نفتی ها /این روزها کلمه "یارانه پنهان" بیش از همیشه برسر زبان دولتمردان افتاده و مخالفانش معتقدند که یارانه پنهان یعنی یارانه‌ای که به ثروتمندان داده می‌شود و ضعفا از آن محرومند و حالا در این راستا قرار شده است تا برای عادلانه کردن نظام توزیع یارانه‌ها طرح جدید بنزین اجرا شود اما آیا این طرح به نفع مردم جامعه است؟ و بیشتر نگرانی از این است که دوباره به اسم یارانه، «یارانه‌زدایی» نکنند!
محاسبات نشان می‌دهد اگر یک خانوار در ماه تنها ۶۰لیتر بنزین مصرف کند، درنهایت ۱۸۰هزار تومان پول بنزین پرداخت می‌کند که نیمی از آن را دولت قبلا به‌حساب سرپرست خانوار واریز کرده است. در این صورت تغییر الگوی اختصاص سهمیه بنزین تغییری در هزینه بنزین مصرفی ایجاد نخواهد کرد. تغییر کلیدی وقتی نمایان می‌شود که یک خانوار بخواهد بنزین مازاد بر یارانه نقدی بنزینی مصرف کند که در این صورت به‌ازای هر لیتر بنزین مازاد، ۳۰۰۰تومان از جیب خودش پرداخت خواهد کرد. خانوار‌های فاقد خودرو در این الگو هم یارانه نقدی دریافت خواهند کرد که معادل ریالی هر شهروند دست‌کم ۲۲هزارو۵۰۰تومان خواهد بود که می‌تواند آن را بفروشد. سؤال اصلی اینجاست که آیا این شیوه به عدالت نزدیک‌تر است؟
حالا اما از سویی دیگر این روزها هنوز طرح اجرای آزمایشی اختصاص بنزین به شهروندان به‌جای خودروها در ۲جزیره کیش و قشم به نتیجه نهایی نرسیده، اختلاف بر سر میزان سهمیه هر شهروند چالش‌برانگیز شده است؛ نخستین خبر درباره اختصاص سهمیه بنزین و میزان آن را سرپرست منطقه آزاد تجاری کیش داد و اعلام کرد براساس تصمیم دولت به هر شهروند ۲۰لیتر اختصاص می‌یابداما مدتی بعد وزیر نفت از اختصاص سهمیه ۱۵لیتری خبر داد و مدتی بعد هم معاون وزیر نفت اعلام کرد که سهمیه ۶۰لیتر به‌ازای هر خانوار صاحب خودرو کم نخواهد شد.
نکته بعدی اما اینجاست که طرح تغییر الگوی اختصاص سهمیه بنزین از خودرو به شخص با عنوان بنزین برای همه در حالی کلید خورده که دولت می‌گوید: هدف افزایش قیمت بنزین نیست. به این ترتیب انتظار می‌رود تنها مکانیسم اختصاص سهمیه بنزین تغییر کند که در این صورت یک خانوار ۳نفره دارای خودرو به‌جای دریافت سهمیه ۶۰لیتری بنزین، ۴۵لیتر بنزین دریافت خواهد کرد و این در حالی است که هفته گذشته جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی گفته بود: سهمیه خانوار‌ها در طرح پایلوت بنزینی کمتر از ۶۰لیتر نخواهد بود علاوه بر اینکه سهمیه ذخیره شدن بنزین در کارت سوخت خودروها و موتورسیکلت‌ها حفظ می‌شود.
سالاری در این خصوص گفته است: تمهیداتی اندیشیده‌ایم که سهمیه خانوار‌هایی که تعداد نفرات آن‌ها کم بوده و سهمیه‌شان کمتر از ۶۰لیتر خواهد شد، سقف سهمیه ۶۰لیتری آن‌ها در طرح پایلوت حفظ خواهد شد. او توضیح نداده که منظور از تعداد نفرات کم چه تعداد خواهد بود، اما برآورد‌ها نشان می‌دهد که به‌احتمال زیاد سهمیه بنزین خانوار‌های کمتر از ۴نفر دارای خودرو همان ۶۰لیتر باقی می‌ماند. در این صورت یک خطای محاسباتی و مغایر با هدف عدالت مدنظر دولت رخ خواهد داد چرا که یک خانوار دارای خودروی ۳نفره ۶۰لیتر و یک خانوار ۳نفره فاقد خودرو ۴۵لیتر بنزین دریافت خواهد کرد.
سوال اما اینجاست که مگر نه این که سهمیه‌ای که دولت برای طرح اختصاص بنزین به افراد به جای خودروها اعلام کرده باید با توجه به میزان کل بنزین سهمیه‌ای کشور و در نظر گرفتن تعداد خودروهای عمومی محاسبه شود؟در بازه زمانی امسال نسبت به سال گذشته در پی مهار کرونا و بهبود ایمنی در کشور و تسهیل تردد خودروها، میزان مصرف بنزین ۱۵ درصد افزایش یافته است. به عبارتی متوسط مصرف روزانه کشور از ۷۵.۵ میلیون لیتر در سال گذشته به ۸۶ میلیون لیتر در روز رسیده است.
بنابراین از کل ۱۰۳ میلیون لیتر بنزین، ۸۶ میلیون لیتر آن در حال مصرف شدن است که ۵۵ میلیون لیتر آن به صورت سهمیه‌ای و باقی آزاد است. بنابراین ۱۰ الی ۱۵ میلیون لیتر برای صادرات باقی می‌ماند. صادراتی که سال گذشته درآمد ۳ میلیارد دلاری را برای کشور به همراه داشت. طبیعتاً افزایش سهمیه اختصاصی بنزین به افراد باعث کاهش درآمد ریالی و ارزی دولت می‌شود که با توجه به کسری بودجه شدید باید دید دولت سیزدهم برای این طرح و جبران این کسری در صادرات چه تمهیداتی اندیشیده است؟
پست الکترونیکی نفتی‌ها به نشانی naftiha.ir@gmail.com برای دریافت نقطه نظرات، پیشنهادها، انتقادها و شکایات شما به عنوان پل ارتباطی این پایگاه خبری – تحلیلی با شما مخاطبان عزیز، در دسترس قرار دارد که شما مخاطبین عزیز نفتی ها می‌توانید از این طریق با ما در ارتباط باشید.