نفتی ها /بررسی روند تولید و مصرف بنزین و گازوئیل در کشور نشان می‌دهد که تراز این دو سوخت در حال رسیدن به نقطه سربهسر و سپس منفی شدن است.
به بیان دیگر در صورت تداوم روند قبلی در دولت گذشته، تا سال ۱۴۰۲ ایران به جمع واردکنندگان بنزین و گازوئیل خواهد پیوست و کشور نه تنها از مزایای ارزآوری صادرات فرآورده‌های نفتی محروم می‌شود، بلکه در سال‌های آینده ارزبری قابل توجهی نیز رقم خواهد خورد.
جواد اوجی وزیر نفت بهمن‌ماه سال گذشته در برنامه نگاه یک در شبکه اول سیما با اشاره به منفی شدن تراز بنزین کشور گفت: در دو تا سه سال آینده با توجه به این روند مصرف بنزین و نفت گاز (گازوئیل) در کشور جزو کشورهای واردکننده فرآورده‌های نفت گاز و بنزین خواهیم شد.
*تراز بنزین و گازوئیل در سال ۱۴۰۲ به نقطه سربهسر می‌رسد
در تصویر۱ ، روند تولید و مصرف بنزین در ایران آورده شده است. همانطور که مشاهده می‌شود، بعد از فروکش کردن شیوع کرونا و محدودیت‌های حمل و نقل، مصرف بنزین در کشور دوباره اوج گرفته است و تا پایان سال جاری به نقطه سربهسر می‌رسد.
تصویر۱
در تصویر ۲ نیز روند تولید و مصرف گازوئیل آورده شده است. طبق پیش‌بینی‌ها تراز گازوئیل در سال آینده به نقطه سربهسر می‌رسد و پس از آن، ایران برای تامین گازوئیل خود نیز نیازمند به واردات می‌شود.
تصویر۲
*مصرف سرانه بنزین و گازوئیل در ایران ۲ برابر متوسط جهانی
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «بررسی رویکردهای مختلف به توسعه صنعت پتروپالایشگاهی در کشور» به موضوع مصرف بنزین در ایران پرداخته و از رقم بالای سرانه مصرف خبر می‌دهد.
در این گزارش آمده است: میزان مصرف بنزین و گازوئیل در کشورهای مختلف دنیا و ایران در جدول ۱ نشان داده شده است. در ایران به ازای هر نفر روزانه حدود ۰.۹۵ لیتر بنزین و حدود ۰.۸۸ لیتر گازوئیل مصرف می‌شود. مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در ایران به ازای هر نفر تقریباً ۲ برابر متوسط جهانی است.
در گزارش مرکز پژوهش‌ها توضیح می‌دهد: رشد مصرف بنزین در ۳۰ سال گذشته در ایران حدود ۲۶۵ درصد بوده است در حالی که کشورهای ترکیه، آلمان و فرانسه در ۳۰ سال گذشته رشد منفی در مصرف بنزین را تجربه کرده‌اند و مصرف بنزین خود را کنترل کرده‌اند که در اروپا این امر سبب بسته شدن بعضی از واحدهای پالایشگاهی شده و بعضی دیگر از پالایشگاه‌ها نیز تغییر فرایند داده و تبدیل به پالایشگاه‌های زیستی (Bio-refinery) شده‌اند.
جدول ۱
*مصرف خودروهای ایرانی سه برابر استاندارد جهانی است
دو برابر بودن سرانه مصرف بنزین و گازوئیل در ایران، این گزاره را در ذهن تقویت می‌کند که مردم ایران به صورت غیراستاندارد و مسرفانه از بنزین و گازوئیل استفاده می‌کنند، درحالی که واقعیت چیز دیگری است.
سعید مداح مروج، مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درباره مصرف بالای سوخت در خودروهای داخلی گفت: متوسط مصرف خودروها در داخل نزدیک سه برابر مصرف استاندارد جهانی است؛ درحالی که خودروهای ما باید در هر ۱۰۰ کیلومتر ۴ لیتر مصرف بنزین داشته باشند، در حال حاضر خودروهای ما ۱۰ تا ۱۲ لیتر مصرف بنزین دارند.
وی افزود: اگر شرایط مصرف بالای خودروهای داخلی اصلاح شود و ناوگان حمل و نقل شهری و مترو توسعه پیدا کند، نیازی به واردات بنزین پیدا نمی‌کنیم، اما اگر قرار باشد با همین رویه پیش برویم، احتمال واردات بنزین برای سال آینده دور از ذهن نیست؛ این اتفاق امسال رخ نخواهد داد، چرا که ذخایر خوبی در بحث بنزین داریم؛ ولی ممکن است سال آینده شاهد واردات بنزین باشیم.
در تصویر ۳ میزان مصرف بنزین در هر یک از خودروهای بنزین‌سوز آورده شده است.
تصویر ۳
*سهم خودروسازان و ناوگان فرسوده از مصرف غیربهینه سوخت
رضا رحیمی کارشناس انرژی با مقایسه مصرف سرانه و مصرف هر خودروی داخلی نسبت به میانگین جهانی توضیح می‌دهد: با وجود مصرف بنزین سه برابری خودروهای ایرانی نسبت به میانگین جهانی، باز هم مصرف سرانه کشور دو برابر میانگین جهانی است، به بیان دیگر هر فرد ایرانی خودرویی دارد که سه برابر استاندارد جهانی سوخت مصرف می‌کند، ولی مصرف آن فرد فقط دو برابر میانگین جهانی است نه سه برابر!
وی در ادامه اظهار داشت: در حوزه مصرف گازوئیل نیز فرسودگی شدید ناوگان باعث شده است که گازوئیل با بازدهی بسیار پایینی در ناوگان سنگین کشور مورد مصرف قرار گیرد و این ناوگان فرسوده نیازمند نوسازی است.
با توجه به ریشه‌یابی مشکل مصرف سوخت، به نظر می‌رسد، راهکار اصلی برای جلوگیری از بحران بنزین، افزایش کیفیت خودروهای بنزینی توسط خودروسازان و نوسازی ناوگان حمل سنگین کشور باشد./فارس