نقتی ها /عبدالعلی رحیمی مظفری دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضرورت گذر از خام‌فروشی نفت و میعانات گازی گفت: خام فروشی نفت نه در این مجلس و نه در مجلس قبلی هیچ گاه مورد تاکید نبوده است. ایران به عنوان اولین دارنده منابع هیدروکربوری باید به چند دلیل از خام فروشی نفت فاصله گرفته و سمت تولید فرآورده‌های با ارزش افزوده بالا حرکت کند.
وی ادامه داد: اول اینکه ما وقتی به جای خام‌فروشی نفت، از نفت و سایر منابع هیدروکربوری، محصولات پایین‌دستی تولید می‌کنیم ارزش افزوده‌ی بسیار بالایی خواهد داشت و نسبت به خام فروشی درآمد آنها قابل قیاس نیست. دوم اینکه ما با تبدیل محصولات خام به محصولات زنجیره‌های بعدی یا ارزش افزوده‌ی بالاتر سطح وابستگی‌مان به سایر کشورها کمتر خواهد شد و برعکس؛ وابستگی سایر کشورها به ما ایجاد خواهد شد.
رحیمی مظفری تاکید کرد: ما ناگزیر هستیم از یک طرف برای فروش محصولات خام‌مان بعضاً التماس کنیم و بعضاً برای وارد کردن همان محصولاتی که از مواد اولیه خام ما تولید می‌شود دوباره التماس کنیم که بتوانیم وارد کنیم. یعنی از هر دو سمت تحریم می‌شویم و این شرایط بدی را برای ما ایجاد می‌کند.
دبیر کمیسیون انرژی مجلس اظهار داشت: مورد سوم مربوط به بحث اشتغالزایی است. ما در بالادست صنعت نفت (چه مواد خام نفتی و چه گازی) وقتی تولیداتی داریم اشتغال زیادی ایجاد نخواهد شد. ولی در حوزه‌ی پایین‌دستی در تبدیل این مواد معمولا ضریب اشتغال ۱۰ برابر است، ضریب ارزش افزوده هم بسیار بالاتر است. به این خاطر است که ما باید هر طوری شده است از خام فروشی نفت تا حد امکان فاصله بگیریم که در این صورت اشتغالزایی قابل توجهی نیز برای جوانان ایجاد می‌شود.
* استنکاف دولت از قانون پتروپالایشگاه‌ها، سرمایه‌گذاران را دلسرد کرده است
وی درباره اقدامات کمیسیون انرژی برای رهایی از خام‌فروشی توضیح داد: موضوعی که در حال حاضر کمیسیون انرژی مجلس دنبال می‌کند ناظر به بحث اجرای قانون پتروپالایشگاه‌ها است که به جِد مجلس پیگیر قانون الحاقی آن بوده است. ناظر به قانون قبلی هم که در مجلس تصویب شده است، صندوق توسعه‌ی ملی هنوز وظیفه خود را انجام نداده است.
رحیمی مظفری گفت: ما موضوع استنکاف از قانون پتروپالایشگاه‌ها توسط دولت و سازمان برنامه و بودجه را در کمیسیون انرژی مطرح کردیم، برخی از نمایندگان تقاضای اعمال ماده‌ی ۲۳۴ آیین‌نامه مجلس را کردند و اعتراض کردند که چرا دولت این قانون را به طور کامل اجرا نمی‌کند.
دبیر کمیسیون انرژی مجلس افزود: البته قانون پتروپالایشگاه‌ها به صورت نسبی اجرا شده است و برخی سرمایه‌گذاران در این حوزه سرمایه‌گذاری کردند. به امید اینکه این قانون به طور کامل توسط دولت اجرایی شود که در این صورت می‌توان از مزایای آن برای جذب سرمایه بخش خصوصی در توسعه پایین‌دست صنعت نفت استفاده کرد. ولی چون قانون هنوز به طور کامل پیاده نشده است متاسفانه کمی بخش خصوصی را دلسرد کرده است.
وی اظهار داشت: در حال حاضر ۸ طرح پتروپالایشی معطل صدور مجوز تنفس خوراک توسط هیئت امنای صندوق توسعه ملی هستند که ظاهرا دولت تا به الان این کار را نکرده است. آخرین پیگیری که بنده هفته‌ی پیش از سازمان برنامه و بودجه داشتم، آقای پورمحمدی معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه گفتند که نگارش آیین‌نامه و برخی کارهای باقی‌مانده از این قانون نیز کامل شده است و انشالله به زودی این مسئله در جلسه هیئت امنای صندوق تعیین تکلیف می‌شود. اگر این موضوع حل نشود قطعا مجلس این موضوع رو به قوه‌ی قضائیه اعلام خواهد کرد.
* برای بی‌اثر کردن تحریم‌های نفتی ناگزیر هستیم از خام‌فروشی نفت فاصله بگیریم
رحیمی مظفری با بیان تعریف دقیق‌تری از خام‌فروشی در صنعت نفت گفت: خیلی از موادی که ما تحت عنوان فرآورده‌های نفتی تولید کرده و صادر می‌کنیم هم به نوعی مواد خام محسوب می‌شوند. ببینید خام‌فروشی و تکمیل زنجیره ارزش یک موضوع صفر و صدی نیستند، بلکه به صورت یک طیف تعریف می‌شود که در یک سر طیف خام‌فروشی نفت است و به مرور با احداث پتروپالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و صنایع پایین‌دستی پتروشیمی به سمت سر دیگر طیف حرکت می‌کنیم.دبیر کمیسیون انرژی مجلس افزود: بنده قبلا در مصاحبه‌های مختلف عرض کردم مثلاً یکی از مواد تولیدی از پالایشگاه‌ها قیر است، قیر نمی‌تواند به عنوان یک فرآورده منظور بشود و در کشورهایی مثل چین، مثل روسیه صادرات قیر به عنوان خط قرمز محسوب می‌شود. لذا ما نباید در احداث پتروپالایشگاه‌ها و پالایشگاه‌ها متوقف شویم، زیرا ایستگاه پایانی زنجیره ارزش در صنعت نفت پتروپالایشگاه‌ها نیستند، بلکه اتفاقا گام اول و نقطه آغاز حرکت به سمت توسعه زنجیره ارزش و اشتغالزایی هستند.
وی با اشاره به سال «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» اظهار داشت: در قانون پتروپالایشگاه‌ها اولویت با مانع‌زدایی از مسیر بخش خصوصی‌ای است که برای ساخت واحدهای پتروپالایشی داوطلب شده است. ما باید به سمت احداث پتروپالایشگاه‌ها حرکت کنیم و برای بی‌اثر کردن تحریم نفتی ما ناگزیر هستیم که از خام‌فروشی نفت فاصله بگیریم. حتی اگر تحریم هم نباشیم قطعا ایجاد زنجیره ارزش در اولویت است.
* اقدامات سازمان برنامه در قانون پتروپالایشگاه‌ها برای مانع‌زدایی یا مانع‌تراشی؟
رحیمی مظفری گفت: میدان دادن به بخش خصوصی برای ساخت پتروپالایشگاه یکی از ضروریات است. ما دو راه بیشتر نداریم یا کشور رو باید دولتی اداره کنیم، یا اینکه دولت صرفا به سیاست‌گذاری و حکمرانی مشغول شود و کار توسط بخش خصوصی اداره و انجام شود. البته در این بین بحث خصولتی‌ها هم مطرح است که به نظر بنده کار را از مسیر اصلی منحرف کرده است.
دبیر کمیسیون انرژی مجلس در پاسخ به این سوال که آیا سازمان برنامه بالاخره کار اعطای تنفس خوراک به پتروپالایشگاه‌ها را نهایی کرده است یا خیر؟ توضیح داد: آخرین صحبتی که بنده با آقای پورمحمدی معاون اقتصادی سازمان داشتم هفته‌ی پیش بود که برای بررسی قانون پتروپالایشگاه‌ها با ایشان جلسه‌ای داشتم. گفتند ما کار این قانون را تمام کرده‌ایم ولی به دلیل بحث‌های کرونایی تعدادی از اعضا امکان حضور در جلسه را نداشتند، ولی ظاهرا با پیگیری‌هایی که داشتند، برخی جلسات برای انجام مقدمات کار انجام شده است.وی در پایان خاطرنشان کرد: کمیسیون انرژی بر اجرای قانون پتروپالایشگاه‌ها جدی هست. نمایندگان مجلس جدی هستند که در صورتی که دولت از قانون پتروپالایشگاه‌ها استنکاف کند این موضوع را به قوه قضائیه ارجاع دهند. ترجیح ما به انجام کار توسط دولت است و دنبال محاکمه کردن دولت نیستیم، ولی اگر دولتی‌ها سهل انگاری کنند، قطعا آنها به مراجع قضایی معرفی می‌کنیم./فارس