نفتی ها /محسن صالحی، کارشناس حوزه پتروشیمی در این باره گفت: از جمله مزیت‌های این صنعت جلوگیری از خام‌فروشی است و اگر بتوانیم منابع نفت و گاز کشور را به محصولات در زنجیره ارزش تخصیص دهیم ارزش افزوده خوبی ایجاد خواهد شد.
وی افزود: یکی دیگر از مزیت‌های پتروشیمی، تامین خوراک صنایع تکمیلی پایین‌دستی است، بسیاری از صنایعی که در پایین‌دست نظیر نساجی، خودرو، لوازم خانگی و ... وجود دارند می‌توانند صنایع اشتغال‌آفرین برای کشور باشند و محرک تولید برای بسیاری از صنایع مختلف در کشور باشند.
صالحی دور زدن تحریم‌ها را دیگر مزیت این صنعت برشمرده و اضافه کرد: به دلیل تحریم، صادرات نفت و میعانات گازی تحت تاثیر قرار گرفته و صنعت پتروشیمی بیشترین درآمد ارزی غیرنفتی را برای کشور دارد، این صنعت سالانه به طور تقریبی ۱۰ میلیارد دلار ارزآوری حاصل از صادرات دارد.
وی درباره وضعیت کنونی صنعت پتروشیمی کشور، تصریح کرد: به دلیل وجود منابع گازی و نفتی در کشور ظرفیت تولید صنایع پتروشمی ۶۰ میلیون تن در سال است و از لحاظ وزنی ایران در منطقه بعد از عربستان در رتبه دوم قرار دارد. سالانه حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیون تن متانول در ایران تولید می‌شود که این عدد در مقایسه با کشور‌های دیگر عدد بزرگی است ضمن اینکه سالانه ۷ تا ۸ میلیون تن هم اتیلن تولید می‌شود.
صالحی افزود: سالانه یک میلیارد دلار واردات محصولات مشتقات پروپیلن را داریم که در فضای تحریم، هزینه‌های زیادی به کشور تحمیل می‌کند. پلی استایرن کاربرد مختلفی در صنایع دارد و زنجیره پلی اتیلن خوراک صنعت نساجی است. در بعضی از زنجیره‌ها تولید زیادی داریم، اما در بعضی از زنجیره‌ها نامتوازن رفتار کرده‌ایم.
این کارشناس حوزه پتروشیمی اضافه کرد: تقریبا حدود ۱۰ میلیون تن زیر ظرفیت تولید می‌کنیم که دلیل اصلی آن کمبود خوراک و مشکلات فنی برخی از واحد‌های تولیدی است. واقعیتی که وجود دارد این است که اگر هشت محصول پایه را به صورت نموداری درنظر بگیریم رتبه اول تا سوم کشور را به ترتیب متانول، اتیلن و آمونیاک دارند. خوراک متانول و آمونیاک گاز طبیعی و اتیلن هم اتان است و این مزیتی است که باعث شده تا بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذار در این زنجیره‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
وی گفت: نکته مثبت در مورد قانون تنفس خوراک این است که مشمول خوراک‌هایی مانند نفت، میعانات و گاز مایع می‌شود. طبق قانون، شرکت‌های سرمایه گذاری که از این سه خوراک، محصول پتروشیمی یا سوخت تولید کنند، مشمول قانون تنفس می‌شوند. قانون تنفس خوراک به وزارت نفت این اختیار را داده که مجوز خوراک بدهد و هزینه آن را به صورت اقساطی از شرکت‌های سرمایه‌گذار دریافت کند که این باعث مزیت اقتصادی طرح‌های خوراک مایع می‌شود.
صالحی گفت: دولت باید بر روی بعضی از زنجیره‌ها و واحد‌های مادر سرمایه‌گذاری کند البته در قانون بودجه سال جدید به شرکت ملی پالایش و پخش اجازه ساخت یک پتروپالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای داده شده است. هدف تولید مواد خام و نیمه خام این بوده که در نهایت بتوانیم سیاست‌های مواد خام به نیمه خام و نیمه خام به فرآوری شده در زنجیره تولید به‌وجود آید.
این کارشناس حوزه پتروشیمی افزود: از صادرات متانول و اوره تقریبا سالانه سه میلیارد دلار درآمد کسب می‌کنیم، بالاترین نرخ فروش گاز طبیعی در کشور، فروش گاز به پتروشیمی‌هاست. یکی از دلایل اینکه در سال ۱۴۰۰ قطعی گاز در مناطق سردسیر کشور نداشتیم این بود که ۴۰ روز الی ۲ ماه خوراک پتروشیمی‌های بزرگ قطع شد، ولی تبعات زیادی برای کشور داشت.
وی ادامه داد: یکی از تبعات مهم آن توقف درآمد ارزی پتروشیمی‌های زاگرس، پردیس، خارک، مرجان، کاوه و بوشهر بود، این‌ها پتروشیمی‌هایی هستند که خوراک آن‌ها متان است، در بازه زمانی ۴۰ روزه، با قطع گاز این پتروشیمی‌ها ۵۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی کشور کاهش داشت. کمبود ارز در بازار ثانویه هم تاثیرگذار است چراکه قیمت ارز را نوسانی می‌کند و ارزش سهام بورسی پتروشیمی‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این یکی از دلایل قرمز شدن سهام پتروشیمی در سال گذشته بود.
صالحی افزود: خاموشی‌ها قطعا سال‌های بعد افزایش پیدا می‌کند و باید تجدیدنظری در مصرف عمده گاز طبیعی کشورمان که در بخش خانگی و بعد نیروگاه است، انجام شود. مصرف گاز در کشور ما نسبت به کشور‌های همسایه خیلی بالاتر است و باید جریمه‌های پلکانی مصرف اعمال شود. با توجه به بررسی‌ها، برخی از نیروگاه‌ها تنها ۳۰ درصد بهر‌ه‌وری دارند که این فاجعه است. فرصت این را داریم که در بحث نیروگاهی‌های خانگی سرمایه‌گذاری و این مشکل را حل کنیم.
این کارشناس حوزه پتروشیمی با بیان اینکه کاربرد اصلی اوره در کود شیمیایی است، گفت: قرارداد‌های بسیاری از پتروشیمی‌های تولیدکننده متانول و اوره بلندمدت است و برخی از کشور‌ها مانند هند، ترکیه و کشور‌های حوزه خلیج فارس قرارداد‌های بلند می‌بندند. بردن نفت به زنجیره میعانات و تبدیل به محصولات پتروشیمی سیاستی کاملا درست است که می‌تواند برای کشور مفید باشد.
