سرانجام پس از سه ماه کش و قوس بر سر واردات و عرضه بنزین سوپر وارداتی با قیمت آزاد، از امروز ۴ دی، عرضه این نوع سوخت در خیابان‌های پایتخت آغاز شد.

نفتی ها / اوایل شهریور امسال بود که خبرها از عرضه و فروش بنزین با قیمت آزاد یعنی همان نرخ فوب خلیج فارس (۶۰ تا ۷۰ سنت به ازای هر لیتر) در رسانه ها انعکاس یافت، نخستین خبر را وزیر نفت محسن پاک نژاد اعلام کرد و آن را سوختی مخصوص خودروهای لوکس و وارداتی دانست.

انتشار همین خبر کافی بود تا بازار شایعات و نحوه عرضه این نوع سوخت داغ شود، از آغاز قیمت گذاری جدید بنزین گرفته تا حذف یارانه سوخت خودروها و سهمیه بنزین دیگر ماشین ها.

همین جا سوالات فراوانی در مورد نحوه قیمت گذاری و عرضه و فروش آن هم مطرح بود، اینکه در چه جایگاه‌هایی این نوع سوخت عرضه می شود؟ مردم چگونه می توانند این نوع سوخت را تهیه کنند؟ اگر سوخت قاچاق مخلوط با بنزین سوپر وارداتی باشد چه؟ چرا این نوع بنزین برای خودروهای معمولی عرضه نمی شود؟

پاک‌نژاد طی روزهای مختلف تا زمان عرضه و قیمت گذاری بنزین سوپر وارداتی در تالار بورس انرژی به کرات تکرار کرد که بنزین سوپر ویژه برای متقاضیانی در نظر گرفته شده است که خودروهای وارداتی و مدل بالا دارند و ترجیح می‌دهند از سوخت با کیفیت‌تر استفاده کنند تا نیازی به استفاده از مکمل نداشته باشند.

وزیر نفت این را هم توضیح داد که عرضه این نوع بنزین محدود و در سطح چند جایگاه سیار خواهد بود، بنابراین ارتباطی با قیمت و میزان بنزین سهمیه‌ای موجود در کارت‌های سوخت ندارد.

در نهایت و پس از حدود سه ماه یعنی در ۲۹ آبان ۱۴۰۴، اطلاعیه عرضه سوخت سوپر ویژه وارداتی در بورس انرژی منتشر شد تا آغاز رسمی عرضه بنزین وارداتی اعلام شود؛ سوختی که قرار است با قیمت فوب خلیج فارس عرضه شود. قیمت بنزین در فوب خلیج فارس معادل ۶۰ تا ۷۰ سنت است؛ این رقم، قیمت پایه عرضه سوخت در بورس انرژی محسوب می‌شود و قیمت نهایی خرید را تابلوی معاملات بورس تعیین خواهد کرد.

آغاز عرضه بنزین سوپر وارداتی در بورس انرژی

پای بنزین وارداتی از دوم آذر به بورس انرژی باز شد و آذر این محصول با نرخ آزاد برای متقاضیان و عرضه کنندگان در تالار بورس انرژی قرار گرفت.

عرضه این نوع سوخت یک شیوه جدید حکمرانی در مدیریت سوخت کشور محسوب می‌شد، واردات سوخت و عرضه آن در بورس انرژی و تعیین قیمت آن بر اساس تقاضا. اقدامی که می تواند بخشی از فشار ناشی از مصرف بالای بنزین بر دولت را با واردات بنزین سوپر و عرضه آن با قیمت آزاد کم کند.

اطلاعات رسمی نشان می‌دهد از صفر تا ۱۰۰ فرآیند واردات بنزین سوپر، عرضه در بورس و توزیع در جایگاه با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی انجام می‌شود و قیمت آن نه با بخشنامه، بلکه بر پایه رقابت، عرضه و تقاضا تعیین می‌گردد. در عمل، این مدل بخشی از بازار سوخت را از تصمیم‌های اداری جدا کرده و در قالبی شفاف، قابل رصد و قابل پیش‌بینی قرار داده است.

کرامت ویس کرمی مدیرعامل شرکت پخش فرآورده های نفتی در همان روزها هم این خبر را داد که عرضه نخست بنزین سوپر وارداتی از طریق جایگاه‌های خاص و کوچک‌مقیاس در تهران انجام می‌شود.

وی افزود: این شرکت در مرحله ابتدایی، تعدادی جایگاه ویژه و خودروهای سیار مجاز را برای فروش این فرآورده در نظر گرفته است تا پس از آن، طرح به تدریج در دیگر نقاط پایتخت و کلان‌شهرهای متقاضی گسترش یابد.

ویس‌کرمی، هدف از این الگو را، توزیع تدریجی و هدفمند بنزین با کیفیت بالاتر برای متقاضیانی اعلام کرده بود که تمایل به استفاده از سوخت سوپر دارند.

شفافیت از عرضه تا مصرف بنزین وارداتی/ فرصتی برای رقابت بخش خصوصی

ورود بنزین سوپر به این سازوکار رسمی و قانونمند، امکان ثبت دقیق اطلاعات مربوط به عرضه‌کننده، قیمت پایه، حجم محموله، رقابت خریداران، نرخ نهایی معامله و خریداران منتخب را فراهم می‌کند. همه این مراحل در یک سامانه قابل رصد و تحت چارچوب مقررات انجام می‌شود. این رویکرد مانع از شکل‌گیری قیمت‌گذاری‌های غیرشفاف و واسطه‌گری‌های خارج از شبکه می‌شود و امکان نظارت کامل بر روند عرضه و توزیع را فراهم می‌کند.

در روند قیمت گذاری سوخت وارداتی جدید، قیمت پایه پیشنهادی عرضه‌کننده پس از ثبت، در معرض رقابت خریداران مجاز قرار گرفت و معاملات بر اساس سازوکار عرضه و تقاضا انجام شد. این سازوکار باعث شد که نرخ نهایی بنزین سوپر بازتاب واقعی هزینه‌ها و شرایط بازار باشد و از نوسانات غیرمنطقی یا تصمیم‌های مقطعی جلوگیری شود.

بر همین اساس خرید بنزین سوپر فقط توسط توزیع‌کنندگان مجاز انجام شد و جایگاه‌داران سراسر کشور این سوخت را از مسیر رسمی شبکه دریافت خواهند کرد. بدین ترتیب، چرخه توزیع به صورت قانونی، قابل رصد و با رعایت اصول شفافیت و عدالت انجام می‌شود و مصرف‌کنندگان نیز از دریافت سوخت استاندارد و قیمت واقعی بهره‌مند خواهند شد.

این اقدام، علاوه بر کاهش ناترازی موجود در بازار بنزین سوپر، نقطه آغازی برای توسعه سازوکارهای شفاف در عرضه فرآورده‌های نفتی است و می‌تواند مسیر بازار سوخت کشور را به سمت نظم، شفافیت، رقابت سالم و پیش‌بینی‌پذیری هدایت کند.

۴ دی و استقرار خودروهای سوخت رسان سیار در خیابان های پایتخت

سرانجام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ازعرضه بنزین سوپر وارداتی از روز پنجشنبه چهارم دی ماه ١۴٠۴ عرضه بنزین سوپر وارداتی خبر داد و از همین روز هم خودروهای سبز رنگ با بدنه مشخص و اپراتورهای آموزش دیده با لباس یکسان و همرنگ، در خیابان های پایتخت به خصوص در منطقه سعادت آباد مشاهده شدند.

مشاهدات میدانی حکایت از استقبال خودروهای وارداتی و لوکس از این نوع بنزین دارد، بی آنکه شخصی گلایه ای از قیمت ۸۰ هزار تومانی بنزین وارداتی داشته باشد، بنزینی که علاوه بر خودروهای حامل سوخت، در برخی جایگاه‌ها نیز با پمپ‌های مشخص و سبز رنگی عرضه می شود.

بنزین سوپر پلاس یورو ۹۵، عنوان سوختی است که بر روی خودروهای سوختگیری سیار که همان جایگاه های سوختگیری کوچک مقیاس هستند، دیده می شود. بر روی خودروها چند نکته ایمنی نیز درج شده است، از لزوم خاموش بودن خودرو گرفته تا خودداری از استفاده موبایل.

باید دید که عرضه این نوع بنزین با نرخ آزاد، در ماه های آینده چه تاثیری بر مصرف بنزین دولتی خواهد داشت و لوکس سواران چه میزان از این نوع سوخت استقبال خواهند کرد.

با این حال، برخی کارشناسان حوزه انرژی معتقدند موفقیت این روش در گرو تداوم شفافیت در زنجیره توزیع و نظارت مؤثر بر جلوگیری از انحراف یا اختلاط سوخت است؛ موضوعی که در ماه‌های آینده مشخص خواهد شد.

از سوی دیگر با آغاز عرضه بنزین سوپر وارداتی، این پرسش مطرح است که سازوکار نظارتی چگونه مانع از انحراف این سوخت در شبکه توزیع خواهد شد و آیا این مدل می‌تواند در مقیاس گسترده‌تر نیز تداوم یابد؟ایرنا