نفتی ها /شرکت های دانش بنیان، از سال های گذشته تاکنون، سهم و جایگاه خود را در صنعت نفت بسیار زودتر از صنایع دیگر باز کردند، در این میان، صنعت پتروشیمی پیشتازی چشمگیری در این روند داشته و امروز شرکت های دانش بنیان و فناور در افزایش میزان تولید و دسترسی به دانش فنی و تامین تجهیزات و نیازهای فنی صنعت پتروشیمی نقش زیادی دارند.
شرکت های دانش بنیان با عبور از تحریم ها و فشارهای اقتصادی مختلف توانسته اند سدشکن تحریم باشند و صنایع مختلف از جمله صنعت پتروشیمی را در پروژه های از قبل برنامه ریزی شده جهش دوم و سوم و طرح های پیشران کمک کنند.
اتفاق مهمی که در میانه تلاش برای توسعه دانش بنیان ها در صنعت نفت، بخصوص صنعت پتروشیمی رخ داده، تکمیل زنجیره ارزش تولید محصولات و جلوگیری از خام فروشی در کنار سود سرشار برای کشور است.
صنعت پتروشیمی ایران به جایگاه اول منطقه می رسد
صنعت پتروشیمی ایران با بررسی و ارزیابی درست از بازار و آنچه در قالب جهش دوم و سوم خود و پس از آن پیش بینی کرده است، تلاش می کند محصولات خود را متنوع تر از هشت محصول اولیه و پایه یعنی متانول، آمونیاک، اتیلن، پروپیلن، بوتادین و BTX بنزن، تولوئن و زایلین عرضه کند و در این بخش است که پای شرکت های دانش بنیان به میان می آید و پیش بینی می شود، صنعت پتروشیمی ایران با اجرای برنامه های هدفمند در سال ۲۰۲۶ (۱۴۰۴) با ظرفیت تولید سالانه ۵۷ میلیون تن به جایگاه اول منطقه دست یابد.
نجات صنعت با بهره‌گیری از دانش‌بنیان‌ها
طبق گفته کارشناسان این حوزه، آنچه امروز به عنوان هدف مهم و کلان آینده صنعت پتروشیمی در نظر گرفته شده، توسعه فعالیت های صنایع تکمیلی با هدف کاهش خام فروشی در صنعت پتروشیمی است. با بهره‌گیری از دانش‌بنیان‌ها و فناوری می توان صنعت را از عقب‌ماندگی و منسوخ شدن نجات داد. برای رسیدن به این اهداف شماری اقدام‌ها انجام شده است. برای نمونه مراکز نوآوری در مجتمع‌های پتروشیمی راه‌اندازی شده که برای آینده این صنعت مطلوب بوده، همچنین برای ارزیابی شرکت‌هایی که چه مقدار به سمت دانش‌بنیان‌شدن می‌روند هم اقدام‌های انجام شده است.
امروزه هدف، قطع خام فروشی و استقلال اقتصادی یکی از پیش شرط های اجرای پروژه های صنعت پتروشیمی بوده و اجرای پروژه های تکمیل زنجیره ارزش و طرح های پیشران، فعال سازی صنایع کوچک و پارک های صنعتی و شیمیایی به همین منظور بوده است.
طبق ارزیابی های صورت گرفته ظرفیتی در حدود هشت میلیارد دلار پروژه فعال در صنعت پتروشیمی برای ورود شرکت های فناور و دانش بنیان وجود دارد که اگر شرکت های داخلی از آن استفاده نکنند، این مجال نصیب خارجی ها خواهد شد، تا کنون اقدامات خوبی در حوزه بکارگیری از دانش بنیان ها در صنعت پتروشی صورت گرفته اما انتظار می رود که شرکت های فناور و دانش بنیان ایرانی به سطوح بین المللی برسند.
یکی از راهبردهای صنعت پتروشیمی حرکت به سمت تولید محصولات پایین‌دست ارزش‌آفرین است، در این زمینه بحث‌های زیادی مطرح و چهار پارک در پارسیان، ماهشهر، عسلویه و مکران طراحی شده که در حال اجرایی شدن است.
رشد سالانه ۴.۵ درصدی تقاضای جهانی برای محصولات پتروشیمی
براساس پیش‌بینی‌ها، تقاضای جهانی برای محصولات پتروشیمی سالانه حدود ۴.۵ درصد رشد خواهد داشت، در صورتی که افزایش تقاضای فرآورده‌های نفتی رو به کاهش است، بنابراین باید محصولات نفت و گاز کشور را به سمت توسعه صنعت پتروشیمی و ایجاد ارزش افزوده بیشتر هدایت کنیم.
طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، ظرفیت صنعت پتروشیمی تا ۱۰ سال آینده از ۹۰ میلیون تن کنونی به نزدیک ۲۰۰ میلیون تن در سال خواهد رسید و دو برابر خواهد شد که نقش تعیین‌کننده‌ای در جریان تحریم‌ها در ارزآوری برای کشور خواهد داشت.
هم اکنون بیش از ۱۸۰ شرکت داخلی در زمینه حل مشکلات پلنت ها، تولید و لایسنس و دانش فنی با هدف راه‌اندازی خطوط و طرح‌های جدید، افزایش بهره‌وری، تقویت و حمایت از صنایع ساخت داخل و انجام امور پژوهشی و تحقیقاتی کاربردی، در صنعت پتروشیمی فعال هستند، بی شک استفاده از پتانسیل دانش بنیان ها در این عرصه می تواند بسیار کمک رسان باشد تا علاوه بر ارزآوری در حوزه خودکفایی بیشتر نیز گام برداریم./ایسنا