در پی سفر رئیس‌جمهوری ایران به ترکمنستان و دیدارهای دیپلماتیک با رؤسای جمهوری ترکمنستان و روسیه، ایران گام‌های مهمی در راستای تقویت همکاری‌های گازی خود با این دو کشور برداشته است.

نفتی ها /توافق‌های گازی بین ایران، ترکمنستان و روسیه باتوجه به شرایط و پتانسیل گازی هر یک از این کشورها می‌تواند بسیار قابل توجه باشد؛ هر کدام از این کشورها در زمینه تولید، ذخیره و صادرات گاز نقش مهمی در بازار جهانی انرژی دارند. ایران به‌عنوان دومین کشور بزرگ دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان، پتانسیل بسیار بالایی در تولید و صادرات گاز دارد. تخمین زده می‌شود که ایران حدود ۱۷ درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار داشته باشد.

میدان گازی پارس جنوبی در خلیج فارس یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های گازی جهان است که بخش قابل توجهی از تولید گاز ایران را تامین می‌کند. اما با وجود پتانسیل عظیم، تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی مانعی بزرگ در صادرات و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بخش گاز بوده‌اند. نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گازی در کشور وجود دارد تا بتوان به‌طور موثر گاز تولید و صادر کرد. ضمن اینکه ایران به دنبال توسعه صادرات گاز به کشورهای همسایه، به‌ویژه عراق، ترکیه، و پاکستان است و به نظر می‌رسد که همکاری با روسیه و ترکمنستان می‌تواند بخشی از این برنامه باشد.

ترکمنستان، چهارمین دارنده بزرگ ذخایر گاز طبیعی جهان

ترکمنستان نیز  یکی از کشورهای دارای ذخایر عظیم گاز طبیعی است و تخمین زده می‌شود که این کشور چهارمین دارنده بزرگ ذخایر گاز طبیعی جهان باشد. این کشور دارای میدان گازی گالکنیش است که از بزرگ‌ترین میدان‌های گازی در جهان به شمار می‌رود. این کشور عمده صادرات گاز خود را به چین انجام می‌دهد و به‌دلیل زیرساخت‌های خط لوله گازی که به چین متصل است، همچنین از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان گاز این کشور محسوب می‌شود.

ترکمنستان از لحاظ جغرافیایی در مرز شمالی ایران قرار دارد و به همین دلیل امکان صادرات گاز به ایران وجود دارد، به ویژه در ماه‌های سرد سال که مصرف گاز در ایران افزایش می‌یابد. ترکمنستان به شدت به بازار چین وابسته است و به دنبال تنوع‌بخشی به مقاصد صادراتی خود است که می‌تواند از طریق همکاری با ایران و دیگر کشورهای منطقه به آن دست یابد. ضمن‌اینکه ترکمنستان نیز نیاز به بهبود و توسعه زیرساخت‌های صادراتی خود برای افزایش ظرفیت صادرات به کشورهای مختلف دارد.

۲۵ درصد ذخایر گاز طبیعی جهان در اختیار روسیه

روسیه نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان، دارای نفوذ گسترده‌ای در بازار انرژی بین‌المللی است. شرکت دولتی گازپروم، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های گازی جهان، به شدت در صادرات گاز از روسیه به اروپا و آسیا نقش دارد. روسیه حدود ۲۵ درصد از کل ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد. این کشور بزرگ‌ترین صادرکننده گاز به اروپا است و از طریق شبکه وسیع خط لوله‌های گازی، بخش عمده‌ای از نیازهای انرژی اروپا را تامین می‌کند.

روسیه به‌دنبال گسترش همکاری‌های گازی با ایران و ترکمنستان است تا از این طریق بتواند هم به بازارهای جدید دسترسی پیدا کند و هم نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد. پروژه‌های مشترک گازی مانند خط لوله‌های جدید و توسعه زیرساخت‌ها می‌توانند منافع اقتصادی و سیاسی قابل توجهی برای روسیه و شرکای آن فراهم کنند.   تحریم‌های غرب: روسیه نیز با تحریم‌های غرب مواجه است که می‌تواند مانع از دسترسی این کشور به فناوری‌های پیشرفته و سرمایه‌گذاری خارجی شود. این کشور  به دنبال افزایش صادرات گاز به بازارهای آسیایی، به‌ویژه چین و هند است تا وابستگی خود به بازار اروپا را کاهش دهد.

دیدار با رهبران ترکمنستان و توافق‌های گازی

باتوجه به نقش کلیدی و اساسی ترکمنستان و روسیه در صنعت گاز مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، دیدارهای جداگانه را با رؤسای جمهوری این دو کشور داشت و از توافق‌های تازه به‌منظور افزایش همکاری‌های گازی خبر داد. او پس از بازگشت از این سفر اعلام کرد که دیدارهای بسیار مهمی با مقامات ترکمنستانی داشته است. در این دیدار، توافقاتی در زمینه تبادلات گاز و برق میان دو کشور به دست آمد که با نهایی‌شدن در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی که به‌زودی در تهران برگزار خواهد شد، به همکاری‌های گازی و انرژی میان ایران و ترکمنستان شتاب خواهد بخشید.

ترکمنستان به‌عنوان یکی از کشورهای دارای ذخایر عظیم گازی، در سال‌های اخیر به یکی از شرکای مهم گازی ایران تبدیل شده است. این توافق‌ها نه تنها می‌تواند به افزایش واردات گاز ترکمنستان به ایران کمک کند، بلکه بازارچه‌های مرزی دو کشور نیز رونق بیشتری خواهند گرفت و امکان تبادل کالا و خدمات میان ایران و ترکمنستان تسهیل خواهد شد.

دیدار سازنده با رئیس‌جمهوری روسیه

رئیس‌جمهوری ایران همچنین در یدار یک ساعته با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، ددرباره چندین پروژه مهم از جمله همکاری‌های گازی، توسعه راه‌آهن، پروژه‌های پتروشیمی و آب‌شیرین‌کن‌ها مذاکره کرد. ایران و روسیه از دیرباز در حوزه انرژی و گاز همکاری‌های گسترده‌ای داشته‌اند، و توافقات اخیر می‌تواند به تسریع اجرای پروژه‌های زیرساختی و افزایش تبادل گاز میان دو کشور کمک کند.

همچنین دو طرف توافق کردند که تلاش‌ها برای اجرای این پروژه‌ها با سرعت بیشتری ادامه یابد. مسائل منطقه‌ای و دیپلماسی منطقه‌ای در کنار توافق‌های اقتصادی، مسائل منطقه‌ای نیز بخشی از مذاکرات را به خود اختصاص داد.

تقویت همکاری‌های منطقه‌ای برای مقابله با تحریم‌ها

پزشکیان در ادامه اشاره کرد که یکی از اهداف مهم این سفر، گسترش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی با همسایگان ایران بود تا اثرات منفی تحریم‌های اعمال‌شده علیه کشور کاهش یابد. با توجه به تحریم‌های سنگین علیه ایران، همکاری با کشورهای همسایه به‌ویژه در حوزه انرژی، می‌تواند نقش مهمی در تامین نیازهای کشور و تقویت اقتصاد داخلی ایفا کند.

تشکیل یک اتحاد استراتژیک

این سفر و توافقات به‌دست‌آمده می‌تواند به عنوان یک گام مهم در تقویت روابط اقتصادی و سیاسی ایران با ترکمنستان و روسیه تلقی شود. با توجه به ذخایر عظیم گاز در منطقه و نیاز ایران به توسعه همکاری‌های انرژی، این توافقات می‌توانند به شکل‌گیری یک بلوک قوی انرژی در منطقه منجر شوند که به نفع تمام طرف‌ها خواهد بود. از سوی دیگر، تلاش‌های دیپلماتیک ایران برای تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و مقابله با تحریم‌ها نیز حاکی از استراتژی بلندمدت ایران در جهت تقویت پیوندهای اقتصادی و سیاسی با کشورهای همسایه است.

درواقع  همکاری گازی ایران، ترکمنستان و روسیه یک اتحاد استراتژیک در منطقه اوراسیا را تقویت می‌کند. هر سه کشور دارای پتانسیل‌های عظیم در تولید و صادرات گاز هستند، اما با چالش‌هایی از قبیل تحریم‌های اقتصادی، وابستگی به بازارهای محدود و نیاز به توسعه زیرساخت‌ها مواجه هستند. این توافقات تازه می‌تواند به کاهش وابستگی ترکمنستان به چین، تقویت موقعیت ایران در بازار گاز منطقه و همکاری‌های استراتژیک روسیه با کشورهای همسایه منجر شود. به‌علاوه، افزایش تعاملات بین این سه کشور نه تنها به تقویت صادرات گاز و بهبود زیرساخت‌های منطقه‌ای منجر خواهد شد، بلکه می‌تواند نقش موثری در کاهش اثرات تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و روسیه ایفا کند.