شرکت‌های کارور به‌عنوان واحدهای فناور و خدماتی از دی‌ماه سال گذشته با اجرای پایلوت «طرح مهان» در استان یزد آغاز شد و اکنون پس از تدوین پیش‌نویس سند تنظیم‌گری در آبان ۱۴۰۳، ابلاغ آیین‌نامه هیئت وزیران در تیر ۱۴۰۴ و فراهم شدن ساز و کارها، آماده اجرا در پنج تا هفت استان کشور است.

 

این طرح که در زنجیره پایین‌دستی گاز تعریف شده، با هدف بهبود بهره‌وری، کاهش مصرف بی‌رویه و ارتقای کیفیت خدمات گازرسانی دنبال می‌شود. شرکت‌های کارور به‌عنوان حلقه واسط میان شرکت‌های گاز استانی و مشترکان نهایی، وظیفه دارند با بهره‌گیری از داده‌های دقیق، فناوری‌های نو و ابزارهای مدیریتی، الگوی مصرف مشترکان را اصلاح کنند.

 

بر پایه این برنامه، دامنه فعالیت شرکت‌های کارور شامل طراحی و اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف، نصب تجهیزات اندازه‌گیری هوشمند، توسعه خدمات گاز، بهره‌برداری و نگهداری از شبکه‌ها و تأسیسات است. نظارت بر این فعالیت‌ها نیز از سوی شرکت ملی گاز ایران انجام می‌شود تا هماهنگی ملی و رعایت استانداردهای فنی تضمین شود.

 

صرفه‌جویی ۹۲ میلیون مترمکعب گاز تا مهرماه ۱۴۰۴

 

داده‌های رسمی نشان می‌دهد از زمان آغاز پایلوت طرح کارور در یزد تاکنون، حدود ۹۲ میلیون مترمکعب گاز طبیعی صرفه‌جویی شده است. در همین استان، اجرای طرح هوشمند مصرف انرژی (مهان) منجر به انتقال بیش از یک میلیون مترمکعب گاز صرفه‌جویی‌شده از بخش غیرمولد به صنایع شده است؛ دستاوردی که از اثرگذاری رویکرد فناورانه در بهینه‌سازی مصرف حکایت دارد.

 

در قالب این طرح، مصرف‌کنندگان از خدمات نوین و فناوری‌های بهبودیافته بهره‌مند می‌شوند؛ از جمله کاهش هزینه‌های انرژی، دسترسی آسان‌تر به خدمات و افزایش ایمنی و استاندارد مصرف. به گفته مدیران شرکت ملی گاز، این تغییرات به ارتقای رضایت مشترکان و افزایش کیفیت خدمات منجر خواهد شد.

 

صدور گواهی گاز و مشوق‌های سرمایه‌گذاری

 

یکی از ابزارهای کلیدی در اجرای طرح، گواهی گاز یا اوراق گاز است؛ سندی قابل معامله در بورس انرژی که به‌ازای صرفه‌جویی حاصل از پروژه‌ها صادر می‌شود. این ابزار، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بهینه‌سازی را توجیه‌پذیر کرده و بازپرداخت سرمایه را تضمین می‌کند.

 

شرکت‌های کارور موظف‌اند از سامانه‌های نرم‌افزاری منطبق با سیاست‌های شرکت ملی گاز استفاده کرده، پروتکل‌های امنیتی و حراستی را رعایت و از توانمندی مالی، فنی و مدیریتی لازم برخوردار باشند.

 

در کنار آن، ستاد شرکت ملی گاز مسئول تأیید صلاحیت کارورها، صدور پروانه فعالیت و تخصیص گواهی صرفه‌جویی است. شرکت‌های گاز استانی نیز وظیفه عقد قرارداد، تسویه صورت‌حساب‌ها و ارزیابی میزان صرفه‌جویی را برعهده دارند.

 

نقش کلیدی در تحقق اهداف برنامه هفتم

 

بر اساس برنامه هفتم پیشرفت کشور، تولید انرژی معادل ۹ میلیون بشکه نفت خام هدف‌گذاری شده و بهینه‌سازی مصرف گاز از مسیر فعالیت شرکت‌های کارور، از محورهای اصلی تحقق این هدف به شمار می‌رود.

 

این طرح علاوه بر کاهش اتلاف انرژی، به توسعه فناوری‌های نو، جذب سرمایه‌گذاری و تقویت تولید ملی کمک می‌کند.  در مجموع، با توجه به افزایش مصرف در بخش خانگی و پیش‌بینی کاهش دما در ماه‌های پیش‌رو، اجرای این طرح در هفت استان کشور، یکی از مهم‌ترین اقدامات شرکت ملی گاز برای مدیریت مصرف و پایداری شبکه در زمستان پیش‌رو خواهد بود.

 

طرح کارور به‌زودی در بعد گسترده‌تری اجرایی می‌شود

 

علی‌اصغر رجبی -  مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران - در این رابطه در گفت‌وگو با ایسنا، گفت:  آیین‌نامه مربوط به طرح بهینه‌سازی مصرف گاز در تیرماه سال گذشته از سوی دولت ابلاغ شده و اجرای آن در شهر اردکان یزد بیش از یک سال به‌عنوان پایلوت آغاز شده، این طرح با هدف کاهش مصرف گاز در بخش خانگی و انتقال بخشی از گاز صرفه‌جویی‌شده به بخش صنعتی طراحی شده است.

 

وی افزود: در این طرح، رفتارهای مصرفی مشترکان خانگی از جمله وضعیت در و پنجره‌ها، بخاری‌ها و سایر تجهیزات گرمایشی مورد بررسی قرار گرفته تا مشخص شود با اصلاح این موارد چه میزان صرفه‌جویی حاصل می‌شود. نتایج پایلوت نشان داده که اصلاح الگوی مصرف و بهبود عایق‌بندی و تجهیزات می‌تواند بین ۴۰ تا ۵۰ درصد از مصرف گاز خانگی را کاهش دهد.

 

شرکت‌های کارور،  در زنجیره تأمین جدید میان مصرف‌کننده و عرضه‌کننده قرار می‌گیرند. این شرکت‌ها با تحلیل داده‌های مربوط به مصرف گاز، می‌توانند رفتار مصرف‌کنندگان را پیش‌بینی کرده و با شناسایی نقاط هدررفت انرژی، راهکارهایی برای اصلاح و بهینه‌سازی ارائه دهندمدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران درباره زمان اجرای سراسری طرح نیز گفت: فراخوان اجرای گسترده این طرح به‌زودی منتشر می‌شود و در مرحله نخست، پنج تا هفت استان کشور برای اجرای طرح انتخاب خواهند شد. اجرای این طرح در مقیاس وسیع‌تر به دلیل بالا بودن مصرف در بخش خانگی، می‌تواند آثار بسیار مثبتی بر تراز گاز کشور داشته باشد.

 

رجبی در ادامه درباره نقش شرکت‌های کارور در اجرای این طرح توضیح داد: شرکت‌های کارور، شرکت‌های داده‌محور هستند که در زنجیره تأمین جدید میان مصرف‌کننده و عرضه‌کننده قرار می‌گیرند. این شرکت‌ها با تحلیل داده‌های مربوط به مصرف گاز، می‌توانند رفتار مصرف‌کنندگان را پیش‌بینی کرده و با شناسایی نقاط هدررفت انرژی، راهکارهایی برای اصلاح و بهینه‌سازی ارائه دهند.

 

وی افزود: عملکرد این شرکت‌ها مشابه اپراتورهای تلفن همراه است که بین شرکت مخابرات و مشتری قرار می‌گیرند و با تحلیل داده‌ها، خدمات بهتری ارائه می‌دهند. شرکت‌های کارور نیز با استفاده از اطلاعات گذشته مصرف‌کنندگان می‌توانند رفتار مصرفی را بررسی کرده، محل‌های اتلاف انرژی را شناسایی و پیشنهادهایی برای کاهش آن ارائه کنند. به‌این‌ترتیب، داده‌محوری و تحلیل هوشمند مصرف، ارزش خدمات این شرکت‌ها را در طرح‌های ملی بهینه‌سازی انرژی افزایش می‌دهد.