نفتی ها /حسن منتظرتربتی، معاون وزیر نفت در امور گاز و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران است. مدیرعامل ۵۵ ساله، به تشریح فعالیت‌ها و اخبار صنعت گاز کشور پرداخت. حاصل این گفت‌وگو را در ادامه از نگاه می‌گذرانید.
آقای تربتی با توجه به اینکه در پایان سال ۹۷، پروژه‌های عظیم صنعت گاز مانند واحد تولید مرکاپتان با تکیه بر دانش داخلی افتتاح شدند، می‌توان میزان اهمیت توجه به پژوهش و دانش بومی را درک کرد. هم‌اکنون در زمینه توسعه همکاری‌های صنعتی – علمی چه خبر خوشی دارید؟
همه بخش‌های صنعت گاز از پالایشگاه‌ها تا شرکت‌های گاز استانی در کنار مدیریت پژوهش و فناوری این شرکت، همواره ارتباط بسیار خوبی با بخش‌های علمی و دانشگاهی برقرار کرده‌اند. ما با تکیه بر همین تعامل، موفقیت‌های قابل توجهی کسب کرده‌ایم. داخلی‌سازی توربین‌ها، افتتاح واحد تولید ماده بودارکننده گاز طبیعی، تشکیل انستیتوهایی به‌منظور ارتقای سطح همکاری با بخش دانشگاهی، راه‌اندازی انستیتوهای اندازه‌گیری گاز طبیعی، توربین، پالایش و ال‌ان‌جی نیز در سایه همین تعامل دوجانبه حاصل شده است.
افزون بر این، برنامه‌ریزی دقیق و مدونی برای پروژه‌های پژوهشی پنج سال آینده داریم. بر اساس برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز ایران، از درون انستیتوهای تشکیل شده برای پنج سال آینده، پروژه‌هایی تعریف می‌شوند که اجرای آنها تاثیر مهمی بر موفقیت پروژه‌های زیربنایی صنعت گاز خواهد داشت. به نظرم با اجرای این طرح‌ها، اتفاق‌های خوبی در صنعت گاز کشور خواهد افتاد و شاید نتیجه این همکاری و تعامل بخش‌های صنعتی - علمی، اجرای حدود ۲۲ پروژه زیربنایی باشد که به تازگی کلید خورده و مصوبات آن نیز گذرانده شده است. در ۶ ماه آینده خبرهای خوبی در این زمینه اعلام خواهیم کرد.
تازه‌ترین رویدادهای گاز مانند بسیاری دیگر از سازمان‌های خدمات‌رسان مربوط به حوادث سیل اخیر در کشور است. گازرسانی به مناطق سیل‌زده در یک ماه اخیر چطور پیش رفت؟ با چه مشکلاتی روبه‌رو شدید؟
شرکت ملی گاز ایران در زمان اجرای همه پروژه‌ها و طرح‌ها، نهایت دقت و تلاش خود را برای اجرای صحیح، دقیق، ایمن و استاندارد به کار می‌گیرد تا در زمان بحران و شرایط اضطراری با کمترین میزان آسیب و حوادث روبه‌رو شود، همان‌طور که در همه بحران‌ها و بلایای طبیعی چندسال اخیر نیز شاهد بودیم تاسیسات گاز با کمترین مشکل همراه بودند و آسیب چندانی به آنها وارد نشد.
متاسفانه در جامعه اشکال‌ها و ایرادها خیلی پررنگ‌تر از نقاط قوت و عملکرد مطلوب به چشم می‌آید. در روزهای وقوع سیل، گاز برخی روستاها و مناطق قطع شد که این اقدام برای حفظ ایمنی و جلوگیری از بروز حوادث ثانویه انجام شد. گاهی شاهد آن بودیم که اخبار قطع گاز بدون ذکر دلیل انجام کار، بسیار پررنگ در سطح رسانه‌ها مطرح می‌شد، اما وقتی خبر وصل دوباره گاز را اعلام می‌کردیم به آن توجه نمی‌شد. در یک مورد، خبری درباره انفجار یک خط لوله در ایام نوروز منتشر شد که روابط عمومی شرکت ملی گاز، مدیرعامل شرکت انتقال گاز و خودم، همگی این خبر را تکذیب کردیم، اما باز هم خبر بین رسانه‌ها منتشر می‌شد.
به هر حال، سیل فروردین‌ماه اتفاق بد امسال بود که در زندگی مردم اثر منفی گذاشت. افزون بر این، سیل استان مازندران حدود دو روز پیش از آغاز نوروز رخ داد که موجب وارد شدن آسیب به خط لوله قائم‌شهر شد، البته از آنجا که نیروهای صنعت گاز برای کار در ۲۴ ساعت شبانه روز سازماندهی شده اند، همواره برای مدیریت مشکلات و بحران‌ها آماده هستند. با وجود این، بسیاری از همکاران شرکت ملی گاز تعطیلات نوروز را در محل کار حاضر شدند. به‌عنوان مثال، تعدادی از همکاران در لحظه تحویل سال نو، مشغول تعمیر خط لوله قائم‌شهر بودند.
در گلستان هم قطعی گاز نداشتید؟
ما در هیچ کجای کشور قطعی گازی نداشتیم که موجب اعتراض مردم و ایجاد سختی برای آنها شود. در استان گلستان نیز تعدادی از تاسیسات گاز در عمق یک و نیم متری آب محاصره شده بود، اما دچار خسارت نشد. هنگامی که تاسیسات و خطوط لوله سالم باشند گازرسانی هم بی‌وقفه ادامه دارد. در گمیشان و آق‌قلا نیز مشکلی در تامین گاز مورد نیاز مردم نداشتیم. همکاران اداره‌های گاز در گلستان غیر از وظیفه سازمانی خود، در توزیع کمک‌های خیرین نیز پیشقدم بودند.
وضعیت گازرسانی در استان لرستان چطور بود؟
استان لرستان شرایط ویژه‌ای داشت. کارکنان شرکت گاز استان لرستان نیز در کنار نیروهای پیمانکاری، هر چه توانستند انجام دادند. من تصاویر زیادی از نحوه کار کارکنان گاز در لرستان دریافت کردم که نشان‌دهنده اخلاق‌مداری و وجدان کاری آنان است. به‌عنوان نمونه، نیروهای پیمانکاری، لوله‌های گاز را روی دوش خود گذاشته بودند و از عرض رودخانه عبور می‌کردند. در پلدختر نیز به محض بازگشت مردم به خانه‌های باقی‌مانده، نخستین خدمتی که در اختیار آنان قرار گرفت، گاز بود. این گاز از خوزستان به پلدختر منتقل شد. در عین حال، با برقراری انشعابی از خط ششم سراسری، پلدختر را از نقاط مختلف گازرسانی کردیم تا مردم حتی یک شب را بدون گرمای گاز سپری نکنند.
وجود گل و لای در سیل لرستان برای تاسیسات و لوله‌های گاز خطرآفرین نبود؟
این موضوع ما را بسیار نگران کرد. خانه‌ها و ساختمان‌ها پر از گل شده بود و ما نگران بودیم که هنگام حفاری یا تخلیه سریع گل‌ها، لوله‌های گاز دچار مشکل و آسیب شوند و حوادث بدتری رخ دهد، بنابراین گاز خانه‌های خالی از سکنه را قطع کردیم. در خوزستان هم با همین روش پیش رفتیم تا در خانه‌ای که مالک حضور ندارد، نشت گاز یا انفجاری رخ ندهد.
در خوزستان هم با بازگشت مردم به خانه‌ها، گاز را دوباره وصل می‌کنید؟
حتما همین‌طور است. به محض آنکه مردم به خانه باز می‌گردند، گاز برای آنها جریان می‌یابد، اما عمده قطع گاز مربوط به لرستان، خرم‌آباد، معمولان و پلدختر بود.
بنابراین وقوع سیل، آزمون بزرگی برای مجموعه گاز بوده است.
روزهای بحرانی سیل، برای ما دو نکته داشت؛ نخست آنکه متوجه شدیم شرایط ایمنی تاسیسات، تجهیزات و خطوط گاز از استاندارد کافی برخوردار است و نکته دوم، هشدار برای آمادگی شبانه‌روزی به‌منظور مدیریت هر نوع مشکل و بحران بود. با توجه به اینکه در سال‌های آینده درصد گازرسانی در کشور افزایش می‌یابد، به همان نسبت میزان آمادگی ما برای مدیریت شبکه گازرسانی نیز باید افزایش داشته باشد. به همین سبب نقاط قوت و ضعف خود را در هر بحران و همین بحران اخیر نیز ثبت و بررسی می‌کنیم تا نقاط قوت را رشد دهیم و نقاط ضعف را برطرف کنیم.
افزون بر این، اهدای لوله‌های فلزی با قطر زیاد از سوی شرکت ملی گاز ایران به مناطق سیل‌زده نیز با هدف اجرای مسئولیت‌های اجتماعی انجام شد. ما لوله‌ها را برش خورده و آماده برای استانداری می‌فرستادیم تا راه‌های ارتباطی زمینی خیلی سریع‌تر برقرار شود.
میزان خسارت به تجهیزات صنعت گاز چقدر بود؟
از آنجا که همیشه در پی رعایت استانداردها بوده‌ایم، خسارت خیلی زیادی را متحمل نشدیم. تا حدود اواخر فروردین‌ماه میزان خسارت ما نزدیک به ۳۰۰ میلیارد تومان بود.
این میزان خسارت آسیبی به روند گازرسانی شهری و روستایی وارد نمی‌کند؟
ما در سال ۹۷ نیز با وجود مشکلات مالی که داشتیم حدود ۳ هزار روستا را گازرسانی و همچنین حدود هزار کیلومتر خط لوله فشار قوی احداث کردیم. برای امسال نیز در صورتی که مطابق برنامه پیش برویم همین میزان روستا را گازرسانی و همین میزان خط لوله را احداث خواهیم کرد. احتمال می‌دهیم امسال حدود ۶ تا ۸ ایستگاه تقویت فشار گاز نیز وارد مدار شوند. به‌طور قطع، اجرای این طرح‌ها بدون منابع مالی امکان‌پذیر نیست. آنچه همواره مورد نظر وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران بوده و هست، توسعه رفاه، عمران و آبادانی کشور است و ما از هیچ کوششی برای نیل به این مقصود دریغ نخواهیم کرد.
شانا