در فرآیند تولید هر محصولی پارامترهای بسیاری دخیل هستند و این ضعف درحال‌حاضر وجود دارد که علت افزایش قیمت‌ها مشخص نمی‌شود. بنابراین عدم کنترل بازار و عدم قیمت‌گذاری مناسب باعث سوء استفاده ...

نفتی ها /"این موضوع باید روشن شود که افزایش قیمت بنزین تا چند درصد بر افزایش قیمت سایر کالاها اثرگذار است. در فرآیند تولید هر محصولی پارامترهای بسیاری دخیل هستند و این ضعف درحال‌حاضر وجود دارد که علت افزایش قیمت‌ها مشخص نمی‌شود. بنابراین عدم کنترل بازار و عدم قیمت‌گذاری مناسب باعث سوء استفاده در هر نوع افزایش قیمتی می‌شود."این گوشه ای از اظهار نظر یکی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس است، موضوعی که بارها و بارها به آن اشاره شده و گفته می‌شود یکی از دلایل اصلی عدم افزایش بهای بنزین است.

حالا این که در نهایت قیمت بنزین در جامعه کنونی کشور ارزان است یا خبر مبحثی است که بارها و بارها به آن اشاره شده است اما این موضوع که در نهایت کلید بسیاری از مشکلات اقتصادی و حتی اجتماعی کشور وابسته به بهای یک سوخت رایج کشور باشد قدری قابل تامل و صد البته نگران کننده است و بدتر آن که نگاه به تغییر قیمت بنزین بایدمنطقی و در ذیل یک برنامه جامع باشد که هنوز هم شاهد این برنامه جامع نیستیم.

نگران کننده از این لحاظ که در بازار ملتهب و پرتلاطم کشور ما، همیشه همه منتظر بهانه‌ای برای افزایش قیمت بوده و تمامی پارامترهای قیمتی با هم در ارتباط هستند. با افزایش قیمت دلار، نرخ تمامی اجناس بالا می‌رود اما با کاهش قیمت دلار تغییری در قیمت‌ها رخ نمی‌دهد. سرکوب قیمتی در برخی بخش‌ها سبب ایجاد تورم نهفته در کشور می‌شود. پیش‌بینی شده است که در امسال ۴ میلیارد دلار از منایع دیگر باید به واردات بنزین و گازوئیل اختصاص داده شود. در سال ۱۴۰۲ مبلغی حدود ۲ میلیارد و ۲۵۰ میلیون دلار برای واردات بنزین و گازوئیل هزینه شد. با نیمی از همین مبلغ، امکان واردات خودروهای برقی به راحتی می‌توانست فراهم شود.

این در حالی است که برخلاف تصور بسیاری از کارشناسان این حوزه که در خصوص افزایش قیمت سوخت می‌پندارند اگر قیمت بنزین به طور ناگهانی به ۲۵ هزار تومان ( حدود ۷۰ سنت)، رفتار مصرف‌کننده به سمت استفاده از خودروهای کم‌مصرف تغییر کرده و قاچاق بنزین هم به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند؛ اما موضوع این است ازآنجایی که برخی از کسب و کارها وابسته به قیمت بنزین هستند. خدمات در کشور ما ارزان بوده که علت آن هم پایین بودن قیمت حامل‌های انرژی است. قیمت فرآورده‌های نفتی در ایران به قدری پایین بوده که می‌توانیم بگوییم تقریبا رایگان است.کسب و کارهایی مانند اسنپ، تپسی و پیک‌های موتوری که تردد بالایی در سطح شهر دارند به شدت به افزایش قیمت بنزین وابسته هستند. بنابراین افزایش قیمت بنزین بر افزایش نرخ کرایه‌ها به طور مستقیم تاثیرگذار است. حتی اتوبوس‌ها که عمدتا از گازوئیل استفاده می‌کنند نیز مجبور به افزایش نرخ کرایه‌ها می‌شوند. در نتیجه قشر آسیب پذیر ما که شامل دهک‌های اول تا سوم هستند که بیشتر از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند، آسیب جدی می‌بینند.

حال این که بسیاری از منتقدان افزایش یکباره بهای بنزین بدون پرداخت  به پیش‌نیازهایش معتقدند برای کاهش و کنترل مصرف سوخت بهتر است که در ابتدا به سراغ روش‌های قیمتی نرویم، زیرا اثرات تورمی آن خیلی سریع تر از اثرات اصلاح گرانه مصرف بنزین در زندگی مردم مشخص می‌شود. به این معنا که افزایش ناگهانی قیمت بنزین سبب ایجاد شوک‌های تورمی در کشور می‌شود. ایجاد تنوع سوختی، واردات خودروهای برقی و توسعه زیرساخت‌های استفاده از سی ان جی می‌تواند به کنترل سقف تولید بنزین کمک کند. پس از به ثبات رسیدن در این حوزه و با برداشتن تعرفه‌های موجود برای خودروهای برقی، مصرف‌کننده هم تمایل بیشتری به استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی خواهند داشت. به عنوان مثال خودروی هیبریدی تویوتا پریوس در هر ۱۰۰ کیلومتر ۳ لیتر بنزین مصرف می‌کند.

حالا اما در کانون جدال نظری میان موافقان و منتقدان افزایش قیمت بنزین، یک سؤال مجادله برانگیز وجود داشته و دارد، این که  آیا انکار تأثیر بنزین روی تورم می‌تواند باور مردم به اثر تورمی بنزین را تغییر دهد؟