موضوع واگذاری سهام شرکت ملی نفت ایران در راستای سیاست‌های مولدسازی دارایی‌های دولت با حضور وزیر اقتصاد، در جلسه‌ روز یکشنبه ۲۳ شهریور کمیسیون اقتصادی، بازرگانی و اداری دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شد.

یکی از محورهای اصلی این جلسه، بررسی برنامه‌های وزارت اقتصاد برای بهبود فضای کسب‌وکار و مولدسازی دارایی‌های دولت بود. در این راستا، موضوع واگذاری سهام شرکت ملی نفت به‌عنوان یکی از اقدامات کلیدی برای تعمیق بازار سرمایه، افزایش ظرفیت تولید نفت و تامین مالی پروژه‌های زیرساختی وزارت نفت مطرح شد.

در مورد احتمال عرضه سهام شرکت ملی نفت ایران در بورس، تجارت‌نیوز با مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس نفت و انرژی، گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.

به تجربه خصوصی‌سازی در بخش‌های پتروشیمی، پالایشی و نیروگاهی که نگاه شود می‌توان دید کمتر جایی وجود دارد که خصوصی شده و وضعیت آن از قبل بهتر شده باشد

 

*با توجه به تجربه خصوصی‌سازی در ایران، خصوصی‌سازی شرکت ملی نفت چه پیامدهایی دارد؟

 

تجربه خصوصی‌سازی در ایران حداقل دو دهه یا سه دهه گذشته وجود دارد. ایران متخصص خراب‌کردن موضوعات خوب است. یعنی اگر نام خصوصی‌سازی خوب باشد، در عمل کاری می‌کنند که از آن فراری شویم. وگرنه توسعه بخش خصوصی موضوعی است که باعث توسعه در تمام دنیا شده، اما در ایران برعکس شده است.

یعنی یک بخشی را ایجاد کرده‌اند که نه دولتی است و نه خصوصی. به عنوان مثال، پتروشیمی را از یک نهادی تخصصی که کار آن نفت و انرژی و از دهه ۴۰ تجربه اندوخته بود، گرفته‌اند و به نهادهایی داده‌اند که تخصص و تجربه نداشته‌اند. با این کار نه‌تنها شرایط بهتر نشده، بلکه بدتر هم شده است.

به بخش‌های پتروشیمی، پالایشی، نیروگاهی و … که نگاه شود می‌توان دید کمتر جایی وجود دارد که خصوصی شده و وضعیت آن از قبل بهتر شده باشد. یعنی افزایش تولید، بهره‌وری و … در این شرکت‌ها مشاهده نمی‌شود. این مورد اول است که مربوط به تجربه خصوصی‌سازی است که در کشور وجود دارد.

شرکت ملی نفت ایران هیچ‌گونه مالکیتی در خصوص منابع نفتی و گازی کشور ندارد / این‌که سهام شرکت واگذار و به افراد خاص داده شود، اصلا خصوصی‌سازی نیست.

 

*جدا از بحث خصوصی‌سازی، باید گفت نفت ایران ملی است و حتی شرکت ملی نفت هم مالکیتی بر نفت ایران ندارد. ایده خصوصی‌سازی در بستر ملی بودن نفت ایران چه معنایی دارد؟

 

دقیقا شرکت ملی نفت ایران هیچ‌گونه مالکیتی در خصوص منابع نفتی و گازی کشور ندارد. منابع نفت و گاز طبق قانون اساسی و طبق شرع، عرف و اخلاق، متعلق به مردم ایران است و شرکت ملی نفت ایران به نمایندگی از مردم دارد کار انجام می‌دهد. این‌که سهام شرکت واگذار و به افراد خاص داده شود، اصلا خصوصی‌سازی نیست.

چگونه می‌خواهند مخازن نفتی و دیگر موارد را قیمت‌گذاری کنند؟ بر چه مبنایی می‌خواهند این کار را انجام دهند؟ آیا یک اشتباه دیگری را می‌خواهند تکرار کنند؟ هیچ‌گونه توجیهی در مورد این کار وجود ندارد. نفتی که ملی و متعلق به مردم است را چطور می‌خواهند به افراد خاص واگذار کنند؟

ملی بودن به این معنی است که به عنوان مثال بیایند و سهام منتشر کنند و بین ۸۵ میلیون ایران آن را تقسیم کنند. البته من این مورد را هم قبول ندارم. چه بخواهیم و چه نخواهیم اگر سیستم درست کار کند، مشکلی وجود نداشته باشد، دولت بر مبنای نظر مردم تشکیل شود و قوانین، مقررات و بقیه موارد شفاف و مشخص باشد، هر صنفی از درآمد نفتی به دست بیاید باید بالاخره در این کشور هزینه شود و برای مردم باشد. قرار نیست خارج از کشور هزینه شود یا مثلا به افراد خاص داده شود. تا حالا این اتفاق کامل نیفتاده، ولی بالاخره در اختیار مردم و مال مردم است.

این‌که بخواهند شرکت ملی نفت را خصوصی کنند و سهام آن را به افراد و شرکت‌های خاص واگذار کنند، مشخص نیست چه نتیجه‌ای دارد. به‌عنوان مثال اگر ۳۰۰ میلیارد دلار پول لازم است، قرار است افرادی که می‌آیند ۳۰۰ میلیارد دلار در صنعت نفت تزریق کنند؟ همین افراد در صنعت پتروشیمی و نیروگاهی کشور چقدر تزریق کردند که ما در تابستان مشکل برق و در زمستان مشکل گاز داریم؟

همین سازمان‌ها و بنیادها کجا توانستند سرمایه‌گذاری کنند و توسعه بدهند و باعث افزایش اشتغال یا افزایش تولید شده باشند؟ این هم مسلما همان است. اگر کسی بخواهد با منطق به موضوع نگاه کند، باید جلوی این کار را بگیرد.

این که بخواهند شرکت ملی نفت را به بخش خصوصی واگذار کنند، بی‌معنی است.

 

*عرضه سهام شرکت ملی نفت به نام مولدسازی بیان شده است. مولدسازی چه معنایی دارد و چرا باید از طریق عرضه سهام انجام شود؟

 

مولدسازی اسم رمزی بود که در دولت سیزدهم گفته شد و می‌خواستند ته‌مانده چیزی که در دولت باقی مانده است را جارو کنند و بروند. خوشبختانه جلوی این موضوع گرفته شد. حال اگر قرار است همان فرمان تکرار شود، سیاست‌های دولت گذشته با وضعیت بدتری تکرار می‌شود.

باید موانع و مشکلات از سر راه شرکت ملی نفت برداشته شود تا بتواند کار خود را انجام دهد. این که بخواهند به بخش خصوصی واگذار کنند، بی‌معنی است./تجارت نیوز