برخی اخبار حاکی از این است که با تحریم روسیه توسط غرب، پوتین نفت خود را با تخفیفی چشمگیر به چین می دهد و همین اتفاق باعث شده خرید نفت ایران توسط چین به شدت کاهش یابد.

نفتی ها /در روزهای اخیر اخبار متعدد و متفاوتی درباره بازار نفت ایران شنیده می‌شود. برخی اخبار حاکی از این است که با تحریم روسیه توسط غرب، پوتین نفت خود را با تخفیفی چشمگیر به چین می دهد و همین اتفاق باعث شده اصلی‌ترین خریدار نفت ایران در شرایط تحریمی به سمت روسیه گرایش پیدا کرده و نفت ایران روی دست باد کند.

این خبر موافقان و مخالفانی دارد. در این گزارش سعی داریم نظر موافقان و مخالفان کاهش فروش نفت خام ایران به علت دخالت روسیه در بازار را بررسی کنیم.

منتقدان دولت چه می گویند؟

اینکه جنگ اوکراین و روسیه و به بن بست رسیدن مذاکرات برجام و از دست رفتن بازار اروپایی و آسیایی نفت ایران باعث آسیب رسیدن به نرخ فروش نفت کشور شده و می شود، امری است که پیش از این هم درباره آن هشدار داده شد (اینجا بخوانید). در همین راستا، چند روز پیش سی ان ان آمریکا در گزارشی مدعی شد بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های انرژی و هوای پاک، از زمان آغاز جنگ در اوکراین، چین بیش از ۷ میلیارد یورو سوخت فسیلی از روسیه خریداری کرده است. این گزارش می ‌افزاید که در نتیجه این امر، فروش نفت ایران به چین، به دلیل رقابت روسیه بیش از یک ‌چهارم افت کرده است.

گزارش زیر که بر اساس اطلاعات اوپک تهیه شده میزان فروش نفت ایران و نیز صادرات نفت روسیه به چین و هند را نشان می دهد.

همچنین، بر اساس برخی ادعاها صادرات نفتی ایران به چین ۷۵ درصد کم شده و در همین مدت، صادرات نفت روسیه به چین ۱۶ درصد بیشتر شده است.

در همین رابطه تجارت نیوز، در گزارشی مدعی شده شرایط روسیه بهتر از ایران است و این کشور راحت تر می تواند با چین معامله کند. این پایگاه تحلیلی اقتصادی در این رابطه می نویسد: «روسیه نفت ارزان‌تر و باکیفیت‌تری را به چین پیشنهاد می ‌دهد. تحریم‌های ثانویه آمریکا هم فعلا در مورد نفت روسیه صدق نمی ‌کنند. طبق این تحریم‌ ها کشورهای خریدار نفت ایران باید از بازار آمریکا بیرون بروند. این عوامل باعث می ‌شود نگرانی‌ های ایران در خصوص رقابت بر سر قیمت‌ ها افزایش یابد.»

به جز روسیه، بر اساس برخی ادعاها عراق نیز به دنبال افزایش تولید نفت خود است و این نیز می‌تواند بازار نفت ایران را دچار آسیب کند. پایگاه بورسان در این رابطه می نویسد: «{عراق} در همکاری جدی با توتال به دنبال افزایش تولید نفت خود به ۸ میلیون بشکه در روز است، آن هم تنها تا ۶ سال دیگر و از آن سو، بازارهای جدید نفتی ایران که وزیر نفت درباره آنها گفته بود، با ریسک توقیف نفتکش روبرو شده‌اند که بارزترین نشانه آن توقیف اخیر محموله نفتی ایران در آب‌های مدیترانه است. این درحالی است که براساس گزارش‌ها صادرات نفت ایران به زیر ۵۰۰ هزار بشکه بازگشته و دیگر خبری از فروش یک میلیون بشکه‌ای نفت در دوران تحریم که به‌عنوان دستاورد مطرح می‌شد، نیست.»

در این شرایط برخی منتقدان دولت معتقدند که دولت به پشتوانه صادرات نفت می خواهد اوراق ارزی به مردم بفروشد و این در حالی است که نرخ صادرات نفتی در ماه می نسبت به ماه های گذشته بسیار کم شده است و به همین دلیل، می توان گفت که فروش اوراق ارزی می تواند باعث افزایش تورم شود.

منتقدان معتقدند تا بازار جدیدی برای نفت ایران پیدا نشود اوضاع به همین نحو خواهد بود و درگیری دریایی اخیر ایران و یونان نیز نشان داد تا برجام یا توافقی دیگر مجددا از سر گرفته نشود، این چالش ها از بین نخواهد رفت (اینجا بخوانید). بنابراین، می توان گفت که از نظر منتقدان، برجام کلید حل مشکلات نفتی ایران است.

موافقان دولت چه می گویند؟

فارس و ایرنا در گزارش هایی به انتقادات منتقدان پاسخ دادند و سعی کردند از عملکرد دولت سید ابراهیم رئیسی در زمینه فروش نفت دفاع کنند. عمده تمرکز این دو رسانه تاکید بر مقایسه نرخ فروش نفت در دولت رئیسی و روحانی بوده است. از نظر آنها حتی با کاهش فروش نفت در ماه اخیر، باز فروش این ماده ارزشمند در دولت جدید بیشتر از دولت قبل بوده و به همین دلیل، انتقاد از دولت در زمینه فروش نفت بی معنا است.
به جز این، رسانه های فوق الذکر که حامی دولت هستند دلایل زیر را برای اثبات این مدعا که فروش نفت ایران کم نشده و یا حداقل این کاهش ربطی به دخالت روسیه در بازار نفت ندارد، مطرح کرده اند:
ایرنا در گزارش خود در این رابطه نوشت: «بر اساس آخرین گزارش اوپک که در خصوص تولید نفت اعضای این سازمان در ماه گذشته میلادی(آوریل) منتشر شده، تولید نفت ایران در ماه آوریل در مقایسه با ۳ ماهه اول سال ۲۰۲۲ میلادی رشدی ۳۶ هزار بشکه‌ای را به همراه داشته است.
ایران در ماه آوریل روزانه ۲ میلیون و ۵۶۴ هزار بشکه نفت تولید کرده که این رقم در ۳ ماهه ابتدایی سال جاری میلادی ۲ میلیون و ۵۲۸ هزار بشکه و در سال ۲۰۲۱ حدود ۲ میلیون و ۳۹۲ هزار بشکه بوده است.
با توجه به آنکه ایران در این مدت تغییری در ظرفیت پالایشی خود نداشته و میزان مصرف نفت خام در کشور تغییری نکرده، بنابراین این افزایش تولید صرف صادرات شده است و با توجه به اینکه چین استراتژیک‌ترین بازار نفت صادراتی ایران به شمار می‌رود، احتمالا این افزایش تولید نیز راهی بازار چین شده است.»

ب. تخفیف عجیب ایران شایعه است

خبرگزاری ایرنا در گزارش دیگر خود تخفیف عجیب نفتی ایران به چین را هم شایعه می داند و می نویسد: «با توجه به افزایش قیمت نفت در سال جاری میلادی و میزان صادرات نفت ایران به چین، درآمد ایران از صادرات نفت به کشور اژدهای زرد، بیش از 7.3 میلیارد دلار است.

بنابراین ایران در سال گذشته میلادی از صادرات نفت خود به چین درمجموع حدود 14.7 میلیارد دلار درآمد به دست آورده است و با توجه به صادرات 263 میلیون بشکه‌ای، قیمت فروش هر بشکه نفت ایران به چین 55.84 دلار برآورد می‌شود.

با توجه به آنکه قیمت نفت ایران بر اساس اطلاعات اوپک در سال گذشته میلادی 60 دلار در هر بشکه بوده، بنابراین ایران هیچ ارزان‌فروشی برای صادرات نفت خود انجام نداده، بلکه با پیدا کردن مسیرهایی برای دور زدن تحریم‌ها و همچنین بازاریابی‌های گسترده، توانسته بزرگترین واردکننده نفت خود را مجاب کند که نفت ایران را بخرد.»

ج. کمک ایران به روسیه در انتقال نفت

فارس نیز در گزارش خود تاکید دارد که رقابت ایران و روسیه بر سر فروش نفت به چین درست نیست چرا که هم اکنون ایران به روسیه در انتقال نفت به کشورهای مختلف کمک می کند و همین نشان می دهد رقابتی بین این دو وجود ندارد. فارس در گزارش خود می نویسد: «موسسه تانکر ترکرز مدعی شده که خودِ ایران، نفت روسیه را به چین صادر می‌ کند. به بیان دیگر با توجه به ناتوانی روس ‌ها در صادرات دریایی نفت خود از لحاظ زیرساخت حمل، ایران به کمک روسیه در صادرات نفت آمده است، بدین ترتیب جایگزینی نفت روسیه با ایران در بازار چین منطقی به نظر نمی ‌رسد.»

د. چین مجبور است از ایران نفت بخرد

فارس همچنین در گزارش خود تاکید دارد که چین در سایر زمینه های اقتصادی نیز با ایران «بده بستان» دارد و همین امر اژدهای آسیا را مجبور کرده تجارت نفت ایران را ادامه دهد. این خبرگزاری در این رابطه می نویسد: « خبرگزاری سی تریدز از روند افزایشی واردات نفت ایران توسط چین گزارش می‌دهد و مدعی شده است که طرح کمربند و جاده چین نیازمند رضایت ایران بوده که یکی از الزامات آن خرید نفت ایران است.»

ه. اطلاعات محرمانه است

فارس و ایرنا مدعی اند بسیاری از اطلاعات نفتی ایران به دلیل شرایط خاص تحریمی محرمانه اند و به همین دلیل، اطلاعات دقیقی از فروش و صادرات نفت ایران منتشر نمی شود. فارس در این رابطه می نویسد: «محرمانه بودن مقاصد صادراتی نفت ایران در تحریم موجب گزارش‌های ضد و نقیضی درباره آن شده است‌ اما تحلیل بازار نفت بعد از وقایع اوکراین می‌تواند درستی و نادرستی اخبار منتشر شده درباره بازار نفت چین را مشخص کند.»

منتقدان یا موافقان؛ کدام یک درست می گویند؟

با توجه به نظر منتقدان و پاسخ موافقان دولت نظر شما چیست؟ به نظر شما کدام یک درست گفته و انتقادات کدام گروه منطقی تر است؟ آیا فروش نفت ایران به زودی دچار یک بحران می شود یا خیر؟ آیا نفت ایران برای خروج از این وضعیت احتیاج به برجام دارد یا نه؟ نظر خود را برای ما بنویسید. /خبر فوری