نفتی ها /یکی از بخش‌های مهم مصرف‌کننده انرژی که مصرف غیرمتعارف داشته و شاخص‌های مصرف در آن با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد، بخش حمل و نقل است. مصرف فرآورده‌های نفتی مایع در بخش حمل و نقل بیش از ۶۵ درصد کل مصرف فرآورده‌های نفتی مایع است.
در این میان میزان مصرف بنزین موتور در کشور که در مرداد سال ۱۳۹۸ به حدود ۱۰۵ میلیون لیتر در روز رسیده بود، می‌تواند، به نوبه خود در آینده نزدیک، امنیت عرضه سوخت در کشور را با مشکل جدی مواجه نماید. بنابراین مدیریت تقاضای سوخت در بخش حمل و نقل به ویژه حمل و نقل زمینی از اولویت‌های ضروری و غیرقابل انکار کشور است.
در این راستا شورای عالی انرژی سند "تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق ۱۴۲۰" را با تاکید بر کارآیی و بهینه‌سازی مصرف سوخت تدوین و تصویب کرده است. طبق این سند، سیاست‌های غیرقیمتی بهینه‌سازی مصرف سوخت در چهار بخش اصلی شامل موارد زیر تنظیم شده است:
سیاست‌های (ترکیب سند) حمل و نقل بار و مسافر در درون و برون شهرها
سیاست‌های بهینه‌سازی سبد سوخت برای مصارف حمل و نقل بار و مسافر
سیاست‌های تولید انواع خودروهای سبک، نیمه‌سنگین و موتورسیکلت
سیاست‌های نوسازی و بازسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای
مشروح سند "تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق ۱۴۲۰" در لینک قابل مشاهده است.
* پیش‌بینی مصرف دو برابری از CNG در خودروها تا افق ۱۴۲۰
جدول ۱ سبد بهینه سوخت بخش حمل و نقل زمینی تا افق ۱۴۲۰ را نشان می‌دهد. طبق این سند در صورت اجرای سیاست‌های چهارگانه شورای عالی انرژی، میزان مصرف میزان از سالانه ۳۳.۰۶ میلیارد لیتر (۹۰.۵ میلیون لیتر در روز) در سال ۹۸ به سالانه ۳۴.۴۸ میلیارد لیتر (۹۴.۵ میلیون لیتر در روز) تا افق ۱۴۲۰ خواهد رسید. هچنین افزایش میزان مصرف گازوئیل نیز از ۲۱.۹ میلیارد لیتر در سال ۹۸ به ۲۵.۳۳ میلیارد لیتر تا افق ۱۴۲۰ پیش‌بینی شده است.
اما نکته برجسته در سند "تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق ۱۴۲۰" به تمرکز سیاست‌های دولت بر توسعه CNG اختصاص دارد. بر این اساس پیش‌بینی شده است که در صورت اعمال حمایت‌های ویژه از صنعت CNG میزان مصرف این سوخت پاک در خودروها از سالانه ۹.۹ میلیارد لیتر (۲۷ میلیون متر مکعب در روز) در سال ۹۸، به سالانه ۱۹.۴ میلیارد لیتر (۵۳.۲ میلیون متر مکعب در روز) در افق ۱۴۲۰ برسد.
جدول ۱- سبد بهینه سوخت بخش حمل و نقل زمینی تا افق ۱۴۲۰ (واحد میلیارد لیتر بنزین)
*پیش‌بینی به صفر رسیدن سهم LPG در سبد سوخت درست از آب درآمد؟
همچنین یکی دیگر از نکات جالب این سند مربوط به حذف سوخت پاک LPG از سبد سوخت کشور است. پیش‌بینی به صفر رسیدن سهم LPG در سبد سوخت کشور در حالی انجام شده است که طبق بند الحاقی ۲ تبصره یک ماده واحده بودجه ۱۴۰۰، از سال جاری LPG به صورت رسمی به سبد سوخت کشور اضافه خواهد شد.
در این راستا وزارتخانه‌های نفت و کشور موظفند امکان احداث جایگاه‌ها و زیرساخت استفاده قانونمند از سوخت گازمایع (ال.پی.جی) در ناوگان حمل و نقل با اولویت ناوگان عمومی و حمل بار را به کمک بخش‌های خصوصی و عمومی، تا سقف مجموع دو میلیون تن در سال فراهم کنند.
کارشناسان معتقدند که بهترین محل برای توسعه اتوگاز، استفاده از LPG در خودروهای سنگین دیزلی است. بدین صورت می‌توان سهم گازوئیل به عنوان یک سوخت با آلودگی بالا را در سبد سوخت کشور کاهش داد و به جای آن از سوخت پاک LPG استفاده کرد. خبرگزاری فارس در گزارشی با عنوان «LPG خلاءهای CNG در سبد سوخت را پُر می‌کند/کمک مصوبه مجلس به کاهش مخاطرات LPG» به بررسی مدل توسعه LPG در سبد سوخت کشور پرداخته است.
*ظرفیت جایگزینی سوخت‌های پاک با گازوئیل همچنان وجود دارد
جدول ۲ ترکیب سبد سوخت حمل و نقل زمینی تا افق ۱۴۲۰ را بر مبنای درصد تعیین کرده است. بدین صورت سهم بنزین تا افق ۱۴۲۰ از حدود ۵۱ درصد به ۴۰.۵ درصد کاهش خواهد یافت. سهم گازوئیل از ۳۳.۷۵ درصد به حدود ۳۰ درصد کاهش می‌یابد. همچنین سهم CNG به عنوان یک سوخت پاک ملی نیز با رشد قابل توجهی همراه خواهد شد و از ۱۵.۲۵ درصد به حدود ۲۳ درصد می‌رسد.
جدول ۲- ترکیب سبد سوخت حمل و نقل زمینی تا افق ۱۴۲۰ (واحد: درصد)
همان طور که مشاهده می‌کنید، علیرغم کاهش بیش از ۱۰ درصدی سهم بنزین در سبد سوخت، سهم گازوئیل که سوخت آلاینده‌تری نسبت به بنزین است کمتر از ۴ درصد کاهش پیدا کرده است که در صورت ورود LPG به سبد سوخت و جایگزینی با گازوئیل، سهم گازوئیل نیز کاهش چشمگیری خواهد داشت تا بدین صورت هم از اثرات نامطلوب زیست‌محیطی استفاده از گازوئیل کاسته شود و هم با صادرات این سوخت گران‌قیمت و استفاده از LPG به قیمت پایین‌تر، درآمد ارزی دولت افزایش یابد.