنان افزایشی بود تا جایی که با کمک مخازن استراتژیک بنزین، شرکت ملی پالایش و پخش توانست روز‌های پر مصرف ابتدایی سال‌جاری را پشت سر بگذارد. با این حساب کشور با کسری این فرآورده نفتی به‌صورت موقت مواجه شده و به همین دلیل در نخستین اقدام وزارت نفت صادرات بنزین را به صفر رسانده است.

افزایش قیمت بنزین در سال‌های اخیر با این تحلیل که قیمت حامل‌های انرژی در ایران بسیار زیر قیمت جهانی است صورت می‌گرفته است. زیرِ قیمت بودن، مشکلات زیادی مانند مصرفِ بیش از حد و آسیب‌های زیست‌محیطی، تشویق صنایع انرژی‌بر به بهره‌برداریِ هرچه بیشتر از منابع طبیعی، ناتوانیِ صنایع در رقابت‌های برون‌مرزی، قاچاق سوخت و بی‌عدالتی از دیگر اهداف افزایش قیمت بنزین اعلام می‌شده است، اما در عمل به نظر می‌رسد که افزایش قیمت نتوانسته به اهداف اعلامی خودش برسد. تجربیات دهه‌های اخیر نشان می‌دهد دست زدن به قیمت حامل‌های انرژی بدون حل مسئله کسری بودجه، تورم، انعطاف‌ناپذیری قیمت‌ها، اشتغال، انزوای اقتصادی و تحریم مانند کوبیدن خون در هاون، جانکاه و بی‌حاصل است./ اقتصاد۲۴