نفتی ها /برخی معتقدند نوشتن این اساسنامه با هوشمندی کامل در راستای دریافت بودجه بالادستی گاز از سوی شرکت ملی گاز صورت گرفته و برخی دیگر ناآگاهی امروز برخی از نمایندگان مجلس و بهره گیری برخی از این غفلت را دلیلی بر نوشتن طرحی میدانند که در صورت اجرائی شدن آن استخراج نفت و گاز از یک میدان واحد دو متولی پیدا خواهد کرد تا جاییکه این امر شاید مصداق بارز آن ضرب المثلی باشد که بر پختن یک غذا توسط دو آشپز و عواقب ناشی از آن حکایت میکند!
۲۳ خردادماه سالجاری طرح یک شوری اساسنامه شرکت ملی گاز ایران به امضای ۴۸ نماینده مجلس وارد مرحله تحقیق و بررسی در کمیسیون انرژی شد.طرحی که در ابتدا اداره کل تدوین قوانین به آن ایرادات قابل تاملی گرفته است. یکی از این ایرادات تاکید بر واژه نفت و گاز در بندهای ارائه اختیارات بخش بالادستی گاز به شرکت ملی گاز است. در حالیکه در وهله اول نگارنده این طرح میبایست تفاوت دو بخش نفت و گاز را تشخیص و در ارائه اساسنامه شرکت ملی گاز از اختیارات این شرکت سخن بگوید. به نحویکه این تخلف بارز در ایرادات گرفته شده آمده و این تذکر وارد شده که بهره گیری از واژه نفت و گاز باعث تداخل در وظایف دو شرکت خواهد شد. به زبانی ساده تر، در تمام بندها و ماده های اساسنامه نگاشته شده وظایف شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی گاز ایران کاملا مشهود است،چراکه مسائل مربوط صنایع بالادستی صنعت نفت و پایین دستی نفت با تصویب هیأت وزیران امکانپذیر است،
همین وظایف بطور گسترده تر یعنی در بالادستی و پاییندستی صنایع نفت و گاز برعهده شرکت ملی گاز ایران قرارگرفته است. این موضوع باعث تداخل در انجام وظایف و ایجاد دوگانگی در توسعه مخازن نفت و گاز خواهد شد.
درنهایت نیز اداره کل تدوین قوانین مجلس هشدار داده است:"با توجه به اینکه طرح حاضر در بسیاری از مواد مشابه اساسنامه شـرکت ملـی نفـت ایران است، لذا مناسب است که در کل طرح بازنگری مناسبی صورت گیرد."
اما نگرانی اصلی را باید در تصمیم تفکیک سازی وظایف بالادستی حوزه نفت و گاز جستجو کرد. به زبانی ساده در صورت تصویب چنین طرحی ازاین پس باید منتظر بود تا در یک میدان نفتی با دو صاحب متفاوت ۲ الگوی مجزا اجرائی گردد. چراکه به عنوان مثال این امکان وجود دارد که کارکنان شرکت ملی گاز به روش خود از یک لایه زیرین درحال برداشت گاز باشند و دراین راه به لایه نفتی لطمه وارد شود ویا بالعکس.با اینجال این امر در حالی در حال وقوع است که در دنیا یکپارچگی مدیریت به عنوان یک الگوی موثر در تمام بخشهای صنعت در حال اجراست .
با اینحال بنابر اظهارات کارشناسان، تصمیم تفکیک بالادستی نفت و گاز و ارائه اختیارات بالادستی گاز به شرکت ملی گاز میتواند عواقب ناخوشایندی را برای کشور رقم زند. براساس گفته های کارشناسان، ذخایر گازی کشور صرفاً در میادین گازی مستقل وجود ندارند بلکه علاوه بر این مخازن مستقل، تقریبا نیمی از ذخایر گازی کشور در مخازن نفتی بصورت گاز محلول در نفت و نیز گازهای موجود در کلاهکهای گازی مخازن نفتی وجود دارند. لذا تصور اینکه بخش گاز امکان جدا شدن از نفت را دارد کاملا نادرست است. بنابراین با توجه به این تداخل وارتباط مخزنی و تاسیساتی اصولا امکان تفکیک موضوع تولید گاز از نفت وجود ندارد.
ازسویی دیگر در حال حاضر بسیاری از میادین نفتی ایران در نیمه دوم عمر خود به سر میبرند و نیازمند تزریق گاز هستند در حالیکه همواره برنامههای افزایش بازیافت نیازمند تزریق گاز در قالب برنامههای مدون فنی، به میزان کافی و به هنگام و متناسب با پارامترهای مخزنی هستند. بنابراین در چنین شرایطی به نظر میرسد در جهت دستیابی به تئلید صیانتی چاره ای جزء مدیریت تولید گاز توسط شرکت ملی نفت نیست. ضمن آنکه نباید فراموش کرد که آمارها براین نکته تاکید دارند که در میادینی که تولید گاز تزریقی در اختیار شرکت ملی نفت ایران بوده، برنامه تزریق گاز بصورت کامل اجرا شده ودر مواردی که شرکت ملی گاز مسئولیت تامین گاز در مسیر انتقال گاز برای تزریق را در اختیار داشته، تزریق گاز بشدت عقب بوده است.
براساس این گزارش، ایجاد اختلال در توسعه و تولید از میادین گازی دارای لایه نفتی، ایجاد اختلال در توسعه مخازن نفتی و گازی که در یک میدان هیدروکربوری قرار دارند، ایجاد مشکل در تولید و مدیریت بهینه مایعات گازی، تداخل نادرست فعالیتها و وظایف بخش بالادستی با پاییندستی صنعت نفت،ایجاد سازمانهای جدید و موازی در شرکت ملی گاز، ایجاد مشکل در اجرای سیاستهای اصل ۴۴ قانون اساسی از جمله ایرادات بزرگی است که به باید به طرحی گرفت که این روزها ۴۸ نماینده مجلس با امضا کردن آن به دنبال اجرای سیاستی مبهم هستند! دراین بین این سوال ایجاد میشود که نمایندگان مجلس با چه سیاست و دلیلی زیر اساسنامه ای را امضاء کرده اند که در صورت اجرائی شدن آن باید از این مجلس نیز همانند مجلس هفتم و طرح تثبیت قیمتهای آن دوران در تاریخ یادها کرد! مجلسی که میرود تا ویرانی دیگر در نفت و گاز ایران رقم زند و نام دوران چهارساله خود را با تصمیمی تاریخی در غفلتی مطلق را به ثبت برساند.
متن کامل اساس نامه شرکت ملی گاز ایران را می/توانید اینجا بیینید.